Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
127
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1005
"/>
<
lb
/>
cuiuſque prædicamenti. </
s
>
<
s
>hanc nos in præſentia perſequemur. </
s
>
<
s
>Sed quemadmodum ea facien
<
lb
/>
da ſit, licet ab Ariſtotele indicetur, non facile eſt explicare propter varietatem ſcripturæ quæ
<
lb
/>
item teſte Simplicio perpetuò vexat tertium phyſ. </
s
>
<
s
>Videntur enim tres lectiones obſeruatæ ab an
<
lb
/>
tiquis interpretibus. </
s
>
<
s
>Prima quidem quæ ſic habet. </
s
>
<
s
>Eſt aliquid quod eſt actu ſolùm (eſt verò actu
<
lb
/>
quod eſt nunc id quod eſt, vt ego qui nunc ſcribo) alterum quod poteſtate. </
s
>
<
s
>hoc verò tale eſt:
<
lb
/>
quoniam etſi tum non eſt, erit fortè aliàs, vt quòd ego qui nunc ſum niger, aliquando ſim canus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Deinde repetito eo quod eſt, ſecundam eius diſtributionem fieri in ſubſtantiam, quantum, qua
<
lb
/>
le & reliqua; quæ certè, etſi rei naturæ conuenire prima facie videtur, tamen è verbis Græcis ex
<
lb
/>
primi non poteſt. </
s
>
<
s
>Siquidem vbi partes alicuius communis inter ſe confundantur
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
repetitio ſin
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1006
"/>
<
lb
/>
gularum oppoſitionum per quas illud commune ſecatur, à communi facienda eſt. </
s
>
<
s
>veluti quo
<
lb
/>
niam ex mortalibus quædam ratione vtuntur, nonnulla ſunt rationis expertia; atque ex ratione
<
lb
/>
vtentibus aliqua mortalia ſunt, & alia perpetuò viuunt: idcircò non licet ita diuidere animal aut
<
lb
/>
mortale eſt, aut immortale. </
s
>
<
s
>rurſus mortale aut ratione vtitur, aut caret. </
s
>
<
s
>Neque etiam ſic animal
<
lb
/>
ratione vtitur aut caret. </
s
>
<
s
>Deinde ratione vtens, aut eſt mortale, aut immortale: ſed bis animal re
<
lb
/>
petere oportet; & bis diuidere per vtranque oppoſitionem; & bis ab eodem capite ſingularum
<
lb
/>
oppoſitionum membra arceſſere hoc modo. </
s
>
<
s
>Animal aut ratione vtitur, aut caret. </
s
>
<
s
>Iterum idem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1007
"/>
<
lb
/>
animal aut mortale eſt, aut immortale. </
s
>
<
s
>aliter generum diuerſorum & quorum vnum alteri genus
<
lb
/>
non eſt ſpecies & differentiæ forent eædem contra præcepta dialectica. </
s
>
<
s
>ſic in re noſtra factum eſ
<
lb
/>
ſet,
<
expan
abbr
="
ideoq́
">ideoque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>cum rerum natura fortè congruenter; ſed tamen, vti dictum eſt, è verbis Græcis elici
<
lb
/>
non poteſt ea diſtributio. </
s
>
<
s
>Nanque apud interprætes Græcos, Alexandrum, Themiſtium, & Sim
<
lb
/>
plicium ſic ſcriptum comperimus. [Hoc eſt actu ſolum, illud poteſtate & actu] quibus verbis
<
lb
/>
diſtinguitur primo loco id quod actu ſolum eſt, ab eo quod ſimul eſt poteſtate & actu. </
s
>
<
s
>Deinceps
<
lb
/>
membri poſterioris partitio ſubſequitur in ſubſtantiam, quantum, quale, & reliqua genera com
<
lb
/>
muniſsima. </
s
>
<
s
>Apud Porphyrium verò ſic legitur. [Hoc eſt actu ſolùm, illud poteſtate] facta pri
<
lb
/>
mùm diuiſione bimembri, deinde [& actu] quo diuidatur id quod eſt actu in ſubſtantiam, quan
<
lb
/>
tum, quale, & quæ ſequuntur. </
s
>
<
s
>In quibuſdam verò codicibus parùm differenter al
<
gap
/>
ſecunda,
<
lb
/>
dimiſſa illa particula [& actu;] veruntamen, vt eiuſdem poſterior diuiſio facta ſit, cuius facta eſt
<
lb
/>
apud Porphyrium. </
s
>
<
s
>Cæterùm in primam illam lectionem inuehebatur Porphyrius; quia ſic di
<
lb
/>
uideretur ſolùm in decem cathegorias id quod eſt actu, aut compoſitum ex actu & poteſtate: &
<
lb
/>
tamen non negat Ariſtoteles id etiam quod eſt poteſtate pertinere ad decem prædicamenta.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg1008
"/>
<
lb
/>
Contra Porphyrium Simplicius, quia redundaret ea vox ſolùm. </
s
>
<
s
>quandò non modo id quod eſt
<
lb
/>
actu, diſiungitur ab eo quod eſt vtroque modo, verùm etiam id quod eſt poteſtate. </
s
>
<
s
>Necnon ad
<
lb
/>
uerſus illam tertiam lectionem facit imparilitas ſtructuræ. </
s
>
<
s
>Nam ſecunda diuiſio in decem præ
<
lb
/>
dicamenta præcipuè redundat in actum, mox in poteſtatem. </
s
>
<
s
>Poteſt quoque Simplicius oppu
<
lb
/>
gnari eo quòd illa quę actu ſolum exiſtunt, non ſunt actu propriè, ſed actus. </
s
>
<
s
>Neque
<
expan
abbr
="
quicquã
">quicquam</
expan
>
eſt,
<
lb
/>
quod ſit actu ſolùm beatis mentibus aut ad ſummum cęlo exceptis, de quibus agendum hoc
<
expan
abbr
="
tẽ-pore
">ten
<
lb
/>
pore</
expan
>
non videbatur: quoniam ſubſtantiæ ſeparatæ à materia nondum ex vi noſtræ ex vi noſtræ methodi no
<
lb
/>
tuerunt, vt pro compertis aſſumi debeant; aut non ſine præfatione loci, aut methodi in qua res
<
lb
/>
illa tractata ſit, accipi; & denique non citra hypotheſin, quemadmodum ſemel atque iterum de
<
lb
/>
eodem genere formarum & de actu & poteſtate factum eſt 1. Phyſ. Neque item cęlum. </
s
>
<
s
>Nanque
<
lb
/>
etſi datur ipſum eſſe ſubſtantiam actu. (nihil enim, opinor, abſurdi conſequitur; ſi in genere ſub
<
lb
/>
ſtantiæ corporeæ ſtatuatur actus) at poteſtatem habet ad locum. </
s
>
<
s
>Erit igitur cœlum ex his quæ
<
lb
/>
ſunt actu & poteſtate ſimul. </
s
>
<
s
>præterquam quòd dubium adhuc eſt in hac methodo, ſit'ne
<
expan
abbr
="
æternũ
">æternum</
expan
>
<
lb
/>
cęlum, an aliquando interiturum, & ex motu & repugnantia probandum. </
s
>
<
s
>Quamobrem inanis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1009
"/>
<
lb
/>
demonſtratio foret remeans in ſeipſam; quæ ſanè, cùm perturbent & methodum & ſententias
<
lb
/>
Ariſtotelis, veterum viam libenter relinquimus, & aliam quæ multò planior futura ſit, ingredi
<
lb
/>
conſtituimus. </
s
>
<
s
>Nos igitur Alexandri lectione recepta longè alio pacto, quàm vulgò conſuerit, in
<
lb
/>
terprętanda exiſtimamus hæc verba. </
s
>
<
s
>Scire ergo licet ens & actum & poteſtatem pluribus modis
<
lb
/>
accipi: ob
<
expan
abbr
="
eamq́
">eamque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>cauſſam recipere varias partitiones. </
s
>
<
s
>Etenim accipitur ens communiſsimè & ita
<
lb
/>
complectitur eſſentiam & eſſe quod Græci dixere
<
foreign
lang
="
grc
">τὁ ὑπάρχεν</
foreign
>
, cuicuimodi illa fuerint, vel in
<
lb
/>
materia, vel à materia ſeparata, vel ſubſtantiæ, vel accidentia, omnibus enim hiſce analogicè con
<
lb
/>
ueniunt eſſe & eſſentia. </
s
>
<
s
>& ſic acceptum diſtribuitur in tot parteis, actum, poteſtatem & compoſi
<
lb
/>
tum ex actu & poteſtate; quæ ſanè omnia inter ſe ratione & eſſentia
<
expan
abbr
="
ſeparãtur
">ſeparantur</
expan
>
. </
s
>
<
s
>Nanque eſt actus
<
lb
/>
quidam ab omni poteſtate ſecretus, niſi poteſtatem ambiguè dixeris; cuiuſmodi Deus ipſe eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Eſt & ex altera parte poteſtas ab omni actu diſiuncta, niſi actum quendam entitatiuum ipſi tri
<
lb
/>
buamus de quo poſteà diſſeretur. </
s
>
<
s
>ſed nos hîc accipimus eum qui conſequitur formam. </
s
>
<
s
>diſiun
<
lb
/>
cta verò ſic; non quia ſine omni actu ſimpliciter exiſtat: ſemper enim eſt cum altero è contrariis,
<
lb
/>
ſed ſecundum rationem propriam quæ mentis auxilio poteſt ab omni forma ſegregari; ſeu con
<
lb
/>
cipi, vt res quædam, quæ ſit natura prior, quàm forma. </
s
>
<
s
>Eſt & id quod eſt actu & poteſtate ſimul: </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>