1addebant, decies feruefaciebant, elutria
bantur, & in vaſe inueterabantur. Quidam
aquam augebant. Alij ſine thymbra confi
ciebant. Quum verò tantundem aquæ di
luendo, vt vinum admitteret, ſalubrius erat,
ac minoris impenſæ.
bantur, & in vaſe inueterabantur. Quidam
aquam augebant. Alij ſine thymbra confi
ciebant. Quum verò tantundem aquæ di
luendo, vt vinum admitteret, ſalubrius erat,
ac minoris impenſæ.
Oxymel an
tiquum.
tiquum.
Vinum Æ
thiopum.
thiopum.
Æthiopes, credo quòd vina non ſeruen
tur, & Chriſtum colant, paſſas vuas aqua
per diem madefaciunt, ſiccantque modicè,
ac exprimunt. Hic potus eò melior, quò mi
nus ſuauis. Deeſt robur, deſunt mala vini:
quodque maximum eſt, in eo ſuauitas ni
mia ad perniciem hominis & ebrietatem
nata. Videtur & ob id natura mel potius
quàm vinum paraſſe ad potum. Nam mel,
nulla regio non gignit. Idem vinum efficit,
nam temporis auxilio, ex melle & aqua pa
ratis vinum fit. At vina vuarum, neque fri
gidiſſimæ regiones ferunt, nec calidiſſi
mæ ſeruant: reliquorum fructuum vix ſer
uantur.
tur, & Chriſtum colant, paſſas vuas aqua
per diem madefaciunt, ſiccantque modicè,
ac exprimunt. Hic potus eò melior, quò mi
nus ſuauis. Deeſt robur, deſunt mala vini:
quodque maximum eſt, in eo ſuauitas ni
mia ad perniciem hominis & ebrietatem
nata. Videtur & ob id natura mel potius
quàm vinum paraſſe ad potum. Nam mel,
nulla regio non gignit. Idem vinum efficit,
nam temporis auxilio, ex melle & aqua pa
ratis vinum fit. At vina vuarum, neque fri
gidiſſimæ regiones ferunt, nec calidiſſi
mæ ſeruant: reliquorum fructuum vix ſer
uantur.
Fiunt enim ex cotoneis, punicis, pyris,
malis, prunis, herberis, moris, præſertim a
greſtibus, meſpilis, ſorbis, & generaliter ex
omni fructu ſuauem ſuccum, ſalubrem, &
qui ſeruari poſſit habente. Nam qui ſeruari
non poteſt, quum clareſcere nequeat, vinum
fieri non poteſt: vnde neque ex ceraſo, nec
perſico. Ob id zinziber, piper, garyophylos,
cinamomum, macerem, nucemque myriſti
cam addere ſolent. Qui autem ſucci ad me
tam coquuntur, ſeruantur: ſed dum ſpiſſeſ
cunt, neque potus ſunt, nedum vinum: erunt
ergo defruta. Sed vinum ex vuis album ve
tuſtate flaueſcit, quia pars aquea reſolui
tur. Nigrum autem potens conditum, in
multos annos odorem & ſaporem ardentis
aquæ acquirit, & fit fermè album, minus
certè habens coloris flauo: nam craſſior
pars ſeparatur reliqua attenuatur. Ita fit ar
dens aqua. Reconditur autem frigidis locis.
malis, prunis, herberis, moris, præſertim a
greſtibus, meſpilis, ſorbis, & generaliter ex
omni fructu ſuauem ſuccum, ſalubrem, &
qui ſeruari poſſit habente. Nam qui ſeruari
non poteſt, quum clareſcere nequeat, vinum
fieri non poteſt: vnde neque ex ceraſo, nec
perſico. Ob id zinziber, piper, garyophylos,
cinamomum, macerem, nucemque myriſti
cam addere ſolent. Qui autem ſucci ad me
tam coquuntur, ſeruantur: ſed dum ſpiſſeſ
cunt, neque potus ſunt, nedum vinum: erunt
ergo defruta. Sed vinum ex vuis album ve
tuſtate flaueſcit, quia pars aquea reſolui
tur. Nigrum autem potens conditum, in
multos annos odorem & ſaporem ardentis
aquæ acquirit, & fit fermè album, minus
certè habens coloris flauo: nam craſſior
pars ſeparatur reliqua attenuatur. Ita fit ar
dens aqua. Reconditur autem frigidis locis.
Vinorum ra
tio & ſpe
cies.
tio & ſpe
cies.
Vinum ve
tuſtate in
aquam ar
dentem tran
ſit.
tuſtate in
aquam ar
dentem tran
ſit.
Vidi reconditum annis ſeptuaginta antè,
quod ex vigintiquinque amphoris, ad quin
decim redierat, pallidum ex nigro euaſerat,
eoque ardente aqua ſuauius, quo infirmius.
