Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
141 135
142 136
143 137
144 138
145 139
146 140
147 141
148 142
149 143
150 144
151 145
152 146
153 147
154 148
155 149
156 150
157 151
158 152
159 153
160 154
161 155
162 156
163 157
164 158
165 159
166 160
167 161
168 162
169 163
170 164
< >
page |< < (142) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div328" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8459" xml:space="preserve">
              <pb o="142" file="0148" n="148" rhead="ALHAZEN"/>
            & ſit t p linea, per quam forma mouetur ad ſpeculũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s8460" xml:space="preserve"> & ducatur perpendicularis n t u:</s>
            <s xml:id="echoid-s8461" xml:space="preserve"> quę neceſſariò
              <lb/>
            diuidet angulum p t a per æqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s8462" xml:space="preserve"> [ut oſtenſum eſt 13 n 4] & ducatur perpendicularis n g k:</s>
            <s xml:id="echoid-s8463" xml:space="preserve"> erit [ք
              <lb/>
            21 p 1] angulus n t a maior n g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s8464" xml:space="preserve"> reſtat ergo [per 13 p 1] angulus u t a minor angulo k g a.</s>
            <s xml:id="echoid-s8465" xml:space="preserve"> Quare angu-
              <lb/>
            lus p t u
              <gap/>
            minor angulo b g k:</s>
            <s xml:id="echoid-s8466" xml:space="preserve"> [angulus enim k g a æquatur angulo b g k, per 12 n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s8467" xml:space="preserve">] Sed [per 32 p
              <lb/>
            1] angulus p t u ualet angulum t n p, & t p n:</s>
            <s xml:id="echoid-s8468" xml:space="preserve"> quia exterior:</s>
            <s xml:id="echoid-s8469" xml:space="preserve"> & angulus b g k ualet angulũ g n b, & an-
              <lb/>
            gulum g b n Erunt ergo duo anguli t n p, t p n minores duobus angulis g b n, g n b:</s>
            <s xml:id="echoid-s8470" xml:space="preserve"> quod [per 9 ax]
              <lb/>
            eſt impoſsibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s8471" xml:space="preserve"> cum angulus p n t contineat angulum g n b tanquam partem:</s>
            <s xml:id="echoid-s8472" xml:space="preserve"> & [per 16 p 1] angulus
              <lb/>
            t p n ſit maior g b n.</s>
            <s xml:id="echoid-s8473" xml:space="preserve"> Reſtat ergo, ut punctum p non reflectatur, niſi à punctis inter g & l intermedijs.</s>
            <s xml:id="echoid-s8474" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et omnes lineæ à puncto a per hæc puncta ductæ ad diametrum b n, cadunt in puncta ſphęræ à cen
              <lb/>
            tro uiſus magis elongata, puncto g.</s>
            <s xml:id="echoid-s8475" xml:space="preserve"> Et ita patet propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8476" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div329" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head334" xml:space="preserve" style="it">31. Viſa & uiſibilia à centro ſpeculi ſphærici conuexi æquabiliter diſtantib{us}: punctum refle-
            <lb/>
          xionis inuenire. 20 p 6.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8477" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s8478" xml:space="preserve"> dato ſpeculo, & dato puncto uiſo:</s>
            <s xml:id="echoid-s8479" xml:space="preserve"> eſt inuenire punctum reflexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s8480" xml:space="preserve"> Sit enim b pun-
              <lb/>
            ctum uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s8481" xml:space="preserve"> a centrum uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s8482" xml:space="preserve"> & ducantur ab eis duæ lineæ ad
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0148-01" xlink:href="fig-0148-01a" number="61">
                <variables xml:id="echoid-variables51" xml:space="preserve">b d a f e g c</variables>
              </figure>
            centrum ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s8483" xml:space="preserve"> Si fuerint duæ illæ lineæ æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s8484" xml:space="preserve"> erit facile
