1
Iuncus cur
flexilis, &
fronde ca
rens.
flexilis, &
fronde ca
rens.
Dantes Al
digerio Flo
rentinus.
digerio Flo
rentinus.
Simili ratione flexiles ſunt, vt Dantes in
Purgatorio eleganter docet, & quæcunque
aliæ plantæ fluctibus aquarum exponuntur,
vt cannæ: nam aquarum fluctibus frange
rentur, aut extirparentur, ſi non flexiles
eſſent.
Purgatorio eleganter docet, & quæcunque
aliæ plantæ fluctibus aquarum exponuntur,
vt cannæ: nam aquarum fluctibus frange
rentur, aut extirparentur, ſi non flexiles
eſſent.
Cannæ & ca
lami cur
inanes.
lami cur
inanes.
Præſtitit autem omni calamorum generi,
tum cannarum, vt eſſent inanes: nam craſ
ſum flecti non poteſt, niſi ſit inane. At fin
ge cannas craſſas & ſolidas, ac flexiles, num
ſua grauitate ſponte torquebuntur? Vt igi
tur rectæ eſſe poſſent, & grandes, inanes,
ac duræ factæ ſunt. Vnde baculi ſenum tum
ex his, tum ex ferulis elegantes fiunt. Ve
rùm cannæ Indicæ quædam enodes viden
tur, ſiue ſit genus aliud, certè inane atque
leuiſſimum. Creſcunt autem ibi in incredi
bilem magnitudinem: mediocriter dum vi
rent molles, dum ſiccantur duræ. Pingui au
tem, non ſalſo aluntur humido: ob id pin
guiſſimum & minimè ſalſum Indiæ ſolùm
exiſtimandum eſt, quòd in immenſum ibi
creſcant arbores. Referunt enim ibi quan
dam inuentam è Ceibæ genere ( nam hoc
eſt arboris genus omnium maximæ ) trifi
dam inter cæteras, cui ſinguli trunci vigin
ti pedum ambitu cingebantur. Spatia verò
ipſa inter truncos iuxta terram totidem pe
dibus diſtabant: per ipſa verò ſpatia currus
onuſtus pulchrè duci poterat. At vbi trunci
in vnum coïbant, hoc autem a terra procul
fermè pedibus quindecim, craſſitudo arbo
ris pedum erat quadragintaquinque. Ab
ima parte craſſioris trunci, vſque ad locum
vbi primò prodibant rami, pedes octogin
ta: ſuperior pars, ex qua rami pendebant,
abſque menſuræ modo. Huius tantæ proce
ritatis cauſa ſolùm fœcundum, cœli robur
arboris natura: nam lignum eius leuiſſimum
eſt, terræ modicum & tenuioris habens,
humidi plurimùm. Innituntur plerunque
radicibus profundioribus magnæ arbores,
quò fit vt vbi ſicca eſt regio, tribus, aut
tantùm quatuor cubitis radix procedit in
profundum: nec arbores ſolidioris materiæ
in immenſum creſcere poſſunt, velut in
Hiſpania inſula Noui orbis. Atque ibi tum
in montibus, vbi arbores radices in imum
terræ non demittunt, homines infidi ſunt
& inconſtantes, ſeu quòd immodica ſic
citas, ſeu mutatio ventorum frequens, mo
bilia & leuia mortalium ingenia reddit,
atque ideò infida & inconſtantia. Homi
nes enim plerunque ſui cœli naturam ſe
quuntur.
