Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
141
141
142
142
143
143
144
144
145
145
146
146
147
147
148
148
149
149
150
150
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.006429">
                <pb pagenum="495" xlink:href="016/01/144.jpg"/>
              addebant, decies feruefaciebant, elutria­
                <lb/>
              bantur, & in vaſe inueterabantur. </s>
              <s id="s.006430">Quidam
                <lb/>
              aquam augebant. </s>
              <s id="s.006431">Alij ſine thymbra confi­
                <lb/>
              ciebant. </s>
              <s id="s.006432">Quum verò tantundem aquæ di­
                <lb/>
              luendo, vt vinum admitteret, ſalubrius erat,
                <lb/>
              ac minoris impenſæ.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg924"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006433">
                <margin.target id="marg923"/>
              Oxymel an­
                <lb/>
              tiquum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006434">
                <margin.target id="marg924"/>
              Vinum Æ­
                <lb/>
              thiopum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006435">Æthiopes, credo quòd vina non ſeruen­
                <lb/>
              tur, & Chriſtum colant, paſſas vuas aqua
                <lb/>
              per diem madefaciunt, ſiccantque modicè,
                <lb/>
              ac exprimunt. </s>
              <s id="s.006436">Hic potus eò melior, quò mi­
                <lb/>
              nus ſuauis. </s>
              <s id="s.006437">Deeſt robur, deſunt mala vini:
                <lb/>
              quodque maximum eſt, in eo ſuauitas ni­
                <lb/>
              mia ad perniciem hominis & ebrietatem
                <lb/>
              nata. </s>
              <s id="s.006438">Videtur & ob id natura mel potius
                <lb/>
              quàm vinum paraſſe ad potum. </s>
              <s id="s.006439">Nam mel,
                <lb/>
              nulla regio non gignit. </s>
              <s id="s.006440">Idem vinum efficit,
                <lb/>
              nam temporis auxilio, ex melle & aqua pa­
                <lb/>
              ratis vinum fit. </s>
              <s id="s.006441">At vina vuarum, neque fri­
                <lb/>
              gidiſſimæ regiones ferunt, nec calidiſſi­
                <lb/>
              mæ ſeruant: reliquorum fructuum vix ſer­
                <lb/>
              uantur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006442">Fiunt enim ex cotoneis, punicis, pyris,
                <arrow.to.target n="marg925"/>
                <lb/>
              malis, prunis, herberis, moris, præſertim a­
                <lb/>
              greſtibus, meſpilis, ſorbis, & generaliter ex
                <lb/>
              omni fructu ſuauem ſuccum, ſalubrem, &
                <lb/>
              qui ſeruari poſſit habente. </s>
              <s id="s.006443">Nam qui ſeruari
                <lb/>
              non poteſt, quum clareſcere nequeat, vinum
                <lb/>
              fieri non poteſt: vnde neque ex ceraſo, nec
                <lb/>
              perſico. </s>
              <s id="s.006444">Ob id zinziber, piper, garyophylos,
                <lb/>
              cinamomum, macerem, nucemque myriſti­
                <lb/>
              cam addere ſolent. </s>
              <s id="s.006445">Qui autem ſucci ad me­
                <lb/>
              tam coquuntur, ſeruantur: ſed dum ſpiſſeſ­
                <lb/>
              cunt, neque potus ſunt, nedum vinum: erunt
                <lb/>
              ergo defruta. </s>
              <s id="s.006446">Sed vinum ex vuis album ve­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg926"/>
                <lb/>
              tuſtate flaueſcit, quia pars aquea reſolui­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.006447">Nigrum autem potens conditum, in
                <lb/>
              multos annos odorem & ſaporem ardentis
                <lb/>
              aquæ acquirit, & fit fermè album, minus
                <lb/>
              certè habens coloris flauo: nam craſſior
                <lb/>
              pars ſeparatur reliqua attenuatur. </s>
              <s id="s.006448">Ita fit ar­
                <lb/>
              dens aqua. </s>
              <s id="s.006449">Reconditur autem frigidis locis. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006450">
                <margin.target id="marg925"/>
              Vinorum ra­
                <lb/>
              tio & ſpe­
                <lb/>
              cies.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006451">
                <margin.target id="marg926"/>
              Vinum ve­
                <lb/>
              tuſtate in
                <lb/>
              aquam ar­
                <lb/>
              dentem tran­
                <lb/>
              ſit.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006452">Vidi reconditum annis ſeptuaginta antè,
                <lb/>
              quod ex vigintiquinque amphoris, ad quin­
                <lb/>
              decim redierat, pallidum ex nigro euaſerat,
                <lb/>
              eoque ardente aqua ſuauius, quo infirmius.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006453">Vtile crudis humoribus, frigidiſque ac hu­
                <lb/>
              midis morbis. </s>
              <s id="s.006454">Audio Lubicenſem Sena­
                <lb/>
              tum gloriari, quòd Rhenenſia vina du­
                <lb/>
              centorum annorum in penubus ſeruet. </s>
              <s id="s.006455">Olim
                <lb/>
              Falerno, inde Surrentino, pòſt Setino pre­
                <lb/>
              cium maximum, quòd alioqui egregia &
                <lb/>
              chara, in multos annos conderentur. </s>
              <s id="s.006456">Tran­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg927"/>
                <lb/>
              ſeunt & vina nigra in candida, amiſſo etiam
                <lb/>
              ſapore odoreque, percolata lapide Indico:
                <lb/>
              nam craſſior pars ac nigra retinetur in lapi­
                <lb/>
              de: quod tranſit, immutatur ab egregia il­
                <lb/>
              lius frigiditate. </s>
              <s id="s.006457">Marmoris igitur genus eſſe
                <lb/>
              oportet.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg928"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006458">
                <margin.target id="marg927"/>
              Lapis quo
                <lb/>
              vinum in
                <lb/>
              aquam tran­
                <lb/>
              ſit.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006459">
                <margin.target id="marg928"/>
              Mignol po­
                <lb/>
              tus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006460">Sunt & alij potus iucundi & inebriantes,
                <lb/>
              vt Mignol apud Senegam, quæ vltra For­
                <lb/>
              tunatas inſulas paulò verſus meridiem ex­
                <lb/>
              tenditur. </s>
              <s id="s.006461">Succus eſt hic, ſero lactis ſub­
                <lb/>
              ſtantia & colore, niſi quòd magis ad ci­
                <lb/>
              nereum vergit, haud abſimilis, arboris
                <lb/>
              ſauciæ. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006462">Alius è cocco ( palmæ id eſt genus ) eli­
                <arrow.to.target n="marg929"/>
                <lb/>
              citur hoc præſtantior. </s>
              <s id="s.006463">Naſcitur copioſa in
                <lb/>
              Chimam prouincia Sureni litoris hæc ar­
                <lb/>
              bos, excelſa palmæ foliis, fructus illius ma­
                <lb/>
              ior capite humano. </s>
              <s id="s.006464">Hic à ſumma ſuperficie
                <lb/>
              ad medium vſque membranis ac ſtupa obſi­
                <lb/>
              tus eſt: ex huius craſſiore parte funes, è te­
                <lb/>
              nuiore veſtes contexunt: iuxta medium cor­
                <lb/>
              tex vt iuglandis ſub quo medulla tenuis &
                <lb/>
              candida, guſtu, ſubſtantia naturaque amyg­
                <lb/>
              dalis recentibus ſimili. </s>
              <s id="s.006465">Ipſa rurſus medulla
                <lb/>
              recens contrita lac emittit nihilo minus dul­
                <lb/>
              ce lacte animalium. </s>
              <s id="s.006466">In medio igitur medul­
                <lb/>
              læ huius ſuccus continetur ſuauitate nulli
                <lb/>
              alij potui comparandus. </s>
              <s id="s.006467">Porrò ex cortice qui
                <lb/>
              medullam circumit, quoniam nitet, & ni­
                <lb/>
              ger eſt ac durus, procula fiunt gratiſſi­
                <lb/>
              mi vſus. </s>
              <s id="s.006468">Fructum hunc Itali nucem Indi­
                <lb/>
              cam appellant. </s>
              <s id="s.006469">Integer venalis apud nos ha­
                <lb/>
              betur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006470">
                <margin.target id="marg929"/>
              Coccus, pal­
                <lb/>
              mæ genus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006471">Sed poſtquam in cocci mentionem inci­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg930"/>
                <lb/>
              dimus, cùm nulla arbor tot vſus præſtet, de
                <lb/>
              illa referre tempeſtiuum erit. </s>
              <s id="s.006472">Hanc igitur
                <lb/>
              mittit India, quam Auguſto menſe putant,
                <lb/>
              effluitque interim lachryma candida, vt è
                <lb/>
              putatis etiam vitibus ſolet, quæ toto triduo
                <lb/>
              vinum refert. </s>
              <s id="s.006473">Sed ſi hanc coxeris ad tertias,
                <lb/>
              mel fit ſuauiſſimum. </s>
              <s id="s.006474">At ſi nec coquatur, nec
                <lb/>
              bibatur, tranſit in acetum. </s>
              <s id="s.006475">Rurſus mel ip­
                <lb/>
              ſum ſi aqua purgetur, in diebus viginti,
                <lb/>
              tranſit in vinum. </s>
              <s id="s.006476">E fructus nucleis
                <expan abbr="oleũ">oleum</expan>
              ex­
                <lb/>
              primunt: aut iuglandium vice ad amygda­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg931"/>
                <lb/>
              larum eduntur. </s>
              <s id="s.006477">Fiunt & carbones ex exte­
                <lb/>
              riore cortice, vt ex libro dum nentur ve­
                <lb/>
              ſtes, etiam goſſipinis delicatiores, ſericeis
                <lb/>
              fermè pars. </s>
              <s id="s.006478">Foliis tegularum vice ad domos
                <lb/>
              tegendas vtuntur. </s>
              <s id="s.006479">Itaque cùm omnia pal­
                <lb/>
              marum genera ſint multi vſus, præſtantiſſi­
                <lb/>
              mum coccum. </s>
              <s id="s.006480">Eſt palma foliis prælongis,
                <lb/>
              aculeatis viridibus, & ob longitudinem cur­
                <lb/>
              uatis, collectiſque in ſuprema parte comæ
                <lb/>
              in morem: cortex mollis ac per ſquamas
                <lb/>
              prægrandes, inuicemque ſuperequitantes
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg932"/>
                <lb/>
              inæqualis totus, non ſecus ac piſcium qui
                <lb/>
              ſquamis integuntur tergus. </s>
              <s id="s.006481">Talem in æde
                <lb/>
              pacis vidi Genuæ, ſed haud fructiferam. </s>
              <s id="s.006482">
                <expan abbr="">Nam</expan>
                <lb/>
              arbores quæ transferuntur, aliæ non
                <expan abbr="viuũt">viuunt</expan>
              ,
                <lb/>
              vt in Italia ex India
                <expan abbr="lignũ">lignum</expan>
              aloës: aliæ
                <expan abbr="viuũt">viuunt</expan>
              ,
                <lb/>
              ſed non edunt fructum, vt Genuæ palmæ:
                <lb/>
              aliæ edunt fructum, ſed oblæſum, vt piper
                <lb/>
              apud nos: & quædam fructum reddunt per­
                <lb/>
              fectum, quòd vtriuſque cœli ſunt patien­
                <lb/>
              tes, vt vites ex Hiſpania in Indiam tranſla­
                <lb/>
              tæ. </s>
              <s id="s.006483">Summa caudicis palmæ pars vbi toro fo­
                <lb/>
              lia iunguntur & rami, mollis eſt, & amputa­
                <lb/>
              ta non ſolùm manditur, ſed etiam habetur
                <lb/>
              in deliciis: ſapore tamen inſipido, & ſuba­
                <lb/>
              maro: carnea ſubſtantia toti ex ligno, ſed
                <lb/>
              hac ſolùm in parte adeò mollis, vt edi poſ­
                <lb/>
              ſit maximè iuuencularum arborum. </s>
              <s id="s.006484">Iuuenis
                <lb/>
              diu eſt, quòd qui palmam ſerit, vix vnquam
                <lb/>
              illius fructum videt, tam ſerò fructificat. </s>
              <s id="s.006485">Vi­
                <lb/>
              deturque planta hæc
                <expan abbr="magnã">magnam</expan>
              ſenſus ſpeciem
                <lb/>
              præferre. </s>
              <s id="s.006486">Nam in Data Numidiæ vrbe, vbi
                <lb/>
              abundat, niſi maſculi florentis, ramus flo­
                <lb/>
              rentis fœminæ ramis miſceatur, fructus
                <lb/>
              macilenti, ac inſuauis ſaporis oſſe præ­
                <lb/>
              grandi naſcuntur. </s>
              <s id="s.006487">Quòd ſi nullum auxi­
                <lb/>
              lium à maſculo ſuſcipiat, fiunt fructus
                <lb/>
              decidui: at vel cinere, vel foliis, vel
                <lb/>
              cortice illius confirmata, fructus ad ma­
                <lb/>
              turitatem producit. </s>
              <s id="s.006488">Nec mirum ſimilibus
                <lb/>
              confirmari, quòd ſimilibus alitur. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>