              <lb/>
            inuenire:</s>
            <s xml:id="echoid-s8485" xml:space="preserve"> quoniam ſumetur circulus ſphæræ in ſuperficie duarum il-
              <lb/>
            larum linearum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8486" xml:space="preserve"> Et ſcimus [per 29 n] quòd ab unico ſolo puncto il
              <lb/>
            lius circuli fit unius puncti reflexio.</s>
            <s xml:id="echoid-s8487" xml:space="preserve"> Diuidatur ergo [per 9 p 1] angu-
              <lb/>
            lus, quem continent in centro duæ illæ lineę, per æqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s8488" xml:space="preserve"> & ducatur
              <lb/>
            linea diuidens angulum, extra ſphæram:</s>
            <s xml:id="echoid-s8489" xml:space="preserve"> erit quidem [per 18 p 3] per-
              <lb/>
            pendicularis ſuper lineam contingentem hunc circulum in puncto,
              <lb/>
            per quod tranſit.</s>
            <s xml:id="echoid-s8490" xml:space="preserve"> Et ſi ducantur ad illud punctum duę lineę:</s>
            <s xml:id="echoid-s8491" xml:space="preserve"> una à cen
              <lb/>
            tro uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s8492" xml:space="preserve"> alia à punctu uiſo:</s>
            <s xml:id="echoid-s8493" xml:space="preserve"> efficient cum perpendiculari illa & dua-
              <lb/>
            bus primis lineis, duo triangula:</s>
            <s xml:id="echoid-s8494" xml:space="preserve"> quorum duo latera duobus laterib.</s>
            <s xml:id="echoid-s8495" xml:space="preserve">
              <lb/>
            æqualia, & angulus angulo [ideoq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s8496" xml:space="preserve"> per 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s8497" xml:space="preserve"> 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s8498" xml:space="preserve"> 3 ax angulus a e d æ-
              <lb/>
            quatur angulo b e d.</s>
            <s xml:id="echoid-s8499" xml:space="preserve">] Et ita punctum circuli, per quod perpendicula
              <lb/>
            ris illa tranſit:</s>
            <s xml:id="echoid-s8500" xml:space="preserve"> eſt punctum reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s8501" xml:space="preserve"> [quia c e d bifariam ſecat an-
              <lb/>
            gulum ab incidentię & reflexionis lineis comprehenſum, ut patuit 13
              <lb/>
            n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s8502" xml:space="preserve">] Si nero linea à puncto uiſo ad centrum ſphærę ducta, fuerit inę
              <lb/>
            qualis lineę à centro uiſus ad idem centrum ductę:</s>
            <s xml:id="echoid-s8503" xml:space="preserve"> oportet nos quę-
              <lb/>
            dam antecedentia præponere:</s>
            <s xml:id="echoid-s8504" xml:space="preserve"> quorum unum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s8505" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div331" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head335" xml:space="preserve" style="it">32. À
            <unsure/>
          puncto dimidiatæ peripheriæ medio, ducere lineam re-
            <lb/>
          ctam, ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 128 p 1.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8506" xml:space="preserve">SVmpta circuli diametro, & ſumpto in circumferentia puncto:</s>
            <s xml:id="echoid-s8507" xml:space="preserve"> eſt ducere ab eo ad diametrũ ex-
              <lb/>
            tra productam, lineam, quę à puncto, in quo ſecat circulum, uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s8508" xml:space="preserve"> ad cõcurſum cum diametro, ſit
              <lb/>
            æqualis lineæ datæ Verbi gratia, ſit q e data linea:</s>
            <s xml:id="echoid-s8509" xml:space="preserve"> g b diameter circuli a b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8510" xml:space="preserve"> a punctũ datum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8511" xml:space="preserve"> Di
              <lb/>
            co, quòd à puncto a ducam lineam, quæ à pũcto, in quo ſecuerit circulum, uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s8512" xml:space="preserve"> ad diametrum g b, ſit
              <lb/>
            æqualis lineæ q e:</s>
            <s xml:id="echoid-s8513" xml:space="preserve"> quod ſic conſtabit.</s>
            <s xml:id="echoid-s8514" xml:space="preserve"> Ducantur duę lineæ a b, a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8515" xml:space="preserve"> quę aut erunt æ quales:</s>
            <s xml:id="echoid-s8516" xml:space="preserve"> aut inęqua
              <lb/>
            les.</s>
            <s xml:id="echoid-s8517" xml:space="preserve"> Sint ęquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s8518" xml:space="preserve"> & adiungatur lineæ q e linea talis, ut illud, quod fit ex ductu totius cum adiuncta
              <lb/>
            in ad ũctam, ſit
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0148-02" xlink:href="fig-0148-02a" number="62">
                <variables xml:id="echoid-variables52" xml:space="preserve">q a e g</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0148-03" xlink:href="fig-0148-03a" number="63">
                <variables xml:id="echoid-variables53" xml:space="preserve">a z g e b q</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0148-04" xlink:href="fig-0148-04a" number="64">
                <variables xml:id="echoid-variables54" xml:space="preserve">d
                  <gap/>
                q g h
                  <gap/>
                a z b</variables>
              </figure>
            ęquale quadra
              <lb/>
            to a g.</s>
            <s xml:id="echoid-s8519" xml:space="preserve"> [id uerò
              <lb/>
            expeditè fiet:</s>
            <s xml:id="echoid-s8520" xml:space="preserve"> ſi
              <lb/>
            linea q e fiat dia
              <lb/>
            meter circuli,
              <lb/>
            cuius periphe-
              <lb/>
            riam tangens re
              <lb/>
            cta linea æqua-
              <lb/>
            lis a g, cõcurrat
              <lb/>
            cum continua-
              <lb/>
            ta diametro q e:</s>
            <s xml:id="echoid-s8521" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſic enim oblongum cõprehenſum ſub continuata diametro & exte-
              <lb/>
            riore eius ſegmento ęquabitur quadrato lineę a g per 36 p 3.</s>
            <s xml:id="echoid-s8522" xml:space="preserve">] Et ſit li
              <lb/>
            nea adiũcta e z.</s>
            <s xml:id="echoid-s8523" xml:space="preserve"> Cũ igitur illud, qđ fit ex ductu q z in e z ſit ęquale ei,
              <lb/>
            quod fit ex ductu a g in ſe:</s>
            <s xml:id="echoid-s8524" xml:space="preserve"> erit q z maior a g, & e z minor eadem.</s>
            <s xml:id="echoid-s8525" xml:space="preserve"> Si e-
              <lb/>
            nim e z fuerit æqualis, aut maior a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8526" xml:space="preserve"> eſt impoſsibile, ut ductus q z in
              <lb/>
            e z ſit æqualis quadrato a g [ſic enim oblongum comprehẽſum ſub
              <lb/>
            q z & e z ſemper maius eſſet quadrato a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8527" xml:space="preserve"> quia linea q z eſſet maior
              <lb/>
            e z, ut totum ſua parte.</s>
            <s xml:id="echoid-s8528" xml:space="preserve">] Si autem minor:</s>
            <s xml:id="echoid-s8529" xml:space="preserve"> palàm, quòd q z eſt maior a
              <lb/>
            g.</s>
            <s xml:id="echoid-s8530" xml:space="preserve"> Producatur ergo ad ęqualitatem:</s>
            <s xml:id="echoid-s8531" xml:space="preserve"> & ſit a g t:</s>
            <s xml:id="echoid-s8532" xml:space="preserve"> & poſito pede circini ſuper a, fiat circulus ſecundum
              <lb/>
            quantitatem a g t:</s>
            <s xml:id="echoid-s8533" xml:space="preserve"> qui quidem circulus ſecabit diametrum b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8534" xml:space="preserve"> [infinitè uerſus t continuatam] &
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>