tum cannarum, vt eſſent inanes: nam craſ
ſum flecti non poteſt, niſi ſit inane. At fin
ge cannas craſſas & ſolidas, ac flexiles, num
ſua grauitate ſponte torquebuntur? Vt igi
tur rectæ eſſe poſſent, & grandes, inanes,
ac duræ factæ ſunt. Vnde baculi ſenum tum
ex his, tum ex ferulis elegantes fiunt. Ve
rùm cannæ Indicæ quædam enodes viden
tur, ſiue ſit genus aliud, certè inane atque
leuiſſimum. Creſcunt autem ibi in incredi
bilem magnitudinem: mediocriter dum vi
rent molles, dum ſiccantur duræ. Pingui au
tem, non ſalſo aluntur humido: ob id pin
guiſſimum & minimè ſalſum Indiæ ſolùm
exiſtimandum eſt, quòd in immenſum ibi
creſcant arbores. Referunt enim ibi quan
dam inuentam è Ceibæ genere ( nam hoc
eſt arboris genus omnium maximæ ) trifi
dam inter cæteras, cui ſinguli trunci vigin
ti pedum ambitu cingebantur. Spatia verò
ipſa inter truncos iuxta terram totidem pe
dibus diſtabant: per ipſa verò ſpatia currus
onuſtus pulchrè duci poterat. At vbi trunci
in vnum coïbant, hoc autem a terra procul
fermè pedibus quindecim, craſſitudo arbo
ris pedum erat quadragintaquinque. Ab
ima parte craſſioris trunci, vſque ad locum
vbi primò prodibant rami, pedes octogin
ta: ſuperior pars, ex qua rami pendebant,
abſque menſuræ modo. Huius tantæ proce
ritatis cauſa ſolùm fœcundum, cœli robur
arboris natura: nam lignum eius leuiſſimum
eſt, terræ modicum & tenuioris habens,
humidi plurimùm. Innituntur plerunque
radicibus profundioribus magnæ arbores,
quò fit vt vbi ſicca eſt regio, tribus, aut
tantùm quatuor cubitis radix procedit in
profundum: nec arbores ſolidioris materiæ
in immenſum creſcere poſſunt, velut in
Hiſpania inſula Noui orbis. Atque ibi tum
in montibus, vbi arbores radices in imum
terræ non demittunt, homines infidi ſunt
& inconſtantes, ſeu quòd immodica ſic
citas, ſeu mutatio ventorum frequens, mo
bilia & leuia mortalium ingenia reddit,
atque ideò infida & inconſtantia. Homi
nes enim plerunque ſui cœli naturam ſe
quuntur.
Arborum
magnitudo
incredibilis,
nomine Cei
barum, ab
Hiſpanis
Gordarum.
magnitudo
incredibilis,
nomine Cei
barum, ab
Hiſpanis
Gordarum.
Solum quod
arborum ra
dices in pro
fundum mer
gi non pati
tur, homines
gignit infi
dos & incon
ſtantes.
arborum ra
dices in pro
fundum mer
gi non pati
tur, homines
gignit infi
dos & incon
ſtantes.
Arborum
vile.
vile.
Ipſæ verò arbores, quæ ob ſoli ſiccita
tem profundas non mittunt radices, diu vi
uere nequeunt. Quippe arborum natura
ſponte ſua in immenſum æuum producitur.
Narrat enim Ioſephus, quercum Abra
hæ ſua adhuc ætate manſiſſe: Interſunt inter
excidium Hieroſolymę & Abrahæ ſomnium,
anni ad vnguem bis mille.
tem profundas non mittunt radices, diu vi
uere nequeunt. Quippe arborum natura
ſponte ſua in immenſum æuum producitur.
Narrat enim Ioſephus, quercum Abra
hæ ſua adhuc ætate manſiſſe: Interſunt inter
excidium Hieroſolymę & Abrahæ ſomnium,
anni ad vnguem bis mille.
Poſt quercum, palma, plantanus, fagus,
olea, pinus, vlmus. Aliter ſentit Theo
phraſtus: ſed rebus ipſis magis credendum,
quàm Græcorum nugis. Oſtendit plerun
que ſenectutem longam, arborum magni
tudo, radicúmque amplitudo. Cauſa diu
turnioris vitæ, paucitas fructus, ac (vt ita
dicam) ſterilitas, tum verò ſolida ſubſtantia
ligni. Vnde etiam quercus lignum ſub aqua
illæſum perpetuò manet, tantummodóque
denigratur: ſolidum enim cùm ſit, nec cor
rumpitur ab aqua, necdum viuit facilè ab
ſumitur.
olea, pinus, vlmus. Aliter ſentit Theo
phraſtus: ſed rebus ipſis magis credendum,
quàm Græcorum nugis. Oſtendit plerun
que ſenectutem longam, arborum magni
tudo, radicúmque amplitudo. Cauſa diu
turnioris vitæ, paucitas fructus, ac (vt ita
dicam) ſterilitas, tum verò ſolida ſubſtantia
ligni. Vnde etiam quercus lignum ſub aqua
illæſum perpetuò manet, tantummodóque
denigratur: ſolidum enim cùm ſit, nec cor
rumpitur ab aqua, necdum viuit facilè ab
ſumitur.
Quercus li
gnum aquæ
minimè ob
noxium.
gnum aquæ
minimè ob
noxium.
Contraria ratione arbor, quæ poma fert
paradiſi, breuiſſimæ eſt vitæ, anno enim
ſecunda truncus, areſcit: fructus fert in bo
tris, vt ſunt acini vuæ, ſed mali magnitu
dine, ac in botro vno quandoque centenos,
vnde ciſtæ magnitudinem refert botrus: cro
ceo verò velatur amictu, quo detracto fru
ctus prædulcis, ac ſuauis ſubeſt folium tam
longum fert, vt hominem ſtantem æquet:
latum non parum. Ita fructuum multitudi
ne, ac magnitudine tum foliorum exhau
ritur. Vnde nulli propemodum arbori lon
gæuæ folia ampla: ſed potiùs herbis, cauli,
lapatho, cucurbitæ: nec huic prodeſt pro
ceritas, cùm anno eodem quo nata eſt in
tereat, nam humido copioſo indigent ma
gna folia: hoc autem cùm plurimùm ſit nec
pingue, mortem affert celeriter: ob id
etiam agreſtes cultis, & quæ naſcuntur
in terra, his quæ in aquis, vitæ diutur
nioris. His de cauſis breuis vitæ ſunt lau
rus, ligno ſpongioſo, punica malus, tum
ficus, & quæ mala etiam fert: omnes enim
fructibus pro arboris magnitudine nimis
luxuriant.
paradiſi, breuiſſimæ eſt vitæ, anno enim
ſecunda truncus, areſcit: fructus fert in bo
tris, vt ſunt acini vuæ, ſed mali magnitu
dine, ac in botro vno quandoque centenos,
vnde ciſtæ magnitudinem refert botrus: cro
ceo verò velatur amictu, quo detracto fru
ctus prædulcis, ac ſuauis ſubeſt folium tam
longum fert, vt hominem ſtantem æquet:
latum non parum. Ita fructuum multitudi
ne, ac magnitudine tum foliorum exhau
ritur. Vnde nulli propemodum arbori lon
gæuæ folia ampla: ſed potiùs herbis, cauli,
lapatho, cucurbitæ: nec huic prodeſt pro
ceritas, cùm anno eodem quo nata eſt in
tereat, nam humido copioſo indigent ma
gna folia: hoc autem cùm plurimùm ſit nec
pingue, mortem affert celeriter: ob id
etiam agreſtes cultis, & quæ naſcuntur
in terra, his quæ in aquis, vitæ diutur
nioris. His de cauſis breuis vitæ ſunt lau
rus, ligno ſpongioſo, punica malus, tum
ficus, & quæ mala etiam fert: omnes enim
fructibus pro arboris magnitudine nimis
luxuriant.
Poma Para
diſi.
diſi.
Cur arbores
non habeant
tam lata fo
lia vt olera.
non habeant
tam lata fo
lia vt olera.
