Weidler, Johann Friedrich, Jo. Friderici Weidleri Tractatus de machinis hydraulicis toto terrarum orbe maximis Marlyensi et Londinensi et aliis rarioribus similibus in quo mensurae prope ipsas machinas notatae describuntur, et de viribus earum luculenter disseritur

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (23) of 214 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div87" type="section" level="1" n="63">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s2532" xml:space="preserve">
              <pb o="23" file="0139" n="144" rhead="GEOMETRIA SVBTERRANEA."/>
            Hanc enim uirtutem exercet magnes in ferrum, altero polo magne-
              <lb/>
            tico tactum, et potentiore ui directionis in ſeptentrionis uel auſtri
              <lb/>
            plagam, (nam alias notum eſt, ferra leuia et libera, ut acus, etiam
              <lb/>
            ſine magnetis affrictu boream reſpicere. </s>
            <s xml:id="echoid-s2533" xml:space="preserve">uid. </s>
            <s xml:id="echoid-s2534" xml:space="preserve">notata in §. </s>
            <s xml:id="echoid-s2535" xml:space="preserve">30. </s>
            <s xml:id="echoid-s2536" xml:space="preserve">inſti-
              <lb/>
            tutionum aſtronomicarum, et add. </s>
            <s xml:id="echoid-s2537" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Voigtel</emph>
            p. </s>
            <s xml:id="echoid-s2538" xml:space="preserve">25.) </s>
            <s xml:id="echoid-s2539" xml:space="preserve">inſtru-
              <lb/>
            ctum, ſiquidem polus contrarius eam partem ferri, quae ab altero
              <lb/>
            polo magnetiſmo infecta eſt, repellit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2540" xml:space="preserve">Nec in magnis ferri portio-
              <lb/>
            nibus, quae ob ponderis inertiam, haud facile moueri poſſunt, id
              <lb/>
            magnes efficit, ſed in exilioribus, quales ſunt acus ferreae, quibus
              <lb/>
            magnetica uis tactu lapidis communicata eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2541" xml:space="preserve">Sequitur ergo ex illa
              <lb/>
            confeſſione Alberti, quam Agricola allegauit, eum magnetis uim
              <lb/>
            ſe dirigendi tum adhuc ignoraſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s2542" xml:space="preserve">Ea enim 'perſpecta, ſtatim in-
              <lb/>
            telligitur, aduerſa polorum facultas, quippe cuius effectus in oculos
              <lb/>
            cadunt, quando magnes ad acum ſua ui imbutam admouetur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2543" xml:space="preserve">Cum
              <lb/>
            praeterea opinio eorum, qui
              <emph style="sc">Marcvm</emph>
              <emph style="sc">Pavlvm</emph>
              <emph style="sc">Venetvm</emph>
            ,
              <lb/>
            ex China attuliſſe uſum acus contendunt, admodum dubia et in-
              <lb/>
            certa ſit, merito, Kircherum ſecuti, exiſtimamus, primum
              <emph style="sc">Ioannem</emph>
              <lb/>
              <emph style="sc">Goiam</emph>
            , amalphitanum, artis nauticae peritum, circa annum
              <lb/>
            Chriſti 1302, cum magnetis directionem uel ipſe reperiſſet, uel ab
              <lb/>
            aliis didiciſſet, docuiſſe, quomodo lamellae ferreae, affrictu lapidis
              <lb/>
            magnetici, ſimili niſu inſtruantur, et ad nauigationes feliciore
              <lb/>
            ſucceſſu proſequendas adhibeantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2544" xml:space="preserve">Siquidem conſtat, iſto demum
              <lb/>
            tempore nautas, pyxide duce, iter facere coepiſſe Sed diu tamen
              <lb/>
            ante floruerunt in germania fodinae, quamuis etiam earum primae
              <lb/>
            origines obſcurae ſint, et fere lateant. </s>
            <s xml:id="echoid-s2545" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Tacitvs</emph>
            de germa-
              <lb/>
            norum moribus cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s2546" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s2547" xml:space="preserve">ſcribit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2548" xml:space="preserve">Argentum et aurum pro-
              <lb/>
            pitii an irati dii negauerint, dubito; </s>
            <s xml:id="echoid-s2549" xml:space="preserve">Nec tamen affirmaue-
              <lb/>
            rim, nullam germaniae uenam argentum aurumue gignere,
              <lb/>
            quis enim ſcrutatus eſt? </s>
            <s xml:id="echoid-s2550" xml:space="preserve">Poſſeſſione et uſu haud perinde afficiun-
              <lb/>
            tur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2551" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Plinivs</emph>
            , etſi Tacito coaeuus, eidem aduerſatur, et hiſtoriae
              <lb/>
            naturalis libro 34. </s>
            <s xml:id="echoid-s2552" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s2553" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s2554" xml:space="preserve">teſtis eſt, ſua aetate in germania aeris
              <lb/>
            metallum repertum fuiſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s2555" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Petrvs</emph>
            uero
              <emph style="sc">Albinvs</emph>
            in der
              <lb/>
            Meiſniſchen Berg - Chronica, tit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2556" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s2557" xml:space="preserve">p. </s>
            <s xml:id="echoid-s2558" xml:space="preserve">8. </s>
            <s xml:id="echoid-s2559" xml:space="preserve">ex Ottone Friſin-
              <lb/>
            genſi, et Sigeberto Gemblacenſi, docet, ſub Ottone magno ſeculo
              <lb/>
            X. </s>
            <s xml:id="echoid-s2560" xml:space="preserve">uenas argenti ferrique Goslariae primum eſſe repertas.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2561" xml:space="preserve">Freibergenſes argenti fodinas anno 1157. </s>
            <s xml:id="echoid-s2562" xml:space="preserve">initium habuiſſe,
              <emph style="sc">Agri-</emph>
              <lb/>
              <emph style="sc">COLA</emph>
            in dialogo, cui titulum Bermanni fecit, p. </s>
            <s xml:id="echoid-s2563" xml:space="preserve">419, affirmat. </s>
            <s xml:id="echoid-s2564" xml:space="preserve">
              <lb/>
              <emph style="sc">Albinvs</emph>
            annum 1169 praefert. </s>
            <s xml:id="echoid-s2565" xml:space="preserve">Cum itaque cultura fodinarum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>