Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
141 135
142 136
143 137
144 138
145 139
146 140
147 141
148 142
149 143
150 144
151 145
152 146
153 147
154 148
155 149
156 150
157 151
158 152
159 153
160 154
161 155
162 156
163 157
164 158
165 159
166 160
167 161
168 162
169 163
170 164
< >
page |< < (143) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div331" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8534" xml:space="preserve">
              <pb o="143" file="0149" n="149" rhead="OPTICAE LIBER V."/>
            ſecet in puncto d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8535" xml:space="preserve"> & ducatur linea a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8536" xml:space="preserve"> quæ ſecabit neceſſariò circũlum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8537" xml:space="preserve"> Si enim contingeretin
              <lb/>
            puncto a:</s>
            <s xml:id="echoid-s8538" xml:space="preserve"> eſſet æquidiſtans b g, & nunquam concurreret cum ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s8539" xml:space="preserve"> [Nam ex theſi g a, b a æ-
              <lb/>
            quantur.</s>
            <s xml:id="echoid-s8540" xml:space="preserve"> Itaque ſemidiameter à centro ad a ducta, efficiet per 8 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s8541" xml:space="preserve"> 10 d 1 angulos cum b g rectos.</s>
            <s xml:id="echoid-s8542" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Similiter angulus lineæ d a tãgentis & ſemidiametri rectus eſt per 18 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s8543" xml:space="preserve"> ergo per 28 p 1 b d, a d eſ-
              <lb/>
            ſent parallelæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s8544" xml:space="preserve"> quæ tamen concurrunt in puncto d, è fabricatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s8545" xml:space="preserve">] Secet ergo in puncto h:</s>
            <s xml:id="echoid-s8546" xml:space="preserve"> & du-
              <lb/>
            catur linea g h.</s>
            <s xml:id="echoid-s8547" xml:space="preserve"> Palàm [per 22 p 3] cum a b g h ſit quadrangulum intra circulum:</s>
            <s xml:id="echoid-s8548" xml:space="preserve"> a b g, a h g an-
              <lb/>
            gulos oppoſitos ualere duos rectos:</s>
            <s xml:id="echoid-s8549" xml:space="preserve"> ſed [per 5 p 1] a g b eſt æqualis angulo a b g, cum reſpiciant
              <lb/>
            æqualia latera ex hypotheſi.</s>
            <s xml:id="echoid-s8550" xml:space="preserve"> Erit igitur angulus a h g æqualis angulo d g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s8551" xml:space="preserve"> [per 13 p 1] & angu-
              <lb/>
            lus h a g communis triangulo totali a d g, & partiali a h g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8552" xml:space="preserve"> reſtat ergo [per 32 p 1] ut angulus
              <lb/>
            h d g ſit æqualis angulo h g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s8553" xml:space="preserve"> & triangulum ſimile triangulo [per 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s8554" xml:space="preserve"> 1 d 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s8555" xml:space="preserve">] Quare proportio
              <lb/>
            d a ad a g, ſicut a g ad a h:</s>
            <s xml:id="echoid-s8556" xml:space="preserve"> ergo [per 17 p 6] quod fit ex ductu d a in a h, eſt æquale quadrato a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8557" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Sed [per 15 d 1] d a eſt æqualis t a:</s>
            <s xml:id="echoid-s8558" xml:space="preserve"> igitur [per 1 ax] eſt æqualis q z:</s>
            <s xml:id="echoid-s8559" xml:space="preserve"> & erit a h æqualis e z:</s>
            <s xml:id="echoid-s8560" xml:space="preserve"> [quia
              <lb/>
            è prima fabricatione oblongum comprehenſum ſub q z & e z æquatur quadrato a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8561" xml:space="preserve"> cui æquale o-
              <lb/>
            ſtenſum eſt oblongum comprehenſum ſub d a & a h:</s>
            <s xml:id="echoid-s8562" xml:space="preserve"> & d a æquaturipſi q z] & [per 3 ax] d h æqua-
              <lb/>
            lis q e:</s>
            <s xml:id="echoid-s8563" xml:space="preserve"> quæ eſt data linea.</s>
            <s xml:id="echoid-s8564" xml:space="preserve"> Et ita eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8565" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div333" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head336" xml:space="preserve" style="it">33. À
            <unsure/>
          puncto dimidiatæ peripheriæ non medio, ducere lineam rectam: ut ſegmentum ei{us}
            <lb/>
          conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 130 p 1.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8566" xml:space="preserve">SI uerò a b & a g non ſint æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s8567" xml:space="preserve"> protrahatur [per 31 p 1] à puncto g linea æquidiſtans a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s8568" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quæ ſit g n:</s>
            <s xml:id="echoid-s8569" xml:space="preserve"> & ſumatur linea, quæcunque ſit:</s>
            <s xml:id="echoid-s8570" xml:space="preserve"> z t:</s>
            <s xml:id="echoid-s8571" xml:space="preserve"> & [per 23 p 1] ſuper punctum z fiat angulus ę-
              <lb/>
            qualis angulo a g d per lineam z f:</s>
            <s xml:id="echoid-s8572" xml:space="preserve"> & [per 31 p 1] ducatur à puncto t linea æquidiſtans z f:</s>
            <s xml:id="echoid-s8573" xml:space="preserve"> & ſit
              <lb/>
            t m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8574" xml:space="preserve"> & [per 23 p 1] ex angulo t z f ſecetur angulus æqualis angulo d g n per lineam z m.</s>
            <s xml:id="echoid-s8575" xml:space="preserve"> Hæc
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0149-01" xlink:href="fig-0149-01a" number="65">
                <variables xml:id="echoid-variables55" xml:space="preserve">k t o z m u y f c l z</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0149-02" xlink:href="fig-0149-02a" number="66">
                <variables xml:id="echoid-variables56" xml:space="preserve">q d
                  <gap/>
                g e a b</variables>
              </figure>
            igitur linea neceſſariò cõcurrit cum
              <lb/>
            t m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8576" xml:space="preserve"> [per lemma Procli ad 29 p 1]
              <lb/>
            cum ſit inter æquidiſtantes.</s>
            <s xml:id="echoid-s8577" xml:space="preserve"> Sit pun-
              <lb/>
            ctum concurſus m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8578" xml:space="preserve"> reſtat ergo [per
              <lb/>
            3 ax] angulus m z f æqualis angu-
              <lb/>
            lo a g n.</s>
            <s xml:id="echoid-s8579" xml:space="preserve"> Et à puncto t ducatur li-
              <lb/>
            nea æquidiſtans lineæ z m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8580" xml:space="preserve"> [per 31
              <lb/>
            p 1] quæ ſit t o:</s>
            <s xml:id="echoid-s8581" xml:space="preserve"> quæ quidem neceſſa-
              <lb/>
            riò concurret cum f z:</s>
            <s xml:id="echoid-s8582" xml:space="preserve"> [per lemma
              <lb/>
            Procli ad 29 p 1] & ſit concurſus in
              <lb/>
            puncto k:</s>
            <s xml:id="echoid-s8583" xml:space="preserve"> & ſumatur [per 12 p 6] li-
              <lb/>
            nea, cuius proportio ad lineam z t, ſi-
              <lb/>
            cut b g ad q e lineam datam:</s>
            <s xml:id="echoid-s8584" xml:space="preserve"> & ſit
              <lb/>
            i.</s>
            <s xml:id="echoid-s8585" xml:space="preserve"> Deinde fiat ſuper punctum m ſe-
              <lb/>
            ctio pyramidalis, quemadmodũ do-
              <lb/>
            cet Apollonius in libro ſecundo de
              <lb/>
            pyramidalibus, propoſitiõe quarta:</s>
            <s xml:id="echoid-s8586" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & ſit u c m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8587" xml:space="preserve"> quæ quidem ſectio non
              <lb/>
            ſecat lineas k o, k f:</s>
            <s xml:id="echoid-s8588" xml:space="preserve"> & in hac ſectione
              <lb/>
            ducatur linea æqualis lineę i:</s>
            <s xml:id="echoid-s8589" xml:space="preserve"> ſcilicet
              <lb/>
            m c:</s>
            <s xml:id="echoid-s8590" xml:space="preserve"> & producatur uſque ad lineas k t, k f:</s>
            <s xml:id="echoid-s8591" xml:space="preserve"> & ſint puncta ſectio num o, l.</s>
            <s xml:id="echoid-s8592" xml:space="preserve"> Igitur, ſicut ibidem [8 th 2
              <lb/>
            coni conicorum] probatur:</s>
            <s xml:id="echoid-s8593" xml:space="preserve"> erit o m æqualis c l:</s>
            <s xml:id="echoid-s8594" xml:space="preserve"> & à puncto t ducatur linea æquidiſtans c m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8595" xml:space="preserve"> [per
              <lb/>
            31 p 1,] quæ ſit t f:</s>
            <s xml:id="echoid-s8596" xml:space="preserve"> & [per 23 p 1] ſuper punctum a fiat angulus æqualis angulo z f t per lineam a n
              <lb/>
            d.</s>
