Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
[out of range]
>
<
1 - 30
[out of range]
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
124
"/>
cauſſa, & principium motus intrinſecum in mobilibus eſſe conſtat quod vocamus naturam.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg996
"/>
<
lb
/>
Verumenimuero, ſi diligentius hæc omnia perſpiciamus, aut videbimus coniunctum fuiſſe con
<
lb
/>
cluſum, nimirum motum quendam eſſe naturalem, ita vt verbum illud, eſſe, ſit apprædicatum,
<
lb
/>
non autem ſeparatum, vt ſcilicet motus naturalis materiæ ſubiectæ locum in propoſitione reti
<
lb
/>
neat, & eſſe ſit prædicatum, aut etiam tale orationum genus in dialecticis facile numerabitur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Nam quantum eſt de primo illo rationum ductu qui petitur è 3. de cœlo, cuius perſpicuum eſſe
<
lb
/>
poteſt effici coniunctum, non autem ſeparatum. </
s
>
<
s
>Quod verò pertinet ad poſterius argumen
<
lb
/>
tum quod legitur in 1. de cœlo, facit; quominus ego credam nihil in illo explicari quod ſit na
<
lb
/>
tura prius, aut notius quàm id quod
<
expan
abbr
="
effectũ
">effectum</
expan
>
in concluſione fuit. </
s
>
<
s
>Natura enim à nobis intelligitur
<
lb
/>
ex principio motus, & per motum declaratur, & agnoſcitur in iis quæ habent hunc motum per
<
lb
/>
ſe, quemadmodum ſuprà diximus. </
s
>
<
s
>Accedit eodem, quòd Ariſtoteles adſcribit vocem illam
<
lb
/>
(aimus) vt reddere cenſeatur rationem potius eius, quòd dixerit corpora naturalia eſſe per ſe
<
lb
/>
mobilia, quoniam per ſe mobile idem eſt quod naturale. </
s
>
<
s
>Nam quicquid eſt per ſe mobile, ha
<
lb
/>
bet principium motus, & quia naturale habet naturam, hæc verò eſt principium motus; idcirco
<
lb
/>
per ſe mobile eſt naturale. </
s
>
<
s
>Ac ſi conferantur hæc ſecum, per ſe mobile, & naturale; per ſe mobile
<
lb
/>
prius eſt & notius quam naturale: quamobrem accipitur in definitione naturæ, quòd proximè
<
lb
/>
ſignificatur à per ſe mobili principium motus per ſe quod eſt ipſa natura. </
s
>
<
s
>Atque corpora natu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg997
"/>
<
lb
/>
ralia eſſe per ſe mobilia, id quod accipit in eo loco Philoſophus, ita notum eſt, vt vſurpetur, ab
<
lb
/>
eodem ad perſuadendam naturę definitionem. </
s
>
<
s
>Et ita creditum hoc fundamentum in tota phy
<
lb
/>
ſiologia teſtatur ibi Simplicius, vt tanquam à priore natura,
<
expan
abbr
="
ſimulq́
">ſimulque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>notiore nobis ea concludan
<
lb
/>
tur quæ deinceps à philoſopho in illa methodo afferuntur. </
s
>
<
s
>Nil enim motu notius eſt, & nil prius
<
lb
/>
quàm ipſius principium. </
s
>
<
s
>Et quanquam adeſt particula quæ notat cauſſam, dicimus eam vſur
<
lb
/>
pari tantum pro cauſſa illationis, vt alibi frequentius, & ex illa duci quoddam argumentum à
<
lb
/>
caſibus & coniugatis, ex quo intelligamus idem eſſe per ſe mobile & naturale. </
s
>
<
s
>Quamobrem,
<
lb
/>
vt multa conferamus in vnum; motus naturalis qui futurus eſt materia noſtræ tractationis, at
<
lb
/>
que idem phyſicæ methodi ſubiectum eſt, quia ſcilicet rei tractandæ ratio, nullo certè modo de
<
lb
/>
monſtrabitur, ſed eſſe comperietur ſenſu & inductione. </
s
>
<
s
>Atque ita ex Ariſt. </
s
>
<
s
>præcepto ſtatuetur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg992
"/>
a 2. Phyſ.
