149122De Mundi Fabrica,
Aliud mirabile de luce Solis.
NOn ſolum autem Solis lumen iſtud in ſe ipſo efficit, ſed rebus etiam ab ſe aliquo modo illuminatis ean-
dem virtutem communicat: quod hac pulcherrima experientia patebit. in aliquo igitur conclaui, por-
tis ac feneſtris omnino obſeratis, per ſolum paruum foramen luci pateat aditus: tunc formæ externarum re-
rum, quas Solis ſplendor foris illuſtrat, in obſcurum conclaue per anguſtum illud foramen, vna cum lumine
ſubeunt; obiectaq; charta, in ea velut proprijs lineamentis expreſſæ conſpiciuntur, ſubobſcurius tamen quam
resipſæ ſint propter luminis trãslapſi imbecillitatem: atq; inuerſo ſitu; cuius cauſa eſt radiorum ab ipſorum
lumine procedentium, in foramine illo mutua decuſſatio, ex qua formæ radijs illis delatæ, poſt foramen fitũ
commutant, atq; inuertunt, verum iſta exactius explicare opticorum eſt.
dem virtutem communicat: quod hac pulcherrima experientia patebit. in aliquo igitur conclaui, por-
tis ac feneſtris omnino obſeratis, per ſolum paruum foramen luci pateat aditus: tunc formæ externarum re-
rum, quas Solis ſplendor foris illuſtrat, in obſcurum conclaue per anguſtum illud foramen, vna cum lumine
ſubeunt; obiectaq; charta, in ea velut proprijs lineamentis expreſſæ conſpiciuntur, ſubobſcurius tamen quam
resipſæ ſint propter luminis trãslapſi imbecillitatem: atq; inuerſo ſitu; cuius cauſa eſt radiorum ab ipſorum
lumine procedentium, in foramine illo mutua decuſſatio, ex qua formæ radijs illis delatæ, poſt foramen fitũ
commutant, atq; inuertunt, verum iſta exactius explicare opticorum eſt.
De Eclypſi Solis. Cap. XIX.
VLtimo loco videndum eſt, quanam ratione Sol ipſe omnis parens luminis, aliquando lumine priuetur,
terrificamq; eclypſim patiatur. Verum iſthæc ſolaris eclypſis, nequaquam Solis, ſed noſtra priuatio di-
cẽda eſt. nos enim ipſi ſumus, qui dum putamus Solem defectu luminis laborare, ipſius luminis ob ſuppoſitam
illi Lunam damno afficimur. Dico igitur ſolarem obſcurationem effici ob Lunæ inter nos, & Solem, inter-
poſitionem, quod qua ratione contingat vt intelligamus, meminiſſe debemus lunarẽ viam, ſeu circuitum, di-
uaricari ab eclyptica, ſeu via ſolari, ac propterea ſe mutuo ſecare in duobus oppoſitis punctis. quorũ alterum
dicitur nodus euehens, & boreus; alter vero nodus deuehens, & auſtrinus. ſumma autem harum viarum di-
uaricatio ad gr. 5. aſcendit, tam in boream, quam in auſtrum. quæ duo loca dicuntur limites, ille boreus, hic
auſtrinus, vt alias explicauimus. Cum igitur in nouilunijs accidit Lunam propè alterum nodorum, aut in
ipſo nodo, ita ſoli coniungi, vt vel corporis lunaris pars, vel totum, inter nos, & Solem interponatur, ſequi-
tur neceſſario, vt Luna lumen Solis a nobis ſurſum auertat, vmbraq; ſua nos contingat. Quapropter cum no@
ſolarem hunc defectum patimur, in vmbra lunari verſamur; quæ vmbra, ſicuti ſupra
90[Figure 90]
oſtendimus, atq;
depinximus, ad terram deſcendit, eamq;
non multum tranſcendit.
quoniam vero Luna minor eſt quam terra, vmbraq; lunaris turbinata eſt, parumque
terram tranſcendit, fit vt propè vmbræ verticem terram inuadat; ac proinde in parte
vmbræ multo, quam terra graciliori. ex quo ſequitur totam terram interiectu Lunæ,
nunquam obſcurari poſſe. quare alicubi terrarum defectus ſolaris apparebit, alicubi
non. ſimiliter aliquando totus Sol obſcurabitur, aliquando pars, quæ omnia in hac
figura contemplari potes in qua Sol vbi A, Luna vbi B C, Terra E F, vmbra Lunæ
B D C, quæ terram partim obumbrat, partim non, quare ſi quis eſſet ad partes F, to-
tum Solem videre videretur obſcuratum: ſi vero eſſet ad partes E, non totum, ſed par
tem tantum H G, eam vero partem, quæ inter duas lineas E G, E H, interciperetur
videret colluſcentem; quæ quidem concipi debet pars corporis ſphærici defectiua ob
Lunæ interpoſitionem. quæ quoniam pariter ſphærica eſt, ideo pars hæc ſolaris cor-
poris exiſtentibus in E, corniculata apparebit; cornua obuertens ad partes H G, ſub
quibus Luna exiſtens Solem deficientem efficit.
terrificamq; eclypſim patiatur. Verum iſthæc ſolaris eclypſis, nequaquam Solis, ſed noſtra priuatio di-
cẽda eſt. nos enim ipſi ſumus, qui dum putamus Solem defectu luminis laborare, ipſius luminis ob ſuppoſitam
illi Lunam damno afficimur. Dico igitur ſolarem obſcurationem effici ob Lunæ inter nos, & Solem, inter-
poſitionem, quod qua ratione contingat vt intelligamus, meminiſſe debemus lunarẽ viam, ſeu circuitum, di-
uaricari ab eclyptica, ſeu via ſolari, ac propterea ſe mutuo ſecare in duobus oppoſitis punctis. quorũ alterum
dicitur nodus euehens, & boreus; alter vero nodus deuehens, & auſtrinus. ſumma autem harum viarum di-
uaricatio ad gr. 5. aſcendit, tam in boream, quam in auſtrum. quæ duo loca dicuntur limites, ille boreus, hic
auſtrinus, vt alias explicauimus. Cum igitur in nouilunijs accidit Lunam propè alterum nodorum, aut in
ipſo nodo, ita ſoli coniungi, vt vel corporis lunaris pars, vel totum, inter nos, & Solem interponatur, ſequi-
tur neceſſario, vt Luna lumen Solis a nobis ſurſum auertat, vmbraq; ſua nos contingat. Quapropter cum no@
ſolarem hunc defectum patimur, in vmbra lunari verſamur; quæ vmbra, ſicuti ſupra
quoniam vero Luna minor eſt quam terra, vmbraq; lunaris turbinata eſt, parumque
terram tranſcendit, fit vt propè vmbræ verticem terram inuadat; ac proinde in parte
vmbræ multo, quam terra graciliori. ex quo ſequitur totam terram interiectu Lunæ,
nunquam obſcurari poſſe. quare alicubi terrarum defectus ſolaris apparebit, alicubi
non. ſimiliter aliquando totus Sol obſcurabitur, aliquando pars, quæ omnia in hac
figura contemplari potes in qua Sol vbi A, Luna vbi B C, Terra E F, vmbra Lunæ
B D C, quæ terram partim obumbrat, partim non, quare ſi quis eſſet ad partes F, to-
tum Solem videre videretur obſcuratum: ſi vero eſſet ad partes E, non totum, ſed par
tem tantum H G, eam vero partem, quæ inter duas lineas E G, E H, interciperetur
videret colluſcentem; quæ quidem concipi debet pars corporis ſphærici defectiua ob
Lunæ interpoſitionem. quæ quoniam pariter ſphærica eſt, ideo pars hæc ſolaris cor-
poris exiſtentibus in E, corniculata apparebit; cornua obuertens ad partes H G, ſub
quibus Luna exiſtens Solem deficientem efficit.
Cæterum ex dictis de eclypſi, tam Lunæ quam Solis, conſideratione dignum vide-
tur, quod quemadmodum Luna obiectu, & vmbra terrę, ſolari lumine priuatur: ita vi-
ciſſim terra obiectu, & vmbra Lunæ eodem ſolari ſplendore deſtituitur.
tur, quod quemadmodum Luna obiectu, & vmbra terrę, ſolari lumine priuatur: ita vi-
ciſſim terra obiectu, & vmbra Lunæ eodem ſolari ſplendore deſtituitur.