            <s xml:id="echoid-s8597" xml:space="preserve"> Palàm, quòd hæc linea concurret cum g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8598" xml:space="preserve"> cum angulus a g n ſit ęqualis f z m angulo:</s>
            <s xml:id="echoid-s8599" xml:space="preserve"> [per con-
              <lb/>
            cluſionem] & angulus g a n angulo z f t [per fabricationem:</s>
            <s xml:id="echoid-s8600" xml:space="preserve"> & totus angulus f z t æquatus ſit toti
              <lb/>
            angulo d g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s8601" xml:space="preserve"> & per 32 p 1 anguli ad z & f ſint minores duobus rectis.</s>
            <s xml:id="echoid-s8602" xml:space="preserve"> Ergo anguli ad g & a ipſis æ-
              <lb/>
            quales, minores erunt duobus rectis.</s>
            <s xml:id="echoid-s8603" xml:space="preserve"> Itaque per 11 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s8604" xml:space="preserve"> g d, a d concurrent.</s>
            <s xml:id="echoid-s8605" xml:space="preserve">] Igitur a d linea aut tan-
              <lb/>
            get circulum:</s>
            <s xml:id="echoid-s8606" xml:space="preserve"> aut ſecabit ipſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8607" xml:space="preserve"> Quoniam ſi non tetigerit, & arcus a b fuerit maior arcu a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8608" xml:space="preserve"> ſeca-
              <lb/>
            bit arcum a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s8609" xml:space="preserve"> & ſi a b fuerit minor:</s>
            <s xml:id="echoid-s8610" xml:space="preserve"> ſecabit arcum a g.</s>
            <s xml:id="echoid-s8611" xml:space="preserve"> Tangat igitur in puncto a.</s>
            <s xml:id="echoid-s8612" xml:space="preserve"> Cum igitur [per
              <lb/>
            fabricationem] angulus g a n ſit æqualis angulo z f t, & angulus a g n angulo f z y:</s>
            <s xml:id="echoid-s8613" xml:space="preserve"> erit [per
              <lb/>
            32 p 1] tertius tertio æqualis:</s>
            <s xml:id="echoid-s8614" xml:space="preserve"> & erit triangulum a g n ſimile triangulo z f y.</s>
            <s xml:id="echoid-s8615" xml:space="preserve"> Similiter cum [per
              <lb/>
            fabricationem] a g d ſit æqualis angulo f z t:</s>
            <s xml:id="echoid-s8616" xml:space="preserve"> erit [per 32 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s8617" xml:space="preserve"> 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s8618" xml:space="preserve"> 1 d 6] triangulum a g d ſimile
              <lb/>
            triangulo f z t.</s>
            <s xml:id="echoid-s8619" xml:space="preserve"> Igitur quæ eſt proportio a n ad a g, ea eſt proportio f y ad f z:</s>
            <s xml:id="echoid-s8620" xml:space="preserve"> & quæ eſt propor-
              <lb/>
            tio a g ad g d, ea eſt f z ad z t.</s>
            <s xml:id="echoid-s8621" xml:space="preserve"> Quare [per 22 p 5] quæ eſt proportio a n ad g d, ea eſt f y ad
              <lb/>
            z t.</s>
            <s xml:id="echoid-s8622" xml:space="preserve"> Verùm cum [per fabricationem] t m ſit æquidiſtans f l, & f t ſit æquidiſtans l m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8623" xml:space="preserve"> eſt
              <gap/>
            per
              <lb/>
            34 p 1] f t æqualis l m.</s>
            <s xml:id="echoid-s8624" xml:space="preserve"> Quare [per 2 ax] erit æqualis c o:</s>
            <s xml:id="echoid-s8625" xml:space="preserve"> cum [per 8 th 2 conicorum Apol-
              <lb/>
            lonij] m o ſit æqualis l c:</s>
            <s xml:id="echoid-s8626" xml:space="preserve"> ſed [per 34 p 1] m o eſt æqualis y t:</s>
            <s xml:id="echoid-s8627" xml:space="preserve"> cum [per fabricationem] ſit ipſt
              <lb/>
            æquidiſtans, & y m æquidiſtans t o.</s>
            <s xml:id="echoid-s8628" xml:space="preserve"> Reſtat ergo [per 3 ax] f y æqualis c m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8629" xml:space="preserve"> ſed [per fabrica-
              <lb/>
            tionem] c m eſt æqualis i.</s>
            <s xml:id="echoid-s8630" xml:space="preserve"> Quare [per 1 ax] f y eſt æqualis i:</s>
            <s xml:id="echoid-s8631" xml:space="preserve"> ſed [per fabricationem] propor-
              <lb/>
            tio i [id eſt, per 7 p 5 f y] ad z t, ſicut b g ad e q.</s>
            <s xml:id="echoid-s8632" xml:space="preserve"> Igitur [per 11 p 5] proportio a n ad g d, ſi-
              <lb/>
            cut b g ad e q.</s>
            <s xml:id="echoid-s8633" xml:space="preserve"> Verùm angulus g a n eſt æqualis angulo g b a:</s>
            <s xml:id="echoid-s8634" xml:space="preserve"> ſicut probat Euclides in ter-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>