1extende & ſuper ipſam roſas, aut vacin ia,
floreſve alios, aut herbas ſparge, inde ha
beas patellam C, quæ vas integat, & ſu
per fundum D ignem pone, diſtillatur odo
ratiſſima non ſolùm, ſed etiam efficaciſſi
ma aqua Roſacea in Sole concluſa poni
ſolet vt fumi odore priuetur, cùm tamen
odorem roſæ retineat. Conficitur & re
pentè aqua, dum calefacto, aut feruente
ſucco cyathus ſuperponitur vitreus, in quo
fumus tranſit in guttas, guttæ inde collectæ
in aquam coguntur: ſic acetum in aquam
facilè vertitur. Vtilis hæc ad oculorum ma
culas, & ſuffuſiones detergendas, maximè
ſi albo aceto ruta incoquatur. Sunt qui in
primo modo iuxta F moſchum ponunt, alia
que precioſiora odoramenta, retinetque
aqua odores non ſolùm proprios, ſed
etiam moſchi, & aliorum quæ appo
nuntur.
floreſve alios, aut herbas ſparge, inde ha
beas patellam C, quæ vas integat, & ſu
per fundum D ignem pone, diſtillatur odo
ratiſſima non ſolùm, ſed etiam efficaciſſi
ma aqua Roſacea in Sole concluſa poni
ſolet vt fumi odore priuetur, cùm tamen
odorem roſæ retineat. Conficitur & re
pentè aqua, dum calefacto, aut feruente
ſucco cyathus ſuperponitur vitreus, in quo
fumus tranſit in guttas, guttæ inde collectæ
in aquam coguntur: ſic acetum in aquam
facilè vertitur. Vtilis hæc ad oculorum ma
culas, & ſuffuſiones detergendas, maximè
ſi albo aceto ruta incoquatur. Sunt qui in
primo modo iuxta F moſchum ponunt, alia
que precioſiora odoramenta, retinetque
aqua odores non ſolùm proprios, ſed
etiam moſchi, & aliorum quæ appo
nuntur.
Modus quo
pinguedines
odoribus im
buuntur.
pinguedines
odoribus im
buuntur.
Humida in
miſtis qua
tuor.
miſtis qua
tuor.
Carnes quo
modo colli
quentur.
modo colli
quentur.
Tartari o
leum.
leum.
Sulphuris
oleum.
oleum.
Oleorum
comparatio.
comparatio.
Aqua odo-
rata.
rata.
Cur diſtilla
tione non
omnes odores
retineantur.
tione non
omnes odores
retineantur.
Sed cur odor florum quorundam non
retinetur in aquis, verùm vt in iaſemino
& garyophylo flore ac lilio, aqua euadit
odoris expers? Dictum eſt alibi, quoniam
tam tenui ſubſtantiæ nulla pars craſſior iun
gitur. Ergo in his iuuabit, ſi foliis herba
rum quæ odore careant alternatim poſitis,
materiæ craſſiori, non tamen quæ vratur,
adiungatur odor, inde diſtilletur: atque hæc
vnica ſpes proliciendi odoris, cùm aquis in
fuſa non remittant odorem, ſed putreſcant.
retinetur in aquis, verùm vt in iaſemino
& garyophylo flore ac lilio, aqua euadit
odoris expers? Dictum eſt alibi, quoniam
tam tenui ſubſtantiæ nulla pars craſſior iun
gitur. Ergo in his iuuabit, ſi foliis herba
rum quæ odore careant alternatim poſitis,
materiæ craſſiori, non tamen quæ vratur,
adiungatur odor, inde diſtilletur: atque hæc
vnica ſpes proliciendi odoris, cùm aquis in
fuſa non remittant odorem, ſed putreſcant.
Ignis autem ſi non moderatè adhibea
tur, exurit ea quæ terreæ ſunt naturæ: ſi
tamen moderatè, ſolùm exacuit. Vnde
aqua ex auena diſtillata vtuntur Moſcho
uitæ, quòd vino careant: nec minus ex
calefacit, aut inebriat quàm vinum. Cùm
enim auena craſſioris ſit ſubſtantiæ, neceſ
ſe eſt vt ex diſtillatione incaleſcat, attenue
tur ac exacuatur, & ad naturam aquæ ar
dentis accedat. Canabis folia in farinam
verſa, quòd caput feriant, potum ſuauiter
inebriantem efficiunt. Eadem ratione de
cocta folia eius ac ſemina, quod etiam
de viridiore nucum cortice fertur, ſi ſu
per terram effundatur aqua illa, vermes
ad terræ ſuperficiem trahit, ſeu odore
alliciat illos, ſeu expellat. Vnde piſcato
res ea vti ſolent. Idem ſemen gallinas,
ſi ab his edatur, fœcundas hyeme reddit:
calefacit enim & attenuat. Sed ad rem re
deo. Apud Tartaros referunt, aquam è
lacte diſtillato inebriare: oportet igitur
lac denſius eſſe, & moram apud ignem
contraxiſſe. Itaque ex lacte forſan equo
rum id contingit. Cæterùm quid amplius
dubitandum? omnis aqua cùm ſæpiùs di
ſtillatur, hoc poteſt efficere: nam incaleſ
cit, attenuatur, & vim ignis magis reci
pit: vnde ardens ſæpiùs diſtillata eò acui
tatis deducitur, vt bibi non poſſit. Li
quet igitur ex his manifeſtè, & quòd
vinum igneam vim habet, & quòd ex
omni fermè re, tum maximè denſa, po
tus repetita diſtillatione fieri poteſt, qui
plus vino excalefaciet & inebriabit. Potus
enim ratio eſt, vt ſuauis ſit atque potens:
ſuauitate quidem guſtum, robore olfactum
delectat, & ventriculum confirmat. Quæ
cunque verò diſtillantur, & iucunda, &
odorata euadunt: iucunda quidem, inſuaui
omni ſublata parte: odorata, ob vim ignis,
& acuitatem ſubſtantiæ. Quæ enim tenuium
ſunt partium, magis redolent: odor enim
eſt vaporis, vapor autem in tenui ſubſtan
tia fundatur. Eadem verò ratio inuenta eſt
in potibus, qui abſque diſtillatione fiunt, &
tamen inebriant, vt Medo apud Moſcho
uitas. Conſtat autem melle & lupuli ſemi
ne, ſeruaturque in picatis vaſis, quum ta
men nullum horum fermè ad inebriandum
ſufficeret.
tur, exurit ea quæ terreæ ſunt naturæ: ſi
tamen moderatè, ſolùm exacuit. Vnde
aqua ex auena diſtillata vtuntur Moſcho
uitæ, quòd vino careant: nec minus ex
calefacit, aut inebriat quàm vinum. Cùm
enim auena craſſioris ſit ſubſtantiæ, neceſ
ſe eſt vt ex diſtillatione incaleſcat, attenue
tur ac exacuatur, & ad naturam aquæ ar
dentis accedat. Canabis folia in farinam
verſa, quòd caput feriant, potum ſuauiter
inebriantem efficiunt. Eadem ratione de
cocta folia eius ac ſemina, quod etiam
de viridiore nucum cortice fertur, ſi ſu
per terram effundatur aqua illa, vermes
ad terræ ſuperficiem trahit, ſeu odore
alliciat illos, ſeu expellat. Vnde piſcato
res ea vti ſolent. Idem ſemen gallinas,
ſi ab his edatur, fœcundas hyeme reddit:
calefacit enim & attenuat. Sed ad rem re
deo. Apud Tartaros referunt, aquam è
lacte diſtillato inebriare: oportet igitur
lac denſius eſſe, & moram apud ignem
contraxiſſe. Itaque ex lacte forſan equo
rum id contingit. Cæterùm quid amplius
dubitandum? omnis aqua cùm ſæpiùs di
ſtillatur, hoc poteſt efficere: nam incaleſ
cit, attenuatur, & vim ignis magis reci
pit: vnde ardens ſæpiùs diſtillata eò acui
tatis deducitur, vt bibi non poſſit. Li
quet igitur ex his manifeſtè, & quòd
vinum igneam vim habet, & quòd ex
omni fermè re, tum maximè denſa, po
tus repetita diſtillatione fieri poteſt, qui
plus vino excalefaciet & inebriabit. Potus
enim ratio eſt, vt ſuauis ſit atque potens:
ſuauitate quidem guſtum, robore olfactum
delectat, & ventriculum confirmat. Quæ
cunque verò diſtillantur, & iucunda, &
odorata euadunt: iucunda quidem, inſuaui
omni ſublata parte: odorata, ob vim ignis,
& acuitatem ſubſtantiæ. Quæ enim tenuium
ſunt partium, magis redolent: odor enim
eſt vaporis, vapor autem in tenui ſubſtan
tia fundatur. Eadem verò ratio inuenta eſt
in potibus, qui abſque diſtillatione fiunt, &
tamen inebriant, vt Medo apud Moſcho
uitas. Conſtat autem melle & lupuli ſemi
ne, ſeruaturque in picatis vaſis, quum ta
men nullum horum fermè ad inebriandum
ſufficeret.
Aqua ex a
uena quæ in
ebriat.
uena quæ in
ebriat.
Canabis vi
res.
res.
Vermes vt è
terra exeant.
Galinæ vt
hyeme oua
edant.
Aqua lactis
diſtillatione
excepta ine
briare poteſt.
terra exeant.
Galinæ vt
hyeme oua
edant.
Aqua lactis
diſtillatione
excepta ine
briare poteſt.
Potus ratio.
Medo.
Modus alius nobilioris potus, radioſque,
veluti candens ferrum emittentis. Zethi par
tes quatuor, mellis vnam, ſeminum myrti
mediam: ſimul excoquuntur ac deſpuman
tur, donec ſpuma eſſe deſierit: inde additur
zethi ſex, & quadraginta horis contecta
ſeruantur. In vulgari Medone, pro zetho
tantundem aquæ aſſumitur, cætera vt in
nobiliore. Sed & ſeminum myrti loco lupu
li ſemina aſſumuntur: quæ & ſeorſum co
quuntur, modus donec amaritas non inſua
uis ſentiatur. Hic ſæpiùs repetitis iudicibus,
ſenſibus, ratione magiſtra, odor, vires, ac ſua
uitas comparantur.
veluti candens ferrum emittentis. Zethi par
tes quatuor, mellis vnam, ſeminum myrti
mediam: ſimul excoquuntur ac deſpuman
tur, donec ſpuma eſſe deſierit: inde additur
zethi ſex, & quadraginta horis contecta
ſeruantur. In vulgari Medone, pro zetho
tantundem aquæ aſſumitur, cætera vt in
nobiliore. Sed & ſeminum myrti loco lupu
li ſemina aſſumuntur: quæ & ſeorſum co
quuntur, modus donec amaritas non inſua
uis ſentiatur. Hic ſæpiùs repetitis iudicibus,
ſenſibus, ratione magiſtra, odor, vires, ac ſua
uitas comparantur.
Lupuli ſemen cum hordeo vel ſiligine
aut tritico, zethum aut zythum facit, quod
vocatur apud Germanos birra. Modus hic
eſt, vt Nicolaus Poll. Cæſaris medicus ſcri
ptum reliquit: Hordeum infundito in aquam
donec diſrumpatur, inde ſiccatur, teritur
tenuiter, imò molæ ſubiicitur. Alij, triduo
tantùm in cumulis madefaciunt: & vt ger
minare cœperit, ſparſum alio triduo ſiccant:
poſtea linteis ſubſtratis, in clibano torrent.
Incredibile dictu: referunt hoc torrendi mo
do ſuauitatem ac dulcedinem melleam adi
piſci. Huius partes duas, aquæ ſeptem ſumi
to, coquuntur ſimul donec aqua tertia par
te decedat: deinde ſumunt dimidium illius
aquæ, cui quadrageſimam partem ſeminis
lupulorum addunt, hordeique tantundem
quantum prius, coquuntur omnia horis cir
citer tribus aut quatuor: inde reliquam me
dietatem aquæ excolatam priori miſcent, ac
denuò coquunt donec ad dimidium rediga
tur: vltimò proiectam in ligneum vas, ad
dito modico fermento, diſtribuunt. Vt verò
neceſſariò, qui Boream inhabitant, zethum
ex hordeo, & ſiligine & tritico faciunt: ita
qui Auſtrum, cùm vino vti non liceat, legis
ſuperſtitione, conficiunt zethum ex oryza,
atque hi omnes potus inebriant: ſed mitior
eſt qui fit ex oryza, non quòd oryza ſit hor
deo frigidior, ſed quia lupulis caret zethi id
genus: nam hi haud mediocriter calidi ſunt
atque ſicci igitur nulli voluptas potus ne
gata eſt: nam oryza nullibi non naſcitur.
Multò verò iucundius hoc vinum ex oryza,
atque ſalubrius alio zetho. Efficaciſſimum
in quo ſeminum copia myrti, aut lupulo
rum. Ideo Daci ac Sarmatæ plus iniiciunt.
Omnibus igitur mortalibus vinum atque
incundum conceſſum eſt imò duplex: nam
& mel vbique fit.
aut tritico, zethum aut zythum facit, quod
vocatur apud Germanos birra. Modus hic
eſt, vt Nicolaus Poll. Cæſaris medicus ſcri
ptum reliquit: Hordeum infundito in aquam
donec diſrumpatur, inde ſiccatur, teritur
tenuiter, imò molæ ſubiicitur. Alij, triduo
tantùm in cumulis madefaciunt: & vt ger
minare cœperit, ſparſum alio triduo ſiccant:
poſtea linteis ſubſtratis, in clibano torrent.
Incredibile dictu: referunt hoc torrendi mo
do ſuauitatem ac dulcedinem melleam adi
piſci. Huius partes duas, aquæ ſeptem ſumi
to, coquuntur ſimul donec aqua tertia par
te decedat: deinde ſumunt dimidium illius
aquæ, cui quadrageſimam partem ſeminis
lupulorum addunt, hordeique tantundem
quantum prius, coquuntur omnia horis cir
citer tribus aut quatuor: inde reliquam me
dietatem aquæ excolatam priori miſcent, ac
denuò coquunt donec ad dimidium rediga
tur: vltimò proiectam in ligneum vas, ad
dito modico fermento, diſtribuunt. Vt verò
neceſſariò, qui Boream inhabitant, zethum
ex hordeo, & ſiligine & tritico faciunt: ita
qui Auſtrum, cùm vino vti non liceat, legis
ſuperſtitione, conficiunt zethum ex oryza,
atque hi omnes potus inebriant: ſed mitior
eſt qui fit ex oryza, non quòd oryza ſit hor
deo frigidior, ſed quia lupulis caret zethi id
genus: nam hi haud mediocriter calidi ſunt
atque ſicci igitur nulli voluptas potus ne
gata eſt: nam oryza nullibi non naſcitur.
Multò verò iucundius hoc vinum ex oryza,
atque ſalubrius alio zetho. Efficaciſſimum
in quo ſeminum copia myrti, aut lupulo
rum. Ideo Daci ac Sarmatæ plus iniiciunt.
Omnibus igitur mortalibus vinum atque
incundum conceſſum eſt imò duplex: nam
& mel vbique fit.
Zethi confi
ciendi ratio.
ciendi ratio.
Zethum ex
oryza.
oryza.
Salubrius autem omni zetho eſſet anti
quum oxymel, quanquam paulò carius. Con
ſtabat ex mellis triginta, aceti vigintiquinque
aquæ nouemdecim, ſalis tribus thymbram
quum oxymel, quanquam paulò carius. Con
ſtabat ex mellis triginta, aceti vigintiquinque
aquæ nouemdecim, ſalis tribus thymbram
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib