Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

List of thumbnails

< >
141
141
142
142
143
143
144
144
145
145
146
146
147
147
148
148
149
149
150
150
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N1C8AF" level="3" n="2" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N1DD6A" level="4" n="3" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N1E7EE">
                  <s xml:id="N1E811" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Secundi tractatus" file="0149" n="149"/>
                  per mediam horam, et velocitate vt duo per horam
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N1E81C" xml:space="preserve">Item ſi maior velocitas coextendatur tēpori mīori
                    <lb/>
                  et minor maiori. </s>
                  <s xml:id="N1E821" xml:space="preserve">hoc coutingit tripliciter / quia aut
                    <lb/>
                  ꝓportio tempoꝝ excedit ꝓportionē velocitatū aut
                    <lb/>
                  ꝓportio velocitatū excedit ꝓportionē tempoꝝ aut
                    <lb/>
                  ꝓportiones tempoꝝ et velocitatū ſunt equales. </s>
                  <s xml:id="N1E82A" xml:space="preserve">Exē-
                    <lb/>
                  plum primi / vt ſi aliquod mobile in hora moueatur
                    <lb/>
                  vt duo, et in quarta hore vt quatuor: tunc ꝓportio
                    <lb/>
                  tempoꝝ excedit proportionē velocitatū. </s>
                  <s xml:id="N1E833" xml:space="preserve">Nam ipſa
                    <lb/>
                  tēpoꝝ proportio quadrupla eſt: velocitatū vero du­
                    <lb/>
                  pla / vt patet aſpicienti. </s>
                  <s xml:id="N1E83A" xml:space="preserve">Exemplū ſecundi / vt ſi mo-
                    <lb/>
                  bile moueatur vt vnū per horã, et in media vt .3. / tūc
                    <lb/>
                  proportio tempoꝝ eſt dupla, velocitatū o tripla:
                    <lb/>
                  exuperat igitur velocitatū proportio tempoꝝ pro-
                    <lb/>
                  portionē. </s>
                  <s xml:id="N1E845" xml:space="preserve">Exemplū tertii / vt ſi aliquod mobile mo-
                    <lb/>
                  ueatur in hora vt vnū, et aliud in media vt duo: con­
                    <lb/>
                  ſtat ꝓportionē tempoꝝ ꝓportioni velocitatū equa­
                    <lb/>
                  ri: vtra em̄ dupla eſt: et velocitatū, et tempoꝝ. </s>
                  <s xml:id="N1E84E" xml:space="preserve">Hac
                    <lb/>
                  longa diuiſione velocitatū exacta: ipſa velocita­
                    <lb/>
                  te fruſtrat ī conciſa: opere preciū eſt cuilibet huiꝰ di-
                    <lb/>
                  uiſionis fruſto et membro peculiarē propoſitioneꝫ
                    <lb/>
                  aſſcriberet. </s>
                  <s xml:id="N1E859" xml:space="preserve">Sit igitur.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1E85C">
                  <s xml:id="N1E85D" xml:space="preserve">Capitalis propoſitio. </s>
                  <s xml:id="N1E860" xml:space="preserve">Si velocitates
                    <lb/>
                  ſint equales equalibus coextenſe temporibus: mo-
                    <lb/>
                  bilia in eiſdem mota equalia ſpacia in eiſdē tēpo-
                    <lb/>
                  ribus abſoluūt (ceteris aliis deductis) vt puta ra-
                    <lb/>
                  refactione condenſatione ſpacii et prepoſtera mo-
                    <lb/>
                  tione / vt concluſiones ſexto phiſicoꝝ oſtendunt. </s>
                  <s xml:id="N1E86D" xml:space="preserve">Si
                    <lb/>
                  vero velocitates equales per īequalia labantur tē­
                    <lb/>
                  pora: tunc in ea ꝓportione mobile in maiori tēpo-
                    <lb/>
                  re maius ſpaciū pertranſit quam in minori: in qua
                    <lb/>
                  ipſū maius tēpus ſe habet ad minus. </s>
                  <s xml:id="N1E878" xml:space="preserve">Prima pars
                    <lb/>
                  huiꝰ ꝓpoſitionis patet ex ſe: et ſecunda ꝓbatur: ſup­
                    <lb/>
                  poſito /  quando aliquid mobile mouetur vnifor-
                    <lb/>
                  miter per aliquod tēpus in quacū ꝓportione ſe
                    <lb/>
                  habent partes tēporis ad totū: in ea ꝓportione ſe
                    <lb/>
                  habent ſpacia pertranſita in illis temporibus ad
                    <lb/>
                  ad ſpaciū pertranſitū in toto tēpore: quo ſuppoſi-
                    <lb/>
                  to arguitur ſic mobile quod mouetur in maiori tē-
                    <lb/>
                  pore et mobile motū in minori tēpore mouētur vni-
                    <lb/>
                  formiter et eque velociter. </s>
                  <s xml:id="N1E88D" xml:space="preserve">ergo in eq̈libꝰ tēporibus
                    <lb/>
                  equalia ſpacia ꝑtranſeunt / vt patet ex priori parte:
                    <lb/>
                  ergo quantū ſpaciū mobile motū in minori tēpore
                    <lb/>
                  ꝑtranſit in totali ſuo tēpore: tantū adequate per-
                    <lb/>
                  trãſit mobile motū in maiori tēpore in tēpore ſibi
                    <lb/>
                  equali: ergo qualis eſt ꝓportio illius tēporis ma-
                    <lb/>
                  ioris ad tēpus minus talis eſt ꝓportio ſpacii ꝑtrã­
                    <lb/>
