147120De Mundi Fabrica,
Declaratio, & vſus Tabulæ primæ.
IN prima linea continentur numeri elcuationum Poli Arcticiad quas Tabula eſt computata.
prima autem
nota quæ eſt o. ſeu cifra, ſignificat nullum gradum eleuationis, ideſt, ſignificat ſphæram rectam, in qua po-
li ſupra horizontem non eleuantur. In ſecunda linea ſignificat H. Horam. ¹, vero ſignificat minuta. In ter-
tia linea ſunt numeri horarum ac minuta, quæ competunt eleuationibus poli ſibi directè ſuperpoſitis, quę ho-
ræ ac minuta dant quantitatem temporis ſemidiurni Sole Cancrum adeunte, ſiue temporis ſolſtitij æſtiui ad
21. Iunij, vt character hic ♋ Cancri lineæ ad ſiniſtram præpoſitns indicat. Eadem de rel quis lineis propor-
tionaliter ſunt intelligenda. literæ d c, quæ loco numerorum ponuntur, ſignificant diem continuum. n c, no-
ctem continuam, quæ contineat etiam crepi ſculum. Vſus autem eius eſt. primo vt in ea omnium dierum, a@
noctium varietatem peromnes mundi habitationes contemplari facilè poſſimus.
nota quæ eſt o. ſeu cifra, ſignificat nullum gradum eleuationis, ideſt, ſignificat ſphæram rectam, in qua po-
li ſupra horizontem non eleuantur. In ſecunda linea ſignificat H. Horam. ¹, vero ſignificat minuta. In ter-
tia linea ſunt numeri horarum ac minuta, quæ competunt eleuationibus poli ſibi directè ſuperpoſitis, quę ho-
ræ ac minuta dant quantitatem temporis ſemidiurni Sole Cancrum adeunte, ſiue temporis ſolſtitij æſtiui ad
21. Iunij, vt character hic ♋ Cancri lineæ ad ſiniſtram præpoſitns indicat. Eadem de rel quis lineis propor-
tionaliter ſunt intelligenda. literæ d c, quæ loco numerorum ponuntur, ſignificant diem continuum. n c, no-
ctem continuam, quæ contineat etiam crepi ſculum. Vſus autem eius eſt. primo vt in ea omnium dierum, a@
noctium varietatem peromnes mundi habitationes contemplari facilè poſſimus.
Secundo vt ex ea eliciamus ad quoduis tempus, &
in quauis habitatione quantitatem diei ac noctis, atq;
ho-
ram ortus, & occaſus Solis, horam meridiei, & mediæ noctis. quod vno aut altero exemplo patebit, ſint v. g. in
eleuatione poli Parmenſi gr. 45. ferè, quærẽda ea quæ dicta ſuntad diem 21. Ianuarij, quo tempore Sol Aqua-
rij ſignum ingreditur. quæro igitur in linea eleuationum polarium gr. 45. deinde in latere ſiniſtro ſignum ♒,
in cuius linea fub gr. 45. reperio 4. 34. ideſt, hor. 4. min. 34. quod eſt tempus ſemidiurnum, quo duplicato ha-
beo tempus diurnum ſiue quantitatem diei hor. 9,. min. 8. quibus demptis a 24. habeo quantitatem noctis hor.
14. min. 52′. quare iuxta Italicas hora Soloritur hora 14. 52′. prędictus autem tempus ſemidiurnum detractum
à 24. dabit tempus meridiei hora 19. 26′. tempus mediæ noctis habetur diuidendo tempus nocturnum bifarif,
eritq; hora 7. 26′.
ram ortus, & occaſus Solis, horam meridiei, & mediæ noctis. quod vno aut altero exemplo patebit, ſint v. g. in
eleuatione poli Parmenſi gr. 45. ferè, quærẽda ea quæ dicta ſuntad diem 21. Ianuarij, quo tempore Sol Aqua-
rij ſignum ingreditur. quæro igitur in linea eleuationum polarium gr. 45. deinde in latere ſiniſtro ſignum ♒,
in cuius linea fub gr. 45. reperio 4. 34. ideſt, hor. 4. min. 34. quod eſt tempus ſemidiurnum, quo duplicato ha-
beo tempus diurnum ſiue quantitatem diei hor. 9,. min. 8. quibus demptis a 24. habeo quantitatem noctis hor.
14. min. 52′. quare iuxta Italicas hora Soloritur hora 14. 52′. prędictus autem tempus ſemidiurnum detractum
à 24. dabit tempus meridiei hora 19. 26′. tempus mediæ noctis habetur diuidendo tempus nocturnum bifarif,
eritq; hora 7. 26′.
Quod ſi eleuatio poli oblata non reperiatur in Tabula, accipe propinquiorem, eique adde quantũm iudica-
ueris addendum eſſe, parum enim a vero aberrabis. pariter ſi tempus oblatum ſeu ſi gradus Solis non reperies.
à vicinioribus ſupplementum petes, addendo aliquid iuxta earum differentiam, v. g. ſi ad 20. gr. Capricorni,
qui non eſtin Tabula, eſſet quantitas diei ex Tabula hac eruenda, in eadem Parmenſi habitatione, video in
Tabula ad initium Capricorni quantitatem temporis ſemidiurni eſſe hor. 4. 17′. in principio vero ſequenti ſi-
gni Aquarij eſſe horarum 4. 34′. horum differẽtia eſt min. 27. quia igitur gr. 20. Capricorni eſt ferè medius in-
ter v@rumque, ideo minori tempori 4. 17′. addo pluſculũ dimij differentię, conficioq; hor. 4 min. 26 pro quan-
titate temporis ſemidiurni gr. 20. Capricorni, tempore igitur ſemidiurno habito, reliqua vt ſupra ex ipſo col-
liguntur.
ueris addendum eſſe, parum enim a vero aberrabis. pariter ſi tempus oblatum ſeu ſi gradus Solis non reperies.
à vicinioribus ſupplementum petes, addendo aliquid iuxta earum differentiam, v. g. ſi ad 20. gr. Capricorni,
qui non eſtin Tabula, eſſet quantitas diei ex Tabula hac eruenda, in eadem Parmenſi habitatione, video in
Tabula ad initium Capricorni quantitatem temporis ſemidiurni eſſe hor. 4. 17′. in principio vero ſequenti ſi-
gni Aquarij eſſe horarum 4. 34′. horum differẽtia eſt min. 27. quia igitur gr. 20. Capricorni eſt ferè medius in-
ter v@rumque, ideo minori tempori 4. 17′. addo pluſculũ dimij differentię, conficioq; hor. 4 min. 26 pro quan-
titate temporis ſemidiurni gr. 20. Capricorni, tempore igitur ſemidiurno habito, reliqua vt ſupra ex ipſo col-
liguntur.
Cæterum hæc eadem Tabula inſeruire poteſt exiſtentibus in hemiſphærio Auſtrali, ſi ſigna, &
characteres
ſignorum loca inuicem permutent, vt cuique facilè eſt intelligere, v. g. vbi eſt ♋, ponatur ♑, & è contra.
ſignorum loca inuicem permutent, vt cuique facilè eſt intelligere, v. g. vbi eſt ♋, ponatur ♑, & è contra.
Declaratio, & vſus Tabulæ ſecundæ crepuſ culorum.
IN hac pariter Tabula altitudines poli ſunt in ſuprema linea, ibiq;
notao, ſignificat ſphæram rectam.
reli-
quæ etiam lineæ debentur ſignis ſibi ad ſiniſtram adſcriptis, numeriq; earum ſignificant quantitatem crepu-
ſculi, ſiue matutini, ſiue veſpertini, ſiue continui. quando loco numerorum occurrunt literætn, eæ denotant
crepuſculum tota nocte durare literę d c, denotantibi nullum eſſe crepuſculum, ſed diem purum ac continuũ.
literæ tandem n p, indicant ibi eſſe noctem puram ſine crepuſculo. vſus eius exemplo patebit, ſit accipienda
quantitas crepuſculi ad eundem diem 21. Ianuarij in eleuatione 45. ſcilicet cum Sól circa initium Aquarij ver-
ſatur. igitur ſub eleuatione 45. reperta in Tabula è regione ſigni ♒ Aquarij, ſeu in linea cui adſcriptus eſt
character hic ♒, accipio numerum hor. 1. min. 49 pro quantitate crepuſculi. & quia quotid efiunt duo crepu-
ſcula matutinum, & veſpertinum, ideo tantum illius temporis crepuſculum erit hor. 3. min. 38′. quod tempus
ſi addatur quantitati diei ſuperius ad idemtempus inuentæ quæ fuit hor. 9. 8′. conflabitur tota dies artificialis
vulgaris, eritq; hor. 12. min. 46′. quo toto tempore artifices lumen vident atq; operari poſſunt quare nox pu-
ra, & mera erit hor. 11. 16′. quæ omnia ita ſe habent dummodo tempora nubila non obſtent. atq; hęc eſt præ-
cipua huius Tabulæ vtilitas, vt ſcilicet quantitastotius diei artificialis vulgaris, ideſt, quantum temporis ab ini-
tio Auroræ vſq; ad intempeſtam noctem intercedat.
quæ etiam lineæ debentur ſignis ſibi ad ſiniſtram adſcriptis, numeriq; earum ſignificant quantitatem crepu-
ſculi, ſiue matutini, ſiue veſpertini, ſiue continui. quando loco numerorum occurrunt literætn, eæ denotant
crepuſculum tota nocte durare literę d c, denotantibi nullum eſſe crepuſculum, ſed diem purum ac continuũ.