Inter fructiferas, ne vitem ſilentio præ
teream, quæ quandoque ter in anno ferat
fructum, vnde trifera vocata eſt, vltima
tamen vua non matureſcit. Ficui familiare
eſt, bis anno eodem ferre fructum, primò
rariorem ac maiorem, ſecundò tantò fre
quentiorem, quantò etiam minorem. Pa
làm eſt autem, omnem arborem præter fi
cum toties florere, quoties fructum editu
ra eſt.
teream, quæ quandoque ter in anno ferat
fructum, vnde trifera vocata eſt, vltima
tamen vua non matureſcit. Ficui familiare
eſt, bis anno eodem ferre fructum, primò
rariorem ac maiorem, ſecundò tantò fre
quentiorem, quantò etiam minorem. Pa
làm eſt autem, omnem arborem præter fi
cum toties florere, quoties fructum editu
ra eſt.
Fructifera
maximæ ar
bores.
maximæ ar
bores.
Sunt & arbores arboribus inhærentes, vt
hædera: aliæ etiam innaſcuntur, vt viſ
cum: huius ſemen à pica, aut turdo cùm
comeditur, haud concoquitur, ſed ſtercori
immiſtum calore, ac humore dum arbori in
ciderit, radices gignit. Tria ex arbore com
moda habet: quòd plus ſtercoris habeat,
non enim plurimùm in terra colligi poteſt:
quòd nec imbre, nec Sole ramis intectum
facilè læditur. quòd humore ſoli non dilui
tur. Eſt igitur denſum valde, quòd non co
quatur in ventribus auium, paucóque indi
get humido, multóque calore: innaſcitur
optimum abieti, quercui, pinóque: per
petuò viret, etiam in arboribus, quibus fo
lia decidunt: videtur enim vim habere
γενάρχιον. Narrat Ariſtoteles lincoſtim her
bam fuiſſe multum aculeatam, quæ aliam
ex ſe pareret, hac ratione. Nam cùm in
aqua oriretur, & eſſet aculeata, multum
humoris inter ſpinas colligebat, qui tem
poris ſucceſſu putreſcens, à calore Solis aliud
herbæ genus producebat. Perſpicuum igi
tur, quomodo & cur planta plantæ innaſ
catur: illud dubitatione dignum, an quæ
innaſcitur, ſemper ſit, eadem videtur enim
herba, quæ alteri innaſcitur, certis generi
bus definiri: non enim omnis innaſci poteſt:
vt plurimùm ergo eadem, ſemper non. Vi-
hædera: aliæ etiam innaſcuntur, vt viſ
cum: huius ſemen à pica, aut turdo cùm
comeditur, haud concoquitur, ſed ſtercori
immiſtum calore, ac humore dum arbori in
ciderit, radices gignit. Tria ex arbore com
moda habet: quòd plus ſtercoris habeat,
non enim plurimùm in terra colligi poteſt:
quòd nec imbre, nec Sole ramis intectum
facilè læditur. quòd humore ſoli non dilui
tur. Eſt igitur denſum valde, quòd non co
quatur in ventribus auium, paucóque indi
get humido, multóque calore: innaſcitur
optimum abieti, quercui, pinóque: per
petuò viret, etiam in arboribus, quibus fo
lia decidunt: videtur enim vim habere
γενάρχιον. Narrat Ariſtoteles lincoſtim her
bam fuiſſe multum aculeatam, quæ aliam
ex ſe pareret, hac ratione. Nam cùm in
aqua oriretur, & eſſet aculeata, multum
humoris inter ſpinas colligebat, qui tem
poris ſucceſſu putreſcens, à calore Solis aliud
herbæ genus producebat. Perſpicuum igi
tur, quomodo & cur planta plantæ innaſ
catur: illud dubitatione dignum, an quæ
innaſcitur, ſemper ſit, eadem videtur enim
herba, quæ alteri innaſcitur, certis generi
bus definiri: non enim omnis innaſci poteſt:
vt plurimùm ergo eadem, ſemper non. Vi-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib