1
Coria vt va
rium color
recipiant.
rium color
recipiant.
Naxus.
Numerantur inter pulchra ligna Naxi
arboris, ex quo arcus fiunt: roſeus in illis
colos ac ſplendens. Sed Fraxini truncus om
nium eſt pulcherrimus: ſecatur in tenues
bracteas, fiunt ex eo tabulæ, ac menſæ pre
cioſi vſus: natiuum decorem, qui vndarum
varietate ſubtili conſtat, illito oleo è lini ſe
mine adeò augent, vt aureæ videantur. Com
bibunt ipſum intus ob calorem, & tenuita
tem illarum, ſubſtantiæque olei ſubtilita
tem: quod vt combiberint, ſplendor & colos
additur non deciduus, ſed æternus: omne
enim oleum ( vt dixi ) ſplendet, ſed hoc
maximè, vnde etiam ligna alia pulchriora
reddit.
arboris, ex quo arcus fiunt: roſeus in illis
colos ac ſplendens. Sed Fraxini truncus om
nium eſt pulcherrimus: ſecatur in tenues
bracteas, fiunt ex eo tabulæ, ac menſæ pre
cioſi vſus: natiuum decorem, qui vndarum
varietate ſubtili conſtat, illito oleo è lini ſe
mine adeò augent, vt aureæ videantur. Com
bibunt ipſum intus ob calorem, & tenuita
tem illarum, ſubſtantiæque olei ſubtilita
tem: quod vt combiberint, ſplendor & colos
additur non deciduus, ſed æternus: omne
enim oleum ( vt dixi ) ſplendet, ſed hoc
maximè, vnde etiam ligna alia pulchriora
reddit.
Fraxinus.
Fraxinus è Germania eligitur, vt naxus
è Medera inſula Occidentis. Verùm, vt hæ
ligna pulcherrima edunt, ita arborum pul
cherrima platanus eſt. Hæc aliquando re
gum regem Xerxem meruit amatorem. Pri
mùm enim admiratus eam eſt: deinde ada
mauit ita, vt in expeditione proficiſcens diem
vnam integram ſub illa conſumpſerit: inde
diſcedens, cuſtodes amaſiæ reliquit, & do
na: etenim armillas, torques, chlamy
des, cæteraque nobilitatis ornamenta,
in amoris ſui teſtimonium ramis illius ap
pendit.
è Medera inſula Occidentis. Verùm, vt hæ
ligna pulcherrima edunt, ita arborum pul
cherrima platanus eſt. Hæc aliquando re
gum regem Xerxem meruit amatorem. Pri
mùm enim admiratus eam eſt: deinde ada
mauit ita, vt in expeditione proficiſcens diem
vnam integram ſub illa conſumpſerit: inde
diſcedens, cuſtodes amaſiæ reliquit, & do
na: etenim armillas, torques, chlamy
des, cæteraque nobilitatis ornamenta,
in amoris ſui teſtimonium ramis illius ap
pendit.
Platanus
arborum
pulcherri
ma.
Xerxes rex
amauit pla
tanum.
arborum
pulcherri
ma.
Xerxes rex
amauit pla
tanum.
Plantarum
pulchritudo
quibus con
ſtet.
pulchritudo
quibus con
ſtet.
Quæres forſan, Vnde plantis tanta pul
chritudo? Hæc conſtat fronde denſa, ſem
perque virente, ramis patulis atque robu
ſtis, vmbra ſalubri, copioſaque trunco te
rete, craſſo ac firmo, profundis radicibus,
quas limpidus fons perpetuò irriget, læta
viriditatis ſpecies, concutienteſque aſſiduè
venti. Hæc inquam, potuerunt maximum
regem in ſui amorem trahere.
chritudo? Hæc conſtat fronde denſa, ſem
perque virente, ramis patulis atque robu
ſtis, vmbra ſalubri, copioſaque trunco te
rete, craſſo ac firmo, profundis radicibus,
quas limpidus fons perpetuò irriget, læta
viriditatis ſpecies, concutienteſque aſſiduè
venti. Hæc inquam, potuerunt maximum
regem in ſui amorem trahere.
Ob quæ, loto arbori ſecundus pulchritu
dinis honos debetur. Non eſt hæc adeò in
Italia frequens: exoritur tamen & in illa,
omnium bonorum ſimul atque malorum
parente. Eſt lotos arbor procera, patula, am
pla, cortice leni cæruleo, fructu ceraſij
parui, dulci & odorato. Gratia tanta ar
bori, vt etiam ad nomen vſque peruenerit.
Nam herba eſt eiuſdem nominis, de qua
fabulantur Poëtæ, eos qui ederint, tanta af
fici voluptate, vt è loco illo vbi abundet,
diſcedere nequeant. Sed non eſt hîc locus
fabulis, hiſtoria peragatur.
dinis honos debetur. Non eſt hæc adeò in
Italia frequens: exoritur tamen & in illa,
omnium bonorum ſimul atque malorum
parente. Eſt lotos arbor procera, patula, am
pla, cortice leni cæruleo, fructu ceraſij
parui, dulci & odorato. Gratia tanta ar
bori, vt etiam ad nomen vſque peruenerit.
Nam herba eſt eiuſdem nominis, de qua
fabulantur Poëtæ, eos qui ederint, tanta af
fici voluptate, vt è loco illo vbi abundet,
diſcedere nequeant. Sed non eſt hîc locus
fabulis, hiſtoria peragatur.
Lotos arbor.
Diximus itaque, colores omnes plantas
excipere, non ita ſapores, nam ſalſo carere
videntur: reliquos habent, amarum, dulcem,
acrem, acidum. Amaræ, gentiana, aloës, ſan
tonicum abſynthij genus dulces, glycyrrhi
za, ſaccharum, polypodium: acres, ſiliqua
ſtrum, piper, naſturtium, allia, cepe: acidæ, vt
oxalis, oxyla pathum: inſipidæ, vt rapæ, mal
ue, betæ: at ſalſi ſaporis nullas eſſe Theo
phraſtus putat, quanquam muſcus ſalſus ſit,
ſed non admodum. Cauſam huius eſſe dicit,
quòd alimentum ipſum plantarum ne
quaquam ſalſum eſſe poſſit. At cùm plures
ſint terræ ſalſæ, nec quæ naſcuntur herbæ
in maris littore tamen ſalſæ ſint, exiſti
mandum non eſt, cauſam eſſe inopiam ſal
ſi alimenti. Ergo plures plantas ſalſas eſſe
dicimus, non tamen tot quot amaræ, vel
dulces: nec tam euidenter. Cùm verò ſal
ſus ſapor ſolus erodat, plantæ verò tardè
eiiciant excrementa, ob id vix fieri po
teſt, vt planta egregiè ſalſa ſit: humida enim
eſt, & ſalſum erodit humida, vt etiam
in animalibus videmus, quæ à ſolo humo
re ſaporem hunc præferente eroduntur &
exeduntur. Quædam verò plantæ cùm non
vehementer ſalſam ferant terram, vt ci
trangula, limunia, mala medica, ſi non
ſæpiùs aqua perfundantur, areſcunt ſta
tim, quoniam non miteſcens ſalſugo plan
tam illicò perimit. Accedit quòd cùm om
nes ſapores in tenui poſſint eſſe ſubſtan
tia, præter ſalſum, tenue alimentum ſo
lùm trahente planta, omnes ſapores
etiam trahere poterit, præter ſalſum. Sal
ſugo etiam imbecillima eſt ſaporum:
nam multa quantitas ſalis, vt aqua ſalſa
reddatur, eſt neceſſaria: cùm igitur & pa
rum nutriat quod ſalſum eſt, & diffici
lè trahatur, quia craſſum, & multum
offendat, & parum guſtum afficiat, ne
ceſſe eſt paucas plantas, ac quæ tales ſit,
tenuiter ſalſas videri. Nutrit tamen Indi
cum mare ſalſam herbam, quam vocant
ſalgazum, quæ in eius ſuperficie perpe
tuò natat, adeoque copioſam, vt floren
tia prata referat: nam viridis partim eſt,
partim crocea: alitur tamen non ſalſo, ſed
( vt dixi ) gingni humido, quod ſali con
iunctum eſt. Noſtrum quoque mare mol
liſſimum herbæ genus alit, algam voca
tum, quæ ſimili ratione relicta ſalſugi
ne, nutritur ex pingui, quare & vere
pullulat, & æſtate viret, & hyeme emo
ritur, ob id etiam quòd ex pingui alatur
ferendis vrceis accommodata, vnde in
illa ſepulta vaſa vitrea Veneti ad nos
tranſmittunt. Eſt & coralina, muſci ma
rini genus, egregiè ſalſa, ſed in exte
riore ſuperficie tantùm: vnde cùm manſa
fuerit, aſtringens ſolùm ſapor apparet in
fine. Herba eſt exili caule, minuto folio:
optima punicea, purpureáve ac ſplen
dens. Contra vermes maximo præſidio,
maximè cum lacte. Itaque ſalſus ſapor ei
inhæret, potiùs quàm inſitus eſt. Sed
vnde origo plantarum in aquis? Inquit A
riſtoteles, & rectè, quòd quieſcente aqua,
ſumma pars à calore aëris corrumpitur,
atque putreſcit, atque ſic vitam recipit.
Sed quia contingit, aquam moueri, herba
ſine foliis, ac radice generatur. Indicio
eſt, ob quietem herbas generari, quòd in
fluminibus aqua perpetuò fluit, herba nul
la generatur. Quum igitur herbam vide
ris in aquis naſcentem, indicium ti
bi erit aquas illas quieſcere & putreſ
cere.
excipere, non ita ſapores, nam ſalſo carere
videntur: reliquos habent, amarum, dulcem,
acrem, acidum. Amaræ, gentiana, aloës, ſan
tonicum abſynthij genus dulces, glycyrrhi
za, ſaccharum, polypodium: acres, ſiliqua
ſtrum, piper, naſturtium, allia, cepe: acidæ, vt
oxalis, oxyla pathum: inſipidæ, vt rapæ, mal
ue, betæ: at ſalſi ſaporis nullas eſſe Theo
phraſtus putat, quanquam muſcus ſalſus ſit,
ſed non admodum. Cauſam huius eſſe dicit,
quòd alimentum ipſum plantarum ne
quaquam ſalſum eſſe poſſit. At cùm plures
ſint terræ ſalſæ, nec quæ naſcuntur herbæ
in maris littore tamen ſalſæ ſint, exiſti
mandum non eſt, cauſam eſſe inopiam ſal
ſi alimenti. Ergo plures plantas ſalſas eſſe
dicimus, non tamen tot quot amaræ, vel
dulces: nec tam euidenter. Cùm verò ſal
ſus ſapor ſolus erodat, plantæ verò tardè
eiiciant excrementa, ob id vix fieri po
teſt, vt planta egregiè ſalſa ſit: humida enim
eſt, & ſalſum erodit humida, vt etiam
in animalibus videmus, quæ à ſolo humo
re ſaporem hunc præferente eroduntur &
exeduntur. Quædam verò plantæ cùm non
vehementer ſalſam ferant terram, vt ci
trangula, limunia, mala medica, ſi non
ſæpiùs aqua perfundantur, areſcunt ſta
tim, quoniam non miteſcens ſalſugo plan
tam illicò perimit. Accedit quòd cùm om
nes ſapores in tenui poſſint eſſe ſubſtan
tia, præter ſalſum, tenue alimentum ſo
lùm trahente planta, omnes ſapores
etiam trahere poterit, præter ſalſum. Sal
ſugo etiam imbecillima eſt ſaporum:
nam multa quantitas ſalis, vt aqua ſalſa
reddatur, eſt neceſſaria: cùm igitur & pa
rum nutriat quod ſalſum eſt, & diffici
lè trahatur, quia craſſum, & multum
offendat, & parum guſtum afficiat, ne
ceſſe eſt paucas plantas, ac quæ tales ſit,
tenuiter ſalſas videri. Nutrit tamen Indi
cum mare ſalſam herbam, quam vocant
ſalgazum, quæ in eius ſuperficie perpe
tuò natat, adeoque copioſam, vt floren
tia prata referat: nam viridis partim eſt,
partim crocea: alitur tamen non ſalſo, ſed
( vt dixi ) gingni humido, quod ſali con
iunctum eſt. Noſtrum quoque mare mol
liſſimum herbæ genus alit, algam voca
tum, quæ ſimili ratione relicta ſalſugi
ne, nutritur ex pingui, quare & vere
pullulat, & æſtate viret, & hyeme emo
ritur, ob id etiam quòd ex pingui alatur
ferendis vrceis accommodata, vnde in
illa ſepulta vaſa vitrea Veneti ad nos
tranſmittunt. Eſt & coralina, muſci ma
rini genus, egregiè ſalſa, ſed in exte
riore ſuperficie tantùm: vnde cùm manſa
fuerit, aſtringens ſolùm ſapor apparet in
fine. Herba eſt exili caule, minuto folio:
optima punicea, purpureáve ac ſplen
dens. Contra vermes maximo præſidio,
maximè cum lacte. Itaque ſalſus ſapor ei
inhæret, potiùs quàm inſitus eſt. Sed
vnde origo plantarum in aquis? Inquit A
riſtoteles, & rectè, quòd quieſcente aqua,
ſumma pars à calore aëris corrumpitur,
atque putreſcit, atque ſic vitam recipit.
Sed quia contingit, aquam moueri, herba
ſine foliis, ac radice generatur. Indicio
eſt, ob quietem herbas generari, quòd in
fluminibus aqua perpetuò fluit, herba nul
la generatur. Quum igitur herbam vide
ris in aquis naſcentem, indicium ti
bi erit aquas illas quieſcere & putreſ
cere.
Omnia ſapo
rum genera
in plantis,
præter ſal
ſum.
rum genera
in plantis,
præter ſal
ſum.
Salgazus
herba maris.
herba maris.
Alga maris
herba.
herba.
Origo plan
tarum in
aquis.
tarum in
aquis.
Rurſus quia ſuperſtare aquis abſque fo
liis herba non poteſt, diximus autem ca
rere illam foliis, ipſa planta foliorum
conſitorum inſtar erit. Carere verò foliis,
indicio eſt herbas, quæ aquis inaſcun
tur: quoniam iunci fronde carent, quam
vis non aquæ: ſed aquarum alueis tum ri
pis inaſcantur: ob fluctus enim neceſſe eſ
ſet, vt frondes, foliave, ſi qua eſſent ex
ciderent.
liis herba non poteſt, diximus autem ca
rere illam foliis, ipſa planta foliorum
conſitorum inſtar erit. Carere verò foliis,
indicio eſt herbas, quæ aquis inaſcun
tur: quoniam iunci fronde carent, quam
vis non aquæ: ſed aquarum alueis tum ri
pis inaſcantur: ob fluctus enim neceſſe eſ
ſet, vt frondes, foliave, ſi qua eſſent ex
ciderent.