Fabri, Honoré, Dialogi physici in quibus de motu terrae disputatur, 1665

Table of figures

< >
< >
page |< < of 248 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.001562">
                <pb pagenum="138" xlink:href="025/01/142.jpg"/>
              arcus preſſionis, reſpectu alicujus loci, qui prædictorum arcuum quaſi Po­
                <lb/>
              lus eſt; ex hoc capite maximus æſtus fit ad Indi Oſtia, ad Guineam, ad
                <lb/>
              Oſtia fluminis Amazonum, ad oram Peruviæ. </s>
              <s id="s.001563">Secundum caput eſt major
                <lb/>
              aëris gravitas, quæ oritur ab humore admixto, vel aëre denſo, & compreſſo. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001564">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001565"> Tertium caput omittis, nempe quando Luna altior eſt, altior
                <lb/>
              quoque eſt aëris gravitantis tractus, & linea dirimens à centro terræ lon­
                <lb/>
              giùs diſtat. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001566">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001567"> Hoc mihi reverà exciderat, quod exquiſita obſervatione con­
                <lb/>
              firmare poſſum; quando enim Luna in Apogæo exiſtit, tunc æſtus minor
                <lb/>
              eſt: itaque vis preſſionis alia major eſt extenſivè, alia intenſivè; extenſivè
                <lb/>
              à majore ſuperficie, cui arcus preſſionis incumbunt, idque cæteris pari­
                <lb/>
              bus; modò ſcilicet inæqualem preſſionem inducant; intenſivè autem à
                <lb/>
              majore aëris gravitatione, quæ vel eſt à majore altitudine aëris, vel à ma­
                <lb/>
              jore humoris copia admixta; hinc major æſtus in Plenilunio, minor verò
                <lb/>
              Luna Apogæa. </s>
              <s id="s.001568">Secundò, Creſcit æſtus ex illapſu magis directo; ſic enim
                <lb/>
              excurrit in illam oram, præſertim per fluminum alveos: nempe aſſurgit
                <lb/>
              æſtus per majores vndas, doliorum inſtar, quarum vna aliam ſequitur; vn­
                <lb/>
              de fit, vt ſi obliquè incidat, non in oram, ſed in ipſum mare excurrat; ſi au­
                <lb/>
              tem in litus impingeret, altera ſuperveniente, aſſurgeret aqua, & plus ad­
                <lb/>
              huc tertiæ vndæ appulſu. </s>
              <s id="s.001569">Tertiò, Creſcit æſtus ratione ſinuum, nempe, vt
                <lb/>
              jam dixi, ſi æſtus directè in ſinum paulò acutiorem & breviorem incidat,
                <lb/>
              mirum quantum attollatur aqua, non tantùm propter anguſtias vaſis, ſed
                <lb/>
              propter directum appulſum; ſic ad Briſtoliam, vt dixi, & ad fanum Sancti
                <lb/>
              Michaëlis altiſſimus æſtus eſt, hic 70. illic 66. pedes; ad Oſtia fluminis Ama­
                <lb/>
              zonum, niſi per alveum fluvij excurſus pateret, altior forſitan eſſet: dixi ſu­
                <lb/>
              pra breviorem & acutiorem ſinum; vt enim expreſſione ſuperficiei aquæ
                <lb/>
              quolibet vaſe contentæ per canaliculum altiùs aſcendit, quàm per majorem
                <lb/>
              canalem; ita prorſus æſtus in breviore & Pyramidem deſinente ſinu;
                <lb/>
              cùm enim minùs capax ſit, intruſa per vim preſſionis aqua altiùs aſcendat,
                <lb/>
              neceſſe eſt. </s>
              <s id="s.001570">Inter inſulas, vt plurimùm minùs aſſurgit aqua, tum quia vis
                <lb/>
              preſſionis interrumpitur, tum quia cùm aqua per freta & anguſtias diſcur­
                <lb/>
              rat, ac proinde effluat, tam altè aſcendere non poteſt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001571">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001572"> Sed cur alicubi velociùs & rapidiùs, alibi ſenſim æſtus
                <lb/>
              currit? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001573">
                <emph type="italics"/>
              Antim.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001574"> Velocior motus, qui ab æſtu eſt, à multis cauſis procedit. </s>
              <s id="s.001575">Primò
                <lb/>
              à majore vi preſſionis; ſic majus pondus tubi erecti & aqua pleni, eam ve­
                <lb/>
              lociùs per foramen iuxta baſim apertum extrudit; major autem vis preſ­
                <lb/>
              ſionis eſt à majore ſuperficie ex arcubus vtilibus conſtante. </s>
              <s id="s.001576">Secundò, ab an­
                <lb/>
              guſtiis per quas aqua extrudenda eſt, vi preſſionis; ſicut dixi ſupra, in Fre­
                <lb/>
              tis, rapidus æſtus eſt, v.g. in anguſtiis ad Havanam, & alibi paſſim; ſic
                <lb/>
              in fluminis alveo contracta aqua velociùs currit. </s>
              <s id="s.001577">Tertiò à breviore angu­
                <lb/>
              ſtiarum alveo; ſic per breviorem fiſtulam foramini admotam, aqua velo­
                <lb/>
              ciùs extruditur </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.001578">
                <emph type="italics"/>
              Auguſtin.
                <emph.end type="italics"/>
              </s>
              <s id="s.001579"> Ne quid diſſimulem, hoc non capio, quanquam auguror ali­
                <lb/>
              quid ſcitu digniſſimum, ex hoc ipſo argumento affulgere. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>