Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Table of figures

< >
< >
page |< < (106) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div275" type="section" level="1" n="94">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5048" xml:space="preserve">
              <pb o="106" file="142" n="143" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            quod quidem nullo pacto fieret, ſi cælum non eſſet rotundum, at que ſphæri-
              <lb/>
            cum. </s>
            <s xml:id="echoid-s5049" xml:space="preserve">Solum enim partes omnes corporis ſphærici à centro æqualiter remo-
              <lb/>
            uentur. </s>
            <s xml:id="echoid-s5050" xml:space="preserve">Vnde ſi cœlum eſſet alterius figuræ, quædam partes magis à nobis di
              <lb/>
            ftarent, quędam uero minus, proptereaq́ue non omnes ſtellæ in eadem a nobis
              <lb/>
            diſtantia cernerentur; </s>
            <s xml:id="echoid-s5051" xml:space="preserve">quod pugnat cum ſeuſu, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5052" xml:space="preserve">experientia. </s>
            <s xml:id="echoid-s5053" xml:space="preserve">Rurſus omnia
              <lb/>
            inſtrumenta Aſtronomorum conueniunt cum motibus cæleſtium corporum,
              <lb/>
            non ſecus, ac ſi eſſent perſect ſſime ſphærica, quod quidem manifeſtiſſimũ eſt
              <lb/>
            in altitudinibus aſtrorum ſupra Horizontem, quę, antequam ad Meridianum
              <lb/>
            aſtra perueniunt, in ea proportione augentur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5054" xml:space="preserve">poſtquam Meridianum per-
              <lb/>
            tranſierunt, decreſcunt, quam in ſolo corpore ſphærico aſſignare poſſumus.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5055" xml:space="preserve">Idemq́ue oſtendunt omnes aliæ apparentiæ, maxime horologia ſolaria, quæ
              <lb/>
            conſtruuntur, poſito cœlo ſphærico. </s>
            <s xml:id="echoid-s5056" xml:space="preserve">Denique uidemus duas ſtellas in eodem
              <lb/>
            circulo longitudinis per polos mundi ducto exiſtentes, quò una auſtralior eſt,
              <lb/>
            eo etiam minorem habere altitudinem meridianam, ita ut tot gradibus altitu
              <lb/>
            dines meridianæ inter ſe differant, quot gradibus una ſtella ab altera diſtare
              <lb/>
            deprehenditur per inſtrumenta ad hanc rem confecta. </s>
            <s xml:id="echoid-s5057" xml:space="preserve">Atq. </s>
            <s xml:id="echoid-s5058" xml:space="preserve">hæc ratio apud me
              <lb/>
            magnum robur habet; </s>
            <s xml:id="echoid-s5059" xml:space="preserve">quandoquidem omnia inſtrumenta rotunda ſunt fabri-
              <lb/>
            cata, ut rotunditatem cęli quodammodo imitentur. </s>
            <s xml:id="echoid-s5060" xml:space="preserve">Vnde ſi cęlum non eſſet
              <lb/>
            ſphæricum, fieri non poſſet, ut ea inſtrumenta quoquo uerſus collocata appa-
              <lb/>
            rentijs cœleſtibus congruerent, quoad altitudines, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5061" xml:space="preserve">diſtantias aſtrorum inter
              <lb/>
            ſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s5062" xml:space="preserve">Cum ergo ea congruere cernamus, (id quod maxime in ſphæra materiali,
              <lb/>
            globo cæleſti, aſtrolabio, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5063" xml:space="preserve">quadrante obſeruatum eſt) merito cælum eſſe per-
              <lb/>
            fecte ſphæricum colligemus: </s>
            <s xml:id="echoid-s5064" xml:space="preserve">aliàs neque inſtrumenta Aſtronomorum, nequ@
              <lb/>
            apparentiæ locum haberent.</s>
            <s xml:id="echoid-s5065" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s5066" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Item</emph>
            ſicut dicit Alphraganus, ſi cælum eßet planum, aliqua pars cæ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-142-01" xlink:href="note-142-01a" xml:space="preserve">Cælum nõ
                <lb/>
              eſſe planũ.</note>
            li eſſet nobis propinquior alia, illa ſcilicet, quæ eſſet ſupra caput noſtrum.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5067" xml:space="preserve">Igitur ſtella ibi exiſtens eſſet nobis propinquior, quàm in ortu, uel occaſu,
              <lb/>
            ſed quæ nobis propinquiora ſunt, maiora uidentur, ergo Sol uel alia ſtella
              <lb/>
            exiſtens in medio cęli maior deberet uideri, quàm in ortu exiſtens, uel in oc-
              <lb/>
            caſu, cuius contrarium uidemus contingere. </s>
            <s xml:id="echoid-s5068" xml:space="preserve">Maior enim apparet Sol, uel
              <lb/>
            alia ſtella exiſtens in oriente, uel occidente, quàm in medio cęli.</s>
            <s xml:id="echoid-s5069" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div279" type="section" level="1" n="95">
          <head xml:id="echoid-head99" xml:space="preserve">COMMENTARIVS.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5070" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Confirmat</emph>
            auctor hanc eandem conclufionem ratione Alphraga-
              <lb/>
            ni, quam ponit in differentia 2. </s>
            <s xml:id="echoid-s5071" xml:space="preserve">hoc modo. </s>
            <s xml:id="echoid-s5072" xml:space="preserve">Si cælum non eſſet rotundum, ſed
              <lb/>
            planum ſiue extenſum, tunc illa pars cæli, quæ capiti noſtro imminet, eſſet no
              <lb/>
            bis propinquior: </s>
            <s xml:id="echoid-s5073" xml:space="preserve">Quare Sol, uel ſtella aliqua ibi exiſtens maior nobis appare-
              <lb/>
            re, quàm alibi, cum propinquiora maiora cernantur, quàm remotiora: </s>
            <s xml:id="echoid-s5074" xml:space="preserve">cuius
              <lb/>
            tamen contrarium experimur. </s>
            <s xml:id="echoid-s5075" xml:space="preserve">Apparet namque Sol, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5076" xml:space="preserve">Luna maior iuxta Ho-
              <lb/>
            rizontem, quàm ſupra uerticem capitis.</s>
            <s xml:id="echoid-s5077" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5078" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Caetervm</emph>
            hæc Alphragani ratio, ſi ſumatur, quemadmodum pro-
              <lb/>
            ponitur, nullius prorſus eſt momenti. </s>
            <s xml:id="echoid-s5079" xml:space="preserve">Cum enim, ut ſupra oſtenſum eſt, ſtellæ
              <lb/>
            non per ſeſe, ſed ad motum cæli, in quo exiſtunt, moueantur, quis non </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>