<
lb
/>
T: 1.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg993
"/>
B</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg994
"/>
C</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg995
"/>
D</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg996
"/>
E</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg997
"/>
F</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
head
">
<
s
>
<
emph
type
="
italics
"/>
Tractatur alterum genus cognitionis quod eſt per ſe, & docetur, vt illi motus ſubijci poſſit. </
s
>
<
s
>Cap. </
s
>
<
s
>XXXI
<
emph.end
type
="
italics
"/>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>DE cognitione illa motus quam per accidens appellamus, ſatis anteà dictum eſt. </
s
>
<
s
>veniendum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg998
"/>
<
lb
/>
eſſet nunc ad alteram eius cognitionem quæ per ſe eſt, & ex definitione comparatur, vt
<
lb
/>
nihil in hac methodo cui propoſitus eſt motus, certius quàm ille teneretur. </
s
>
<
s
>Sed illud vnum
<
lb
/>
difficultatem nobis affert, quo pacto motus notior ex ſua definitione reddatur. </
s
>
<
s
>Itaque hoc præ
<
lb
/>
ſenti capite peragetur: Cauſſa verò quæſtionis eſt, quandoquidem ex iis, quæ ſunt nota nobis,
<
lb
/>
quædam, & ſi perſpicua ſunt, tamen prætereà per cauſſas ſuas, quæ per demonſtrationem, aut
<
lb
/>
definitionem explicantur, certius poſsidentur; velut eclypſis Lunæ quæ quidem ſenſui conſtat,
<
lb
/>
& noſcitur à nobis; ſed tum præclarè cognoſcimus eſſe eclypſin, cùm intelleximus eam ab in
<
lb
/>
teruentu terræ proficiſci, ſed enim longè ſecus ſe habent calor & frigus; quandò ſunt ita nobis
<
lb
/>
perſpicua, vt ſiquis illis aliquam lucem afferre conetur, nihilo plus agat quàm ſi facem in Sole
<
lb
/>
accendens, excutere velit tenebras; & vt Quintiliani verbis vtar, tam ſit ſtultum quàm in clariſ
<
lb
/>
ſimum Solem mortale lumen inferre. </
s
>
<
s
>inter hæc eſt motus, vt eius definitio nullum in hac cogni
<
lb
/>
tione lumen allatura videatur. </
s
>
<
s
>Vanum'ne ergo eſt officium definitionis? </
s
>
<
s
>abſit. </
s
>
<
s
>Proptereà diſtin
<
lb
/>
guendum de illis eſt quæ nobis nota ſunt, bipartitò. </
s
>
<
s
>aut enim cauſſas habent, aut ipſis vacant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Vbi cauſſa vacent; præter id quòd ſemper & vbique rem ſic ſe habere experimur, & quod olim
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg999
"/>
<
lb
/>
nuperúe extitit, nunc etiam eſt; ex quo facile creditur. </
s
>
<
s
>Ita vnum ex altero aptum
<
expan
abbr
="
nexumq́
">nexumque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>eſt,
<
lb
/>
vt altero poſito alterum conſequi & exiſtere videatur, & vnum in altero, conſequens in antece
<
lb
/>
dente quodammodo elucere, aut ſeſe viciſsim inferre, vt pater & filius, totum & pars quæ in
<
lb
/>
ter ſe ponunt, & ita cohærent, vt alterum in altero planè cognoſcatur; nec vlla oppoſiti ſuſpicio
<
lb
/>
de tali copulatione nobis inceſſat. </
s
>
<
s
>hîc ſolus ſenſus plenam præſtat cognitionem, quòd ſint, nec
<
lb
/>
vlla cauſſa ratioúe flagitatur, ideſt, mens nullam aliam machinam requirit, quàm ſenſum,
<
expan
abbr
="
ſolaq́
">ſolaque</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>inductione contenta eſt. </
s
>
<
s
>Talis eſt notitia
<
expan
abbr
="
fidesq́ue
">fidesque</
expan
>
profatorum. </
s
>
<
s
>Itaque optimè ad hæc adhibetur
<
lb
/>
genus illud inductionis, quod
<
expan
abbr
="
demõſtratiuũ
">demonſtratiuum</
expan
>
dicitur, quod à dialectico præter cætera differt, quia
<
lb
/>
continet ea quę arctiſsimo eſſentiæ vinculo connexa &
<
expan
abbr
="
cõſtricta
">conſtricta</
expan
>
ſunt. </
s
>
<
s
>Vbi cauſſas habeant, ea
<
expan
abbr
="
cõ-ſtant
">con
<
lb
/>
ſtant</
expan
>
ex duplici natura: altera quidem ſenſili, per quam vel olim fuere, vel nunc exiſtunt, & cer
<
lb
/>
to quodam tempore locoúe
<
expan
abbr
="
cõtinentur
">continentur</
expan
>
, atque altera, per quam ſunt in vniuerſitate rerum, illius
<
lb
/>
ſenſus iudex eſt certiſsimus, vt facultas alia nulla poſtuletur quę de ipſa iudicium ferre poſsit,
<
lb
/>
dummodo ſecundum naturam ſe habeat & cętera quæ requiruntur ritè ſint affecta. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Veruntamẽ
">Veruntamen</
expan
>
<
lb
/>
id
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
ſatis eſt ad firmam
<
expan
abbr
="
ſtabilemq́
">ſtabilemque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>notitiam propagandam, quia ſiue ex obſeruationum defectu, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>