Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Page concordance

< >
Scan Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39 2
40 3
41 4
42 5
43 6
44 7
45 8
46 9
47 10
48
49 12
50 13
51 14
52 15
53 16
54 17
55 18
56 19
57 20
58 21
59 22
60 23
< >
page |< < (108) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div279" type="section" level="1" n="95">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5127" xml:space="preserve">
              <pb o="108" file="144" n="145" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            finem huius cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s5128" xml:space="preserve">dicemus, continet terræ ſemidiametros fere 45225. </s>
            <s xml:id="echoid-s5129" xml:space="preserve">Quare
              <lb/>
            Aſtronomi, ac philoſophi ſequentes iudicium uiſus merito aſſerunt, cælum ſe-
              <lb/>
            cundum omnes ſui partes æqualiter a nobis diſtare, quamuis ſecundum ratio-
              <lb/>
            nem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5130" xml:space="preserve">ueritatem res non ita ſe habeat. </s>
            <s xml:id="echoid-s5131" xml:space="preserve">Ex his manifeſtum eſt, unam, eandemq́.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5132" xml:space="preserve">ſtellam iuxta Horizontem tempore ſereno, ſecluſis omnibus uaporibus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5133" xml:space="preserve">ex-
              <lb/>
            halationibus, in eadem nobis magnitudine apparere, in qua iuxta meridiem à
              <lb/>
            nobis cernitur; </s>
            <s xml:id="echoid-s5134" xml:space="preserve">licet ibi magis à nobis diſtet, hic uero minus, quoniam uideli-
              <lb/>
            cet inter maiorem illam diſtantiam, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5135" xml:space="preserve">hanc minorem non eſt tanta differen-
              <lb/>
            tia, quæ ſub ſenſum cadere poſſit. </s>
            <s xml:id="echoid-s5136" xml:space="preserve">Quod ſi quis obijciat, ſenſui primo aſpectu
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-144-01" xlink:href="note-144-01a" xml:space="preserve">Cur cęlum
                <lb/>
              appareat lõ
                <lb/>
              gius diſtare
                <lb/>
              a nobis iux
                <lb/>
              ta Horizon
                <lb/>
              tem, quam
                <lb/>
              prope uerti
                <lb/>
              cem capitis</note>
            apparere, remotius eſſe cœlum iuxta Horizontem, quam ſupra uerticem capi-
              <lb/>
            tis, quare falſum eſſe, hanc diuerſitatem eſſe inſenſibilem: </s>
            <s xml:id="echoid-s5137" xml:space="preserve">Reſpondendum eſt,
              <lb/>
            uerum id quidem eſſe, ſed non ideo concludi, hanc diuerſitatem eſſe ſenſibi-
              <lb/>
            lem, ſiue notabilem. </s>
            <s xml:id="echoid-s5138" xml:space="preserve">Decipitur enim ſenſus, vt demonſtrant Per ſpectiui, qui per
              <lb/>
            interiacentia corpora interuallum quoduis iudicare, atque metiri ſolet; </s>
            <s xml:id="echoid-s5139" xml:space="preserve">at que
              <lb/>
            ita, quia inter nos, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5140" xml:space="preserve">cælum ſupra uerticem nullum uidet interiectum corpus,
              <lb/>
            at ex parte quacunque Horizontis totam molem terrenam conſpicit porre-
              <lb/>
            ctam, iudicat illam diſtantiam maiorem eſſe multo, cum re ipſa tamen inſenſi-
              <lb/>
            biliter maior ſit, ita ut per inſtrumenta æqualiter iudicetur diſtare cœl um a no
              <lb/>
            bis. </s>
            <s xml:id="echoid-s5141" xml:space="preserve">Immo hanc ob cauſam iudicat quoque ſenſus, cælum iuxta Horizontem
              <lb/>
            contingere quodammodo ipſam terram, quia nimirum non percipit aliud cor
              <lb/>
            pus inter cœlum ac terram. </s>
            <s xml:id="echoid-s5142" xml:space="preserve">Idem accidere cernimus in cacuminibus montium.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5143" xml:space="preserve">Videntur enim quandoque duo cacumina montium eſſe omnino coniuncta,
              <lb/>
            eo quòd non uidemus alia corpora interiecta, cum tamen longiſſimo interual
              <lb/>
            lo inter ſe diſtent.</s>
            <s xml:id="echoid-s5144" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s5145" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Sed</emph>
            cum rei ueritas ita non ſit, huius apparentiæ cauſa eſt, quòd in tem
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-144-02" xlink:href="note-144-02a" xml:space="preserve">Cur Sol &
                <lb/>
              ſtellæ maio
                <lb/>
              res appa-
                <lb/>
              reant iuxta
                <lb/>
              Horizontẽ,
                <lb/>
              quàm in
                <lb/>
              medio cęli.</note>
            pore hyemali, uel pluuiali uapores quidam aſcendunt intra aſpectum no-
              <lb/>
            ſtrum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5146" xml:space="preserve">Solem, uel aliam ſtellam; </s>
            <s xml:id="echoid-s5147" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s5148" xml:space="preserve">cum illi uapores ſint corpus diapha-
              <lb/>
            num, diſgregant radios noſtros uiſuales, ita quod non comprehendunt rem in
              <lb/>
            ſua naturali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5149" xml:space="preserve">uera quantitate, ſicut patet in denario proiecto in profundo
              <lb/>
            aquæ limpidæ, qui propter ſimilem diſgregationem radiorum apparet maio
              <lb/>
            ris, quàm ſuæ ueræ quantitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s5150" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div283" type="section" level="1" n="96">
          <head xml:id="echoid-head100" xml:space="preserve">COMMENTARIVS.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5151" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Dixerat</emph>
            in ratione Alphragani, Solem & </s>
            <s xml:id="echoid-s5152" xml:space="preserve">Lunam, aut quamcunque
              <lb/>
            aliam ſtellam maiorem apparere iuxta Horizontem, quàm ſupra uerticem ca-
              <lb/>
            pitis: </s>
            <s xml:id="echoid-s5153" xml:space="preserve">poſſet aliquis hinc inferre, cœlum non eſſe rotundum quandoquidem nõ
              <lb/>
            æqualiter à terra undique diſtat. </s>
            <s xml:id="echoid-s5154" xml:space="preserve">Vbi enim ſtella maior apparet, ibi cælum pro
              <lb/>
            pinquius exiſtet; </s>
            <s xml:id="echoid-s5155" xml:space="preserve">ubi uero minor, ibi remotius. </s>
            <s xml:id="echoid-s5156" xml:space="preserve">Idcirco occurrit tacitæ huic
              <lb/>
            obiectioni, dicens, cauſam cur Sol uel Luna, aut alia ſtella maior appareat
              <lb/>
            in ortu & </s>
            <s xml:id="echoid-s5157" xml:space="preserve">occaſu, quàm in medio cœli, ſeu uertice, non eſſe, quòd magis ibi,
              <lb/>
            quàm hic diſtet a nobis, ſaltem ſenſibiliter; </s>
            <s xml:id="echoid-s5158" xml:space="preserve">ſed eſſe uapores à terra eleuatos,
              <lb/>
            qui interponuntur inter Solem, uel quodlibet aliud aſtrum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5159" xml:space="preserve">uiſum noſtrum.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5160" xml:space="preserve">Vnde fit, ut uapores illi, cum ſint iuxta Horizontem ſpiſſiores, craſſioresq́ue,
              <lb/>
            uarient noſtros radios uiſuales, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5161" xml:space="preserve">propterea minime cernamus rem in ſua </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>