1adeò relucent, vt tota ardere videantur.
Eſt
enim laricis lignum rubicundum & perſpi
cuum: propter id facilè fuit barbaris, & an
tiquis his experimentis turbæ imponere,
nunc ſatis ſit ad ſcenas vti.
enim laricis lignum rubicundum & perſpi
cuum: propter id facilè fuit barbaris, & an
tiquis his experimentis turbæ imponere,
nunc ſatis ſit ad ſcenas vti.
Pix autem Græca fit è piceæ lachryma,
& quam vocant colophoniam, apta ple
ctris. Pinus igitur lachryma cruda colo
phonia, excocta pix Græca: quod verò re
ſudat è ligno in fornacibus excocto, pix
naualis. Reſtat igitur ſolùm vt doceamus,
cur pingue omne humidum ſit perſpicuum.
Eſt autem tale, quia in illo viget calor
cœleſtis, ab illo enim concoctio: calor au
tem cœleſtis claritatem affert, vt de Sole,
Luna, ſtellis, earumque lumine conſtat.
Si igitur plurimum terræ miſceatur, ni
tet: ſi parum, & nitet, & ſplendet, ac
perſpicuum eſt. Sed de his ſatis, ad propoſi
tum redeamus.
& quam vocant colophoniam, apta ple
ctris. Pinus igitur lachryma cruda colo
phonia, excocta pix Græca: quod verò re
ſudat è ligno in fornacibus excocto, pix
naualis. Reſtat igitur ſolùm vt doceamus,
cur pingue omne humidum ſit perſpicuum.
Eſt autem tale, quia in illo viget calor
cœleſtis, ab illo enim concoctio: calor au
tem cœleſtis claritatem affert, vt de Sole,
Luna, ſtellis, earumque lumine conſtat.
Si igitur plurimum terræ miſceatur, ni
tet: ſi parum, & nitet, & ſplendet, ac
perſpicuum eſt. Sed de his ſatis, ad propoſi
tum redeamus.
Eſt & fructus, quem Caſſiam vocant fi
ſtulam in illis regionibus, ſiliqua teres, fer
ruginea, nigrave, pollicis magnitudine, cu
bito nonnunquam longior, obliqua, ſucco
prædulci, ſed ingrato, nucleis paruis, lupi
niſque ſimilibus, ſed longè durioribus: ar
bor procera, folio fermè nucis, anguſtiore
tamen ac tenuiore: flore luteo, geniſtæ per
ſimili, frigoris impatiens, humoris auidiſ
ſima, vnde radices vſque in ſubiectam
aquam profert. Nec ob id naſcitur in no
ſtris regionibus, quòd ab initio, cœli in
clementia obſtet, creſcenti deſit humor:
nam in noſtris regionibus, profundiores
ſunt latices.
ſtulam in illis regionibus, ſiliqua teres, fer
ruginea, nigrave, pollicis magnitudine, cu
bito nonnunquam longior, obliqua, ſucco
prædulci, ſed ingrato, nucleis paruis, lupi
niſque ſimilibus, ſed longè durioribus: ar
bor procera, folio fermè nucis, anguſtiore
tamen ac tenuiore: flore luteo, geniſtæ per
ſimili, frigoris impatiens, humoris auidiſ
ſima, vnde radices vſque in ſubiectam
aquam profert. Nec ob id naſcitur in no
ſtris regionibus, quòd ab initio, cœli in
clementia obſtet, creſcenti deſit humor:
nam in noſtris regionibus, profundiores
ſunt latices.
Sunt & arborum vires etiam ex vmbra
admirabiles: exitiales namque (vt diximus)
toxico, iuglandi, tithymalo, adultæ ficui,
ſorbo indicæ, aconito, taxo, rhododaphni:
hæc arbos apud nos frequens fructum,
caſſis nigræ, non amygdalæ ſimilem fert:
geniculis ſtipes abundat: quod cùm Dioſ
corides prætermiſerit, in fructu verò de
ceptus ſit, effecit, vt hanc quam habe
mùs, rhododaphnen eſſe non exiſtimarem:
verùm ob fructus ſimilitudinem, caſſiam
nigram: at caſſiam non eſſe conſtat, ſed
cùm iumentis, ouibus, capris, ſuibus,
folio, ac flore exitialis ſit, cuperem de his
ſententiam eorum, qui in minimis adeò
ſunt curioſi, audire: nam & hominibus
( vt dixi ) noxia eſt, licet haud exitialis.
Salutares verò loto, fago, & Indicæ ho
bio. Quibus ob odorem vtilis, vt roſæ,
myrto, nardo, malo medico, iunipero, ve
lut mala buxo. Certauit & in his colorum
varietate laudatiſſimum braſilium, alij ver
zinum vocant. Prouincia eſt Braſilia, à
nemoribus, quæ hoc ligno conſtant, voca
ta, arbos non magna, Enzinæ ſimilis, ſed
tenuior, & magis obliqua: folium querci
num, non tamen aſperum: cortex ex arbo
re potius propter ſiccitatem ſpontè excidit.
admirabiles: exitiales namque (vt diximus)
toxico, iuglandi, tithymalo, adultæ ficui,
ſorbo indicæ, aconito, taxo, rhododaphni:
hæc arbos apud nos frequens fructum,
caſſis nigræ, non amygdalæ ſimilem fert:
geniculis ſtipes abundat: quod cùm Dioſ
corides prætermiſerit, in fructu verò de
ceptus ſit, effecit, vt hanc quam habe
mùs, rhododaphnen eſſe non exiſtimarem:
verùm ob fructus ſimilitudinem, caſſiam
nigram: at caſſiam non eſſe conſtat, ſed
cùm iumentis, ouibus, capris, ſuibus,
folio, ac flore exitialis ſit, cuperem de his
ſententiam eorum, qui in minimis adeò
ſunt curioſi, audire: nam & hominibus
( vt dixi ) noxia eſt, licet haud exitialis.
Salutares verò loto, fago, & Indicæ ho
bio. Quibus ob odorem vtilis, vt roſæ,
myrto, nardo, malo medico, iunipero, ve
lut mala buxo. Certauit & in his colorum
varietate laudatiſſimum braſilium, alij ver
zinum vocant. Prouincia eſt Braſilia, à
nemoribus, quæ hoc ligno conſtant, voca
ta, arbos non magna, Enzinæ ſimilis, ſed
tenuior, & magis obliqua: folium querci
num, non tamen aſperum: cortex ex arbo
re potius propter ſiccitatem ſpontè excidit.
Braſilium.
Enzina ar
bor.
bor.
At quia diximus Enzinæ ſimilem, eſt
enzina quercus in Hiſpania genus, minus,
& non adeò rectum, cuius glandes ob ſua
uitatem eduntur: vetuſtate braſilium fit me
lius, rubeſcitque magis, quo differt ab adul
terino: leue eſt, ſubdulce, aſtringentiſque
ſaporis. Præclara vis ad tincturam, & ad
ſcribendum, multiſque modis hoc rubrum
atramentum paratur: alij lixiuio potenti, &
adhuc feruente illius ſcobem immittunt: de
raſum vitro ſufficit ligni pars octaua, addi
toque modico aluminis inter cineres cali
dos, per horam excoquitur, protinuſque in
vſum admittitur, nec deſideratur lachryma
Arabica. Conſueui & aliter parare: lignum
in tenuiſſima fila deductum ſeco in fruſtula,
quæ aquæ decuplo pondere immitto, relin
quens infuſum horis ſaltem ſex, inde exco
quitur aqua cum ligno, donec tres è qua
tuor partibus decedant, fitque colos ru
beus, ſplendidus: ſi paulò plus exco
quas, ſanguineus ruber: ſi adhuc diutiùs,
cæruleus. Neutro tamen modo, ni protinus
in vſum admittatur, diu ſeruari poteſt. Pro
prium eſt enim omnibus coloribus, qui è
plantarum fiunt partibus, tempore muta
ri, nec purum omninò eſſe, quòd materia
plantarum imbecillis ſit, & humoris plena.
Vnde ex eadem planta, Indi omnes colores
coquendo diutiùs, aut breuiori tempore
excipiunt. Certior & viuacior ruber color,
qui ex cinnabare conficitur: diſſoluitur in
aqua Arabica iam lachryma imbuta, vel oui
candido longa agitatione ad aquæ ſpeciem
deducto. Sed & huic ſuum vitium: nam ſi
humoris plurimum miſceas, ſubſidente cin
nabare colos dilutior redditur: ſi parum ce
lerrimè abſumitur humor, quòd cinnabaris
immodicè ſiccet.
enzina quercus in Hiſpania genus, minus,
& non adeò rectum, cuius glandes ob ſua
uitatem eduntur: vetuſtate braſilium fit me
lius, rubeſcitque magis, quo differt ab adul
terino: leue eſt, ſubdulce, aſtringentiſque
ſaporis. Præclara vis ad tincturam, & ad
ſcribendum, multiſque modis hoc rubrum
atramentum paratur: alij lixiuio potenti, &
adhuc feruente illius ſcobem immittunt: de
raſum vitro ſufficit ligni pars octaua, addi
toque modico aluminis inter cineres cali
dos, per horam excoquitur, protinuſque in
vſum admittitur, nec deſideratur lachryma
Arabica. Conſueui & aliter parare: lignum
in tenuiſſima fila deductum ſeco in fruſtula,
quæ aquæ decuplo pondere immitto, relin
quens infuſum horis ſaltem ſex, inde exco
quitur aqua cum ligno, donec tres è qua
tuor partibus decedant, fitque colos ru
beus, ſplendidus: ſi paulò plus exco
quas, ſanguineus ruber: ſi adhuc diutiùs,
cæruleus. Neutro tamen modo, ni protinus
in vſum admittatur, diu ſeruari poteſt. Pro
prium eſt enim omnibus coloribus, qui è
plantarum fiunt partibus, tempore muta
ri, nec purum omninò eſſe, quòd materia
plantarum imbecillis ſit, & humoris plena.
Vnde ex eadem planta, Indi omnes colores
coquendo diutiùs, aut breuiori tempore
excipiunt. Certior & viuacior ruber color,
qui ex cinnabare conficitur: diſſoluitur in
aqua Arabica iam lachryma imbuta, vel oui
candido longa agitatione ad aquæ ſpeciem
deducto. Sed & huic ſuum vitium: nam ſi
humoris plurimum miſceas, ſubſidente cin
nabare colos dilutior redditur: ſi parum ce
lerrimè abſumitur humor, quòd cinnabaris
immodicè ſiccet.
Inter arborum genera quæ colorum va
rietate præſtant, radix eſt vlmi, pòſt oleagi
na. Ex his ob id vaſa & tabulæ gratiſſimi
vſus, non ſolùm ob colorem, ſed & ob
ſplendorem. Varietatis colorum cauſa, va
rietas caloris & pars oleagina. Vt enim in
veſtibus, ſic & in his dum vitiat oleum,
priſtinos colores mutat. Sed in veſtibus ma
cula dicitur, in his grata & varietas, quia
cum nitore coniuncta eſt.
rietate præſtant, radix eſt vlmi, pòſt oleagi
na. Ex his ob id vaſa & tabulæ gratiſſimi
vſus, non ſolùm ob colorem, ſed & ob
ſplendorem. Varietatis colorum cauſa, va
rietas caloris & pars oleagina. Vt enim in
veſtibus, ſic & in his dum vitiat oleum,
priſtinos colores mutat. Sed in veſtibus ma
cula dicitur, in his grata & varietas, quia
cum nitore coniuncta eſt.
Betullæ primus honos eſſet, ſi tam nobis
quàm Getis, ac Sarmatis communis foret.
Depictas enim in radicibus imagines ha
bet, plantarum, volucrum, quadrupedum:
ipſa arbos quaſi media inter populum ac
pinum, capreolos auellanarum inſtar edit:
fructum, ex quo panes conficiunt: ſub cor
tice liquor latet ſuauis, qui ſitim leuat:
cortice domos tegunt. Virgæ contumaces,
ob id Romanorum lictoribus in vſu: lignum
& ipſum non facilè frangitur, ob id materia
ſcutorum? mirabili candore, ac quòd in fru
ſta tenuiſſima pro tabulis ſcindi ſe patiatur:
virgis etiam pro vinculis ruſtici vtuntur:
adeò lenta ſubſtantia. Locis frigidiſſimis
gaudet: & amica ſerpentibus, quorum copia
in radicibus perſæpe inueniri ſolet.
quàm Getis, ac Sarmatis communis foret.
Depictas enim in radicibus imagines ha
bet, plantarum, volucrum, quadrupedum:
ipſa arbos quaſi media inter populum ac
pinum, capreolos auellanarum inſtar edit:
fructum, ex quo panes conficiunt: ſub cor
tice liquor latet ſuauis, qui ſitim leuat:
cortice domos tegunt. Virgæ contumaces,
ob id Romanorum lictoribus in vſu: lignum
& ipſum non facilè frangitur, ob id materia
ſcutorum? mirabili candore, ac quòd in fru
ſta tenuiſſima pro tabulis ſcindi ſe patiatur:
virgis etiam pro vinculis ruſtici vtuntur:
adeò lenta ſubſtantia. Locis frigidiſſimis
gaudet: & amica ſerpentibus, quorum copia
in radicibus perſæpe inueniri ſolet.
Sic ſuccus limunij colorem in coriis al
terna varietate mutans commendat: nam
priorem dum vitiat, retento nitore, va
rium dicitur reddere, non maculoſum. Sunt
& cannarum Indicarum radices varietate
coloris ac nitore gratæ. Atque in om
nibus his præſtant arborum, quæ in mon
tibus naſcuntur, his quæ in humiliori
bus locis.
terna varietate mutans commendat: nam
priorem dum vitiat, retento nitore, va
rium dicitur reddere, non maculoſum. Sunt
& cannarum Indicarum radices varietate
coloris ac nitore gratæ. Atque in om
nibus his præſtant arborum, quæ in mon
tibus naſcuntur, his quæ in humiliori
bus locis.