Vtile crudis humoribus, frigidiſque ac hu
midis morbis. Audio Lubicenſem Sena
tum gloriari, quòd Rhenenſia vina du
centorum annorum in penubus ſeruet. Olim
Falerno, inde Surrentino, pòſt Setino pre
cium maximum, quòd alioqui egregia &
chara, in multos annos conderentur. Tran
ſeunt & vina nigra in candida, amiſſo etiam
ſapore odoreque, percolata lapide Indico:
nam craſſior pars ac nigra retinetur in lapi
de: quod tranſit, immutatur ab egregia il
lius frigiditate. Marmoris igitur genus eſſe
oportet.
quod ex vigintiquinque amphoris, ad quin
decim redierat, pallidum ex nigro euaſerat,
eoque ardente aqua ſuauius, quo infirmius.
Vtile crudis humoribus, frigidiſque ac hu
midis morbis. Audio Lubicenſem Sena
tum gloriari, quòd Rhenenſia vina du
centorum annorum in penubus ſeruet. Olim
Falerno, inde Surrentino, pòſt Setino pre
cium maximum, quòd alioqui egregia &
chara, in multos annos conderentur. Tran
ſeunt & vina nigra in candida, amiſſo etiam
ſapore odoreque, percolata lapide Indico:
nam craſſior pars ac nigra retinetur in lapi
de: quod tranſit, immutatur ab egregia il
lius frigiditate. Marmoris igitur genus eſſe
oportet.
Lapis quo
vinum in
aquam tran
ſit.
vinum in
aquam tran
ſit.
Mignol po
tus.
tus.
Sunt & alij potus iucundi & inebriantes,
vt Mignol apud Senegam, quæ vltra For
tunatas inſulas paulò verſus meridiem ex
tenditur. Succus eſt hic, ſero lactis ſub
ſtantia & colore, niſi quòd magis ad ci
nereum vergit, haud abſimilis, arboris
ſauciæ.
vt Mignol apud Senegam, quæ vltra For
tunatas inſulas paulò verſus meridiem ex
tenditur. Succus eſt hic, ſero lactis ſub
ſtantia & colore, niſi quòd magis ad ci
nereum vergit, haud abſimilis, arboris
ſauciæ.
Alius è cocco ( palmæ id eſt genus ) eli
citur hoc præſtantior. Naſcitur copioſa in
Chimam prouincia Sureni litoris hæc ar
bos, excelſa palmæ foliis, fructus illius ma
ior capite humano. Hic à ſumma ſuperficie
ad medium vſque membranis ac ſtupa obſi
tus eſt: ex huius craſſiore parte funes, è te
nuiore veſtes contexunt: iuxta medium cor
tex vt iuglandis ſub quo medulla tenuis &
candida, guſtu, ſubſtantia naturaque amyg
dalis recentibus ſimili. Ipſa rurſus medulla
recens contrita lac emittit nihilo minus dul
ce lacte animalium. In medio igitur medul
læ huius ſuccus continetur ſuauitate nulli
alij potui comparandus. Porrò ex cortice qui
medullam circumit, quoniam nitet, & ni
ger eſt ac durus, procula fiunt gratiſſi
mi vſus. Fructum hunc Itali nucem Indi
cam appellant. Integer venalis apud nos ha
betur.
citur hoc præſtantior. Naſcitur copioſa in
Chimam prouincia Sureni litoris hæc ar
bos, excelſa palmæ foliis, fructus illius ma
ior capite humano. Hic à ſumma ſuperficie
ad medium vſque membranis ac ſtupa obſi
tus eſt: ex huius craſſiore parte funes, è te
nuiore veſtes contexunt: iuxta medium cor
tex vt iuglandis ſub quo medulla tenuis &
candida, guſtu, ſubſtantia naturaque amyg
dalis recentibus ſimili. Ipſa rurſus medulla
recens contrita lac emittit nihilo minus dul
ce lacte animalium. In medio igitur medul
læ huius ſuccus continetur ſuauitate nulli
alij potui comparandus. Porrò ex cortice qui
medullam circumit, quoniam nitet, & ni
ger eſt ac durus, procula fiunt gratiſſi
mi vſus. Fructum hunc Itali nucem Indi
cam appellant. Integer venalis apud nos ha
betur.
Coccus, pal
mæ genus.
mæ genus.