Quod autem ob Lunæ ſuppoſitionem Sol deficiat;
ſic patere poteſt;
tempore enim
huius defectus, adhibita diligenti induſtria, oculis ipſis teſ@ãtibus Lunam Soli ſubie-
ctam cernimus; his modis, aſſumpto vitro, colore quopiam, opacato, vt lumen Solis, ſi
quod remanet, infringatur, ſi per ipſum deficientem Solem inſpexerimus, Lunam
illico ſub ipſo latentem, eumq; nobis abſcondentem intuebimur. Secundo ope Tele-
ſcopij, cui præpoſitum ſit vitrum ſatis opacum, tunc temporis perſpicue Lunam So-
lem nobis occultantem, videbimus. Certum eſt, eclypſim hanc non niſi nouilunij tem
pore accidere, quo etiam tempore certum eſt, Lunam Soli coniungi, vnde manifeſtũ
euadit, huius rei cauſam eſſe Lunam. Quarto ſuppoſito quod Luna ſit cauſa huius de-
fectus, laluantur omnes apparentiæ, videlicet, cur Solincipiat eclypſari in parte ſui
occidentali, & in orientali deſinat. cur in principio eclypſis Solappareat inſtar Lu-
næ corniculatæ, quæ cornua in occidẽtem obuertat; in fine vero ſit pariter inſtar no-
uæ Lunæ, quæ cornua in orientem dirigat: ratio eſt, quia Luna tunc mouetur ſub So-
le, ab occidente verſus orientem, eumq; motu proprio ſuperat. Hinc etiam patet cur
hæc eclypſis ſit modo partialis; modo totalis, nunquam tamen cum mora, ideſt, nun-
quam Soltotus obumbratus maneat; ſed ſtatim poſt totalem obſcurationem incipiat
ex parte occidentis ſplendeſcere. pariter cur tantum duret, & non amplius. Quin-
to indicat idem calculus eclypſium, Aſtronomi enim ex motu Lunæ, & Solis computato, Solem oblcu-
randum infallibiliter prænunciant. Sexto tandem nulla alia occurrit cauſa; Luna igitur cauſa eſt ſolaris
defectus.
huius defectus, adhibita diligenti induſtria, oculis ipſis teſ@ãtibus Lunam Soli ſubie-
ctam cernimus; his modis, aſſumpto vitro, colore quopiam, opacato, vt lumen Solis, ſi
quod remanet, infringatur, ſi per ipſum deficientem Solem inſpexerimus, Lunam
illico ſub ipſo latentem, eumq; nobis abſcondentem intuebimur. Secundo ope Tele-
ſcopij, cui præpoſitum ſit vitrum ſatis opacum, tunc temporis perſpicue Lunam So-
lem nobis occultantem, videbimus. Certum eſt, eclypſim hanc non niſi nouilunij tem
pore accidere, quo etiam tempore certum eſt, Lunam Soli coniungi, vnde manifeſtũ
euadit, huius rei cauſam eſſe Lunam. Quarto ſuppoſito quod Luna ſit cauſa huius de-
fectus, laluantur omnes apparentiæ, videlicet, cur Solincipiat eclypſari in parte ſui
occidentali, & in orientali deſinat. cur in principio eclypſis Solappareat inſtar Lu-
næ corniculatæ, quæ cornua in occidẽtem obuertat; in fine vero ſit pariter inſtar no-
uæ Lunæ, quæ cornua in orientem dirigat: ratio eſt, quia Luna tunc mouetur ſub So-
le, ab occidente verſus orientem, eumq; motu proprio ſuperat. Hinc etiam patet cur
hæc eclypſis ſit modo partialis; modo totalis, nunquam tamen cum mora, ideſt, nun-
quam Soltotus obumbratus maneat; ſed ſtatim poſt totalem obſcurationem incipiat
ex parte occidentis ſplendeſcere. pariter cur tantum duret, & non amplius. Quin-
to indicat idem calculus eclypſium, Aſtronomi enim ex motu Lunæ, & Solis computato, Solem oblcu-
randum infallibiliter prænunciant. Sexto tandem nulla alia occurrit cauſa; Luna igitur cauſa eſt ſolaris
defectus.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib