Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 141]
[Figure 142]
[Figure 143]
[Figure 144]
[Figure 145]
[Figure 146]
[Figure 147]
[Figure 148]
[Figure 149]
[Figure 150]
[Figure 151]
[Figure 152]
[Figure 153]
[Figure 154]
[Figure 155]
[Figure 156]
[Figure 157]
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
[Figure 161]
[Figure 162]
[Figure 163]
[Figure 164]
[Figure 165]
[Figure 166]
[Figure 167]
[Figure 168]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.006333">
                <pb pagenum="493" xlink:href="016/01/142.jpg"/>
              doque humido detrahatur, conſtat partem
                <lb/>
              & ipſam eſſe pinguioris ſucci, hoc ſolùm
                <lb/>
              ob oleo diſtantem, quòd terream partem ſe­
                <lb/>
              cum contineat: at pars hæc craſſa eſt ſi ad
                <lb/>
              oleum comparetur, in quo minimum eſt ter­
                <lb/>
              ræ. </s>
              <s id="s.006334">Propterea detracta parte hac, minus
                <lb/>
              continent olei ſemina ſeu radices. </s>
              <s id="s.006335">Radices
                <lb/>
              igitur & ipſæ oleum continent. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006336">Eſt & aliud diſcrimen, quòd mucoſus
                <lb/>
              ſuccus ſit frigidior & crudior oleo, ob id
                <lb/>
              copioſior in radicibus in quibus parum
                <lb/>
              eſt olei. </s>
              <s id="s.006337">Fit igitur oleum quaſi ex mu­
                <lb/>
              coſo ſucco, ſic vt quod in ſeminibus eſt,
                <lb/>
              iampridem fuerit in radicibus. </s>
              <s id="s.006338">Vnde li­
                <lb/>
              ni ſemen, quod hoc mucoſo abundet ſuc­
                <lb/>
              co, oleum etiam ſine aqua emittit, quòd
                <lb/>
              ſuccus in loco aquæ ei ſit: atque hoc oleo
                <lb/>
              ad dolores tanquam puriore vti ſolemus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006339">Eadem ratio, ſed non adeò tamen euidens,
                <lb/>
              in amygdalis: parum enim mucoſi conti­
                <lb/>
              nent humoris, ſed aqua addita ſemper ſi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg908"/>
                <lb/>
              non melius, ſaltem copioſius oleum excipi­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.006340">Horum memoria me reuocat ad ſcri­
                <lb/>
              bendum, quibus modis pinguedines im­
                <lb/>
              buantur odoribus, v iam deſueta multis ſe­
                <lb/>
              culis quod ſtudium nobis ſemper fuit, in
                <lb/>
              vtilem vſum reuocarentur. </s>
              <s id="s.006341">Igitur pingue­
                <lb/>
              dine à membranulis omnibus purgata ad­
                <lb/>
              dantur ſanſuci tantundem cum floribus con­
                <lb/>
              tuſi, ſerpillum, myrtus, cyperus, & aſpa­
                <lb/>
              lathum citrinum octaua ponderis: parte vi­
                <lb/>
              ni albi odorati & aquæ pro pondere om­
                <lb/>
              nium: ſimul hæc coquantur, ſed non diu:
                <lb/>
              inde maneant diei ſpacio, & defæcata pin­
                <lb/>
              guedine omnia percolentur: denuò eadem
                <lb/>
              addantur, aut duo triáve ex his, aut vnum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg909"/>
                <lb/>
              pro odoris natura, additiſque vino & aqua
                <lb/>
              vt prius, eadem ratione ferueant, reſideant,
                <lb/>
              defæcentur ac percolentur: totieſque id fiat,
                <lb/>
              donec pinguedo odorem combiberit. </s>
              <s id="s.006342">Sic
                <lb/>
              aliis etiam odoribus imbuitur, ſeruatur­
                <lb/>
              que non ſolùm calore ignis, ſed expreſſa di­
                <lb/>
              ligenter aqua, ſiccataque in vmbra: nam
                <lb/>
              ( vt dixi ) humidum ſolum aqueum putreſ­
                <lb/>
              cit: quod verò corrumpitur pingue, pu­
                <lb/>
              treſcere neceſſe eſt. </s>
              <s id="s.006343">Sunt igitur humida
                <lb/>
              quæ in miſtis continentur quatuor gene­
                <lb/>
              rum: aut penitus cruda, vocanturque aquea:
                <lb/>
              vel concocta perfectè, vocanturque pinguia:
                <lb/>
              vel mediocriter concocta, hæc autem muco­
                <lb/>
              ſa dicuntur: aut præter modum, hanc par­
                <lb/>
              tem ignem alchymiſtæ vocant, præſertim ſi
                <lb/>
              dum extrahitur hæc pars, multo igne indi­
                <lb/>
              geat, velut in metallicis, dum igne reflexo
                <lb/>
              humidum acre excipitur. </s>
              <s id="s.006344">Manifeſtum eſt
                <lb/>
              igitur, quòd neque plura, neque pauciora
                <lb/>
              poſſunt eſſe humidorum genera. </s>
              <s id="s.006345">At in qui­
                <lb/>
              buſdam miſtis non omnia eſſe nihil prohi­
                <lb/>
              bet: ſed quæcunque miſta ſunt verè, tria
                <lb/>
              prima ſaltem habent. </s>
              <s id="s.006346">Latet autem in me­
                <lb/>
              tallicis pleriſque quod medium eſt ex illis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006347">Vltimum verò quoniam terreo iungitur, ex­
                <lb/>
              trahi non facilè poteſt: vnde ignibus adhi­
                <lb/>
              bitis incertum redditur an ſpontè acre ſit,
                <lb/>
              an ob vim ignis ſolam, an vtroque modo.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006348">Vt verò à primo humidi genere magis di­
                <lb/>
              ſtant, eò putredini etiam minus ſunt obno­
                <lb/>
              xia. </s>
              <s id="s.006349">Aquea igitur & celeriter & perfectè
                <lb/>
              putreſcunt: mucoſa perfectè, ſed ſerò: pin­
                <lb/>
              guia ſerò etiam ſed non perfectè: exuſta au­
                <lb/>
              tem nec perfectè, nec imperfectè. </s>
              <s id="s.006350">E carni­
                <lb/>
              bus quicquid eſt pingue, quo ego modo vti
                <lb/>
              ſoleo extrahitur, inciſis his in fruſta, & vaſe
                <lb/>
              vitreo concluſis: hoc contectum pergamena
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg910"/>
                <lb/>
              charta feruenti aquæ per ſex ſeptemve ho­
                <lb/>
              ras immittitur, totaque caro fermè in pin­
                <lb/>
              guedinem tranſit & colliquatur. </s>
              <s id="s.006351">Tartarum
                <lb/>
              verò humido colliquatur, ſeu in marmore
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg911"/>
                <lb/>
              ſub terra ſepultum, ſeu in vitro fumum fer­
                <lb/>
              uentis aquæ excipiens. </s>
              <s id="s.006352">Aliter, vt pater meus:
                <lb/>
              ollam cum tartaro accenſam in aquam in­
                <lb/>
              funde, ſtatimque oleum ſupernatabit: quibus
                <lb/>
              modis multa igne in calcem redacta mutan­
                <lb/>
              tur in oleum. </s>
              <s id="s.006353">Vnde incertum, an tartari ſuc­
                <lb/>
              cus ille oleum ſit, an potius aqua. </s>
              <s id="s.006354">Sulphur
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg912"/>
                <lb/>
              verò ardendo tranſit in oleum: fumus enim
                <lb/>
              qui colligitur dum refrigerantur, oleum ef­
                <lb/>
              ficitur, vt expertus ſum. </s>
              <s id="s.006355">Opus eſt autem va­
                <lb/>
              ſe vnico tantùm vitreo, quod nolam vocant.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006356">Et vt ſenſim vratur, induſtria eſt. </s>
              <s id="s.006357">Sed cur
                <lb/>
              exuſta metallica faciliùs oleum reddunt, &
                <lb/>
              aquam etiam retinent? </s>
              <s id="s.006358">aqua autem acerrima
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.006359">An quia terreum admiſtum, vt prohibet
                <lb/>
              pingue humidum conſumi, ita etiam aquam
                <lb/>
              non totam? </s>
              <s id="s.006360">an verò quòd non exuruntur,
                <lb/>
              ſed potius torrentur? </s>
              <s id="s.006361">nam in cineres
                <expan abbr="redirẽt">redirent</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006362">Videtur ergo aqua ſublata, maxima ex par­
                <lb/>
              te celerior exitus olei: quod autem celerius
                <lb/>
              exit, non adeò vim patitur ignis, quia non
                <lb/>
              adeò incaleſcit, ob id faciliùs oleum extra­
                <lb/>
              hitur, ac copioſiùs. </s>
              <s id="s.006363">Modus autem horum ad
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg913"/>
                <lb/>
              librum Secretorum pertinet. </s>
              <s id="s.006364">Sunt & lachry­
                <lb/>
              mæ, & ligna quæ oleum mittunt abſque co­
                <lb/>
              ctione, atque illud efficaciſſimum eſt, vt te­
                <lb/>
              rebinthi, vel lentiſci. </s>
              <s id="s.006365">Cùm enim partes te­
                <lb/>
              nuiores ſolùm educantur, quòd exit, eſt im­
                <lb/>
              becille: nam neque abſque ſubſtantia perfe­
                <lb/>
              ctæ vires eſſe poſſunt, nec modus eſt vt ſcia­
                <lb/>
              mus cum perfectè eductę fuerint. </s>
              <s id="s.006366">Quod verò
                <lb/>
              ignibus extrahitur, non puras rei à qua ex­
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.142.1.jpg" xlink:href="016/01/142/1.jpg" number="73"/>
                <lb/>
              trahitur, nec incorruptas vires retinet. </s>
              <s id="s.006367">Op­
                <lb/>
              timum igitur cuius ſubſtantia abſque co­
                <lb/>
              ctione effluit: pòſt tutiſſimum quod per in­
                <lb/>
              fuſiones fit: efficaciſſimum quod per coctio­
                <lb/>
              nes: coctionem dico ſiccam, non in aqua,
                <lb/>
              ea enim ſecundo loco habenda eſt. </s>
              <s id="s.006368">Quarto
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg914"/>
                <lb/>
              igitur ordine quod amygdalis excipitur,
                <lb/>
              quinto antiquus, vltimò qui oleo & aqua
                <lb/>
              per coctiones fit. </s>
              <s id="s.006369">Aquarum verò diſtillatio
                <lb/>
              eodem modo fit: ſed longè melius odorem
                <lb/>
              retinet, ſi hac vtaris arte: nam roſacea, fra­
                <lb/>
              grans mirum in modum euadit. </s>
              <s id="s.006370">Accipe vas
                <lb/>
                <expan abbr="figulinũ">figulinum</expan>
              A, ſuper quod linteum
                <expan abbr="lineũ">lineum</expan>
              rarum B </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>