literæ tandem n p, indicant ibi eſſe noctem puram ſine crepuſculo. vſus eius exemplo patebit, ſit accipienda
quantitas crepuſculi ad eundem diem 21. Ianuarij in eleuatione 45. ſcilicet cum Sól circa initium Aquarij ver-
ſatur. igitur ſub eleuatione 45. reperta in Tabula è regione ſigni ♒ Aquarij, ſeu in linea cui adſcriptus eſt
character hic ♒, accipio numerum hor. 1. min. 49 pro quantitate crepuſculi. & quia quotid efiunt duo crepu-
ſcula matutinum, & veſpertinum, ideo tantum illius temporis crepuſculum erit hor. 3. min. 38′. quod tempus
ſi addatur quantitati diei ſuperius ad idemtempus inuentæ quæ fuit hor. 9. 8′. conflabitur tota dies artificialis
vulgaris, eritq; hor. 12. min. 46′. quo toto tempore artifices lumen vident atq; operari poſſunt quare nox pu-
ra, & mera erit hor. 11. 16′. quæ omnia ita ſe habent dummodo tempora nubila non obſtent. atq; hęc eſt præ-
cipua huius Tabulæ vtilitas, vt ſcilicet quantitastotius diei artificialis vulgaris, ideſt, quantum temporis ab ini-
tio Auroræ vſq; ad intempeſtam noctem intercedat.
Quod ſi gradus Zodiaci oblatus, aut eleuatio poli oblata non reperiatur in Tabula, ex vicinioribus gradi-
bus, & eleuationibus iudicio cuiuſque ſupplendum erit, vt plurimum enim differentiæ ſunt modicæ, ex qui-
bus ſi pars conueniens accipiatur, nullus error ſenſibilis contingit. Ex eadem Tabula liquet falſum videri
quod alij dicunt, nimirum crepuſcula in Capricorno ſemper eſſe maiora crepuſculis ad dimidiam Libram,
& Piſces, nam ſub altitudine poli grad. 83 {1/2}. Tabula exhibet Capricorni crepuſcu lum hor. 2. 10′. at per totam
Libram, & Piſces exhibet crepuſculum per totam noctem. (quod etiam ab horis 12. vſque ad hor. fermè 20.)
excreſcit. idem accidit in alijs eleuationibus ſupra eleuationem gr. 74. vt in Tabula videre eſt.
bus, & eleuationibus iudicio cuiuſque ſupplendum erit, vt plurimum enim differentiæ ſunt modicæ, ex qui-
bus ſi pars conueniens accipiatur, nullus error ſenſibilis contingit. Ex eadem Tabula liquet falſum videri
quod alij dicunt, nimirum crepuſcula in Capricorno ſemper eſſe maiora crepuſculis ad dimidiam Libram,
& Piſces, nam ſub altitudine poli grad. 83 {1/2}. Tabula exhibet Capricorni crepuſcu lum hor. 2. 10′. at per totam
Libram, & Piſces exhibet crepuſculum per totam noctem. (quod etiam ab horis 12. vſque ad hor. fermè 20.)
excreſcit. idem accidit in alijs eleuationibus ſupra eleuationem gr. 74. vt in Tabula videre eſt.
Notandum vltimo in omnibus eleuationibus, vbi ſunt appoſiti numeri indicantes quantitatem crepuſculi,
eos indicare dimidium tantum crepuſculum, quod vni diei debetur, quia ſunt in quolibet die bina crepuſcula,
quorum alterum Tabula exhibet. quod etiam ſeruatur vbi dimidium crepuſculi alteri dimidio continuatur,
vt accidit in ijs paralellis, quorum diametri pars eſt infra horizontem, ſed ſupra lineam crepuſculi, ea enim
pars efficit crepuſculum, cuius tantum dimidium in Tabula ponitur, ſecus eſt vbi ſunt lineætn & c.
eos indicare dimidium tantum crepuſculum, quod vni diei debetur, quia ſunt in quolibet die bina crepuſcula,
quorum alterum Tabula exhibet. quod etiam ſeruatur vbi dimidium crepuſculi alteri dimidio continuatur,
vt accidit in ijs paralellis, quorum diametri pars eſt infra horizontem, ſed ſupra lineam crepuſculi, ea enim
pars efficit crepuſculum, cuius tantum dimidium in Tabula ponitur, ſecus eſt vbi ſunt lineætn & c.
Hæc pariter Tabuia inſeruiet pro hemiſphærio Auftrali commutatis ſex ſignis Borealibus in Auſtralia, vt
@onſideranti manifeſtum eſt.
@onſideranti manifeſtum eſt.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib