Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
[out of range]
>
<
1 - 30
[out of range]
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
123
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg991
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg986
"/>
E</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg987
"/>
F</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg988
"/>
a Lib. de
<
lb
/>
nat. </
s
>
<
s
>an.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg989
"/>
G</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg990
"/>
H</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg991
"/>
A</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
head
">
<
s
>
<
emph
type
="
italics
"/>
Eadem methodo motum naturalem eſſe demonſtratur. </
s
>
<
s
>Cap. </
s
>
<
s
>XXX
<
emph.end
type
="
italics
"/>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>CÆTERVM vt perſpicuum eſt motum eſſe, ita dubitatum fuit ab antiquis philoſophis
<
lb
/>
eſſe motum quempiam naturalem; quare etiam, poſtquam viſum eſt hactenus eſſe
<
expan
abbr
="
motũ
">motum</
expan
>
,
<
lb
/>
eodem exemplo diſſeramus de motu naturali,
<
expan
abbr
="
eoq́
">eoque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>potiſsimum, quod ipſius cauſſæ præcipuè no
<
lb
/>
bis indagandæ ſunt; ita enim poſtulat bene inſtituta methodus in qua ſemper exordiendum eſt
<
lb
/>
à notioribus nobis: huiuſmodi autem eſt motus naturalis, ſi cum cæteris conferatur. </
s
>
<
s
>Et quan
<
lb
/>
quam id eadem via conſtare poteſt qua monſtrauimus eſſe motum ſimpliciter: nanque & eui
<
lb
/>
dens eſt aliqua ſuopte impulſu moueri, ſiue ad locum, ſiue etiam ad quantum, aut quale; nan
<
lb
/>
que eò pertinaciter vergunt, quò concitantur, nec ab eo ſeſe continere poſſunt, & ex eiuſmodi
<
lb
/>
progreſſu perficiuntur, neque violentiam vllam adhibet motor ad id, vt ea propellat, quod qui
<
lb
/>
dem naturalem motum, à non naturali ſeiungit, & id ſine aliqua probatione ſumpſit ſæpiſsimè
<
lb
/>
Ariſtoteles,
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
quaſi nobis perſpicuum ſit: interturbant tamen nos antiqui philoſophi Democri
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg992
"/>
<
lb
/>
tus & Empedocles qui tametſi motum agnouerunt, & conceſſere quietem; nihilominus quietis,
<
lb
/>
& motus quę nos naturalia facimus, talia principia ſtatuerunt quę longiſsimè diſtarent à natura,
<
lb
/>
vnde motus hic naturalis appellatur, vt vim & caſum:
<
expan
abbr
="
ideoq́
">ideoque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>Ariſtoteles in illos inuehitur, &
<
lb
/>
inanem illam opinionem funditus tollit, ac monſtrat eſſe motum naturalem, licet dubium ſit de
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg993
"/>
<
lb
/>
progreſſu Ariſtotelico, quantum pertinet ad huiuſmodi theorema nonnullis exiſtimantibus hoc
<
lb
/>
bis ab Ariſtotele fuiſſe tractatum, cum 1. tum etiam 3. de cœlo, atque item à priori, vt aiunt,
<
lb
/>
& ex cauſſa fuiſſe concluſum. </
s
>
<
s
>Quanuis etiam non mediocrem ſcrupulum per ſeipſum inij
<
lb
/>
cere debebat, quòd concluſum aliquando fuiſſet in phyſica methodo, cùm ſit racio & forma ſtra
<
lb
/>
ti phyſici; ita vt magnam efficere poſſet admirationem in Ariſtotele, ne fortè ſuum teneret inſti
<
lb
/>
tutum, niſi diceremus, aut ipſum obliquè concludi, vt ita dicam, quia ſcilicet diluamus rationes
<
lb
/>
contra ipſum allatas, aut per redargutionem, licet enim vtroque modo exagitare illos qui prin
<
lb
/>
cipia ſcientiarum oppugnant, & dialecticè diſputationem inire, & ad obiecta reſpondere, modò
<
lb
/>
ex eiuſdem ſcientiæ principiis originem trahant; aut etiam ſi oſtendatur eſſe coniunctum, non
<
lb
/>
autem ſeparatum. </
s
>
<
s
>verbigratia, quando conſidero motum naturalem, ipſum bipartitò concipere
<
lb
/>
poſſum; ſimpliciter quidem, & vt ſeparatum, veluti aſcenſum ignis qui ſanè naturalis eſt, ſed non
<
lb
/>
conſidero ipſum cum hoc attributo. </
s
>
<
s
>poſſum etiam conſiderare motum illum ipſum, quatenus
<
lb
/>
eſt naturalis; ac priore quidem modo dubium non eſt motum à phyſico non poſſe tractari. </
s
>
<
s
>quid
<
lb
/>
enim aſſumeret quod ipſo notius eſſet? </
s
>
<
s
>cur etiam non periclitaretur, ne fortè ſtratum ſibi conſta
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg994
"/>
<
lb
/>
ret quod ſine vlla ambiguitate ponendum eſt? </
s
>
<
s
>tanto minus exiſtimandum eſt motum naturalem
<
lb
/>
à priori poſſe monſtrari: reſtat igitur, vt ſolum coniunctum concludi queat, & ita etiam dicimus
<
lb
/>
1. Phyſic. </
s
>
<
s
>concluſum fuiſſe, non quidem eſſe principia ſeparatè, nec materiam, aut formam eſſe
<
lb
/>
ſeorſum, ſed totum hoc, materiam & formam eſſe principia. </
s
>
<
s
>Sed veniamus ad ipſum
<
expan
abbr
="
Ariſtotelẽ
">Ariſtotelem</
expan
>
<
lb
/>
qui illo nomine vexat antiquos, quòd varia motionum principia ponant, atque diuerſas à natu
<
lb
/>
ra cauſſas reddant motus & quietis quam nos dicimus naturalem: hi quidem aut quietis terræ
<
lb
/>
motum cœleſtem cauſſam facientes, aut infinitas radices quibus ipſa innitatur, aut reliquorum:
<
lb
/>
corporum auctorem caſum & fortunam, vel etiam animum mundi, & omnino cauſſas præter
<
lb
/>
naturam & per accidens. </
s
>
<
s
>Ideò & particulatim & vniuersè huiuſmodi ſententiæ confuratæ ſunt
<
lb
/>
ab Ariſtotele. </
s
>
<
s
>Quoniam verò de hiſce cauſsis aliàs agendum eſt ſigillatim, de ipſis generatim
<
lb
/>
nunc pauca quædam diſſeramus, & quantum ſufficit ad id cognoſcendum, quòd ſit motus qui
<
lb
/>
dam editus à natura. </
s
>
<
s
>Etenim ſi eſt cauſſa præter naturam, aut per accidens, etiam neceſſe eſt ali
<
lb
/>
quam eſſe cauſſam per ſe & naturam, præterquam ea ſit cauſſa quæ præter naturam nuncupatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>ita cùm caſus & fortuna ſint errores naturæ, etiam naturam præceſsiſſe oportet à qua excidat
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg995
"/>
<
lb
/>
agens id quod agendo peccat: atque hoc tantò credibilius eſt, quantò etiam res omnes ad id quod
<
lb
/>
præſtabilius eſt, ab agente certo dirigi, & per ſeipſas tendere videbuntur. </
s
>
<
s
>Nam & id quod mouet
<
lb
/>
per ſe, bonum appetit quod alij communicet, & quod per ſe mouetur bonum ſibi ipſi cupit:
<
lb
/>
hoc autem eſt natura quæ perpetuum ordinem obſeruat, niſi quippiam obſtet, vel extrinſecum
<
lb
/>
quod naturæ curſum impediat, vel materia quæ non poſsit capere tantam perfectionem, quan
<
lb
/>
tam ipſa forma, ſiue agens tribuere poſſet: ex quo conſtituitur ab ordine: atque adeò, vt ordo
<
lb
/>
rerum ſit natura ipſa:
<
expan
abbr
="
eaq́ue
">eaque</
expan
>
ſit cauſſa motuum quorundam qui naturales ab ipſa dicantur: ex
<
lb
/>
quibus concluditur eſſe motum naturalem, quia ſit cauſſa quædam illius motus quem
<
expan
abbr
="
naturalẽ
">naturalem</
expan
>
<
lb
/>
vocamus. </
s
>
<
s
>ea verò cauſſa vocetur natura. </
s
>
<
s
>Sed etiam multò ante ſic argumentatus fuerat Ariſto
<
lb
/>
teles auctoribus. </
s
>
<
s
>quibuſdam. </
s
>
<
s
>Natura eſt principium & origo motus, & ſtatus eius in quo eſt per
<
lb
/>
ſe. </
s
>
<
s
>Corpora naturalia naturam habent, Ergo habent principium motus per ſe qui cùm ſit à na
<
lb
/>
tura; iure optimo erit naturalis:
<
expan
abbr
="
eoq́
">eoque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ſigno probetur id quod propoſitum eſt, quòd vtitur Ari
<
lb
/>
ſtoteles particula quæ notat cauſſæ redditionem. </
s
>
<
s
>Vnde ex his atque aliis huiuſmodi perſuaderi
<
lb
/>
poſsit quiſpiam ab Ariſtotele concluſum fuiſſe, motum naturalem eſſe qui eſt ſcopus methodi
<
lb
/>
naturalis: neque id ſolùm communiter, verumetiam à priori & ex cauſſa, poſtquam ordinis </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>