Sed poſtquam in cocci mentionem inci
dimus, cùm nulla arbor tot vſus præſtet, de
illa referre tempeſtiuum erit. Hanc igitur
mittit India, quam Auguſto menſe putant,
effluitque interim lachryma candida, vt è
putatis etiam vitibus ſolet, quæ toto triduo
vinum refert. Sed ſi hanc coxeris ad tertias,
mel fit ſuauiſſimum. At ſi nec coquatur, nec
bibatur, tranſit in acetum. Rurſus mel ip
ſum ſi aqua purgetur, in diebus viginti,
tranſit in vinum. E fructus nucleis oleum ex
primunt: aut iuglandium vice ad amygda
larum eduntur. Fiunt & carbones ex exte
riore cortice, vt ex libro dum nentur ve
ſtes, etiam goſſipinis delicatiores, ſericeis
fermè pars. Foliis tegularum vice ad domos
tegendas vtuntur. Itaque cùm omnia pal
marum genera ſint multi vſus, præſtantiſſi
mum coccum. Eſt palma foliis prælongis,
aculeatis viridibus, & ob longitudinem cur
uatis, collectiſque in ſuprema parte comæ
in morem: cortex mollis ac per ſquamas
prægrandes, inuicemque ſuperequitantes
inæqualis totus, non ſecus ac piſcium qui
ſquamis integuntur tergus. Talem in æde
pacis vidi Genuæ, ſed haud fructiferam. Nam
arbores quæ transferuntur, aliæ non viuunt,
vt in Italia ex India lignum aloës: aliæ viuunt,
ſed non edunt fructum, vt Genuæ palmæ:
aliæ edunt fructum, ſed oblæſum, vt piper
apud nos: & quædam fructum reddunt per
fectum, quòd vtriuſque cœli ſunt patien
tes, vt vites ex Hiſpania in Indiam tranſla
tæ. Summa caudicis palmæ pars vbi toro fo
lia iunguntur & rami, mollis eſt, & amputa
ta non ſolùm manditur, ſed etiam habetur
in deliciis: ſapore tamen inſipido, & ſuba
maro: carnea ſubſtantia toti ex ligno, ſed
hac ſolùm in parte adeò mollis, vt edi poſ
ſit maximè iuuencularum arborum. Iuuenis
diu eſt, quòd qui palmam ſerit, vix vnquam
illius fructum videt, tam ſerò fructificat. Vi
deturque planta hæc magnam ſenſus ſpeciem
præferre. Nam in Data Numidiæ vrbe, vbi
abundat, niſi maſculi florentis, ramus flo
rentis fœminæ ramis miſceatur, fructus
macilenti, ac inſuauis ſaporis oſſe præ
grandi naſcuntur. Quòd ſi nullum auxi
lium à maſculo ſuſcipiat, fiunt fructus
decidui: at vel cinere, vel foliis, vel
cortice illius confirmata, fructus ad ma
turitatem producit. Nec mirum ſimilibus
confirmari, quòd ſimilibus alitur.
dimus, cùm nulla arbor tot vſus præſtet, de
illa referre tempeſtiuum erit. Hanc igitur
mittit India, quam Auguſto menſe putant,
effluitque interim lachryma candida, vt è
putatis etiam vitibus ſolet, quæ toto triduo
vinum refert. Sed ſi hanc coxeris ad tertias,
mel fit ſuauiſſimum. At ſi nec coquatur, nec
bibatur, tranſit in acetum. Rurſus mel ip
ſum ſi aqua purgetur, in diebus viginti,
tranſit in vinum. E fructus nucleis oleum ex
primunt: aut iuglandium vice ad amygda
larum eduntur. Fiunt & carbones ex exte
riore cortice, vt ex libro dum nentur ve
ſtes, etiam goſſipinis delicatiores, ſericeis
fermè pars. Foliis tegularum vice ad domos
tegendas vtuntur. Itaque cùm omnia pal
marum genera ſint multi vſus, præſtantiſſi
mum coccum. Eſt palma foliis prælongis,
aculeatis viridibus, & ob longitudinem cur
uatis, collectiſque in ſuprema parte comæ
in morem: cortex mollis ac per ſquamas
prægrandes, inuicemque ſuperequitantes
inæqualis totus, non ſecus ac piſcium qui
ſquamis integuntur tergus. Talem in æde
pacis vidi Genuæ, ſed haud fructiferam. Nam
arbores quæ transferuntur, aliæ non viuunt,
vt in Italia ex India lignum aloës: aliæ viuunt,
ſed non edunt fructum, vt Genuæ palmæ:
aliæ edunt fructum, ſed oblæſum, vt piper
apud nos: & quædam fructum reddunt per
fectum, quòd vtriuſque cœli ſunt patien
tes, vt vites ex Hiſpania in Indiam tranſla
tæ. Summa caudicis palmæ pars vbi toro fo
lia iunguntur & rami, mollis eſt, & amputa
ta non ſolùm manditur, ſed etiam habetur
in deliciis: ſapore tamen inſipido, & ſuba
maro: carnea ſubſtantia toti ex ligno, ſed
hac ſolùm in parte adeò mollis, vt edi poſ
ſit maximè iuuencularum arborum. Iuuenis
diu eſt, quòd qui palmam ſerit, vix vnquam
illius fructum videt, tam ſerò fructificat. Vi
deturque planta hæc magnam ſenſus ſpeciem
præferre. Nam in Data Numidiæ vrbe, vbi
abundat, niſi maſculi florentis, ramus flo
rentis fœminæ ramis miſceatur, fructus
macilenti, ac inſuauis ſaporis oſſe præ
grandi naſcuntur. Quòd ſi nullum auxi
lium à maſculo ſuſcipiat, fiunt fructus
decidui: at vel cinere, vel foliis, vel
cortice illius confirmata, fructus ad ma
turitatem producit. Nec mirum ſimilibus
confirmari, quòd ſimilibus alitur.