                  ſiti in tēpore maiori ad ſpaciū ꝑtranſitū in tēpore
                    <lb/>
                  minori / quod fuit ꝓbandū: et cõſequentia patet ex
                    <lb/>
                  ſuppoſito hoc adiecto /  qualis eſt ꝓportio totius
                    <lb/>
                  tēporis ad illam ſuã partem equalē tēpori minori
                    <lb/>
                  talis eſt proportio ipſius maioris temporis ad il-
                    <lb/>
                  lud minus tempus / vt patet de ſe.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1E8A8">
                  <s xml:id="N1E8A9" xml:space="preserve">Secūda ꝓpoſitio. </s>
                  <s xml:id="N1E8AC" xml:space="preserve">Quãdo inequales
                    <lb/>
                  velocitates equalibus tēporibus coextendūtur: tūc
                    <lb/>
                  mobile quod maiore velocitate mouetur in ea pro­
                    <lb/>
                  portione maius ſpaciū ꝑtranſit ꝙ̄ alterum / mobile
                    <lb/>
                  in qua ſe habet velocitas maior ad minorē. </s>
                  <s xml:id="N1E8B7" xml:space="preserve">Pro-
                    <lb/>
                  batur hec ꝓpoſitio (̄uis facilis ſit) / quia ſi mobile
                    <lb/>
                  motū velocitate maiori in tēpore a. moueretur ade­
                    <lb/>
                  quate equali velocitate ſicut mouetur aliud mobile
                    <lb/>
                  motū velocitate minori in eodē a. tempore / tūc illa
                    <lb/>
                  duo mobilia equalia ſpacia ꝑtranſirent in a. tēpo­
                    <lb/>
                  re / vt ptꝫ ex priori parte p̄cedentis ꝓpoſitionis: ſed
                    <lb/>
                  modo illud mobile mouetur in aliqua proportione
                    <lb/>
                  puta in f. velocius quã tunc: ergo in f. proportione
                    <lb/>
                  maius ſpaciū pertranſit quã tunc: et per conſequēs
                    <lb/>
                  maius ſpaciū ꝑtranſit in eodem tēpori in f. ꝓpor-
                    <cb chead="Capitulū tertiū."/>
                  tione quã alterū mobile motum in eodem tempore
                    <lb/>
                  velocitate in f. proportione minori.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1E8D3">
                  <s xml:id="N1E8D4" xml:space="preserve">Tertia ꝓpoſitio. </s>
                  <s xml:id="N1E8D7" xml:space="preserve">Si inequales velo-
                    <lb/>
                  citates in equalibus tēporibus coextendunt̄̄, et ma­
                    <lb/>
                  ior velocitas maiori tempori coextendatur: et mīor
                    <lb/>
                  minori: tunc mobile quod mouetur in maiori tem-
                    <lb/>
                  pore maius ſpaciū ꝑtranſit in ꝓportione cõpoſita
                    <lb/>
                  temporis maioris ad tempus minus: et velocitatis
                    <lb/>
                  maioris ad velocitatē minorē. </s>
                  <s xml:id="N1E8E6" xml:space="preserve">Exemplū / vt ſi mobi­
                    <lb/>
                  le a. moueatur per horã vt quatuor, et b. per mediã
                    <lb/>
                  horã, vt .2. / tunc dico /  a ꝑtranſit maius ſpacium
                    <lb/>
                  quã b. in ꝓportione cõpoſita ex ꝓportione hore ad
                    <lb/>
                  mediã horam: et velocitatis vt .4. ad velocitatem vt
                    <lb/>
                  duo. / et cū vtra illaꝝ ꝓportionū ſit dupla: conſe-
                    <lb/>
                  quens eſt /  cõpoſita ex eis ſit quadrupla / vt patet
                    <lb/>
                  ex ſecunda parte: et per conſequens in quadruplo
                    <lb/>
                  maius ſpaciū ꝑtranſit a. in hora quam b. in media
                    <lb/>
                  hora. </s>
                  <s xml:id="N1E8FB" xml:space="preserve">Probatur hec concluſio / quia ſi a. et b. moue-
                    <lb/>
                  rentur equaliter in illis duobus temporibus ine-
                    <lb/>
                  qualibus: tunc a. ꝑtranſit maius ſpaciū quam b. in
                    <lb/>
                  illa ꝓportione in qua ſe habent tēpora / vt patet ex
                    <lb/>
                  ſecunda parte prime ꝓpoſitionis: et modo a. in ali-
                    <lb/>
                  qua proportione que ſit f. maiori velocitate mouet̄̄
                    <lb/>
                  quã tunc: ergo in f. proportione maius ſpaciū per-
                    <lb/>
                  tranſit quã tunc. </s>
                  <s xml:id="N1E90C" xml:space="preserve">Patet conſequētia / quia quanto
                    <lb/>
                  in eodem tempore velocitas eſt maior: tanto in eo-
                    <lb/>
                  dem tempore per eandeꝫ maius ſpaciū ꝑtranſitur.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N1E914" xml:space="preserve">Ergo proportio ſpacii ꝑtranſiti a mobili quod ve-
                    <lb/>
                  lociꝰ mouetur ad ſpaciū ꝑtranſitū a mobili / quod
                    <lb/>
                  tardius mouetur componitur adequate ex propor­
                    <lb/>
                  tione tēporū: et ex proportione velocitatū que eſt f. /
                    <lb/>
                  quod fuit probandū. </s>
                  <s xml:id="N1E91F" xml:space="preserve">Patet / quia inter terminos il­
                    <lb/>
                  lius proportionis reperiūtur iſti termini puta ſpa­
                    <lb/>
                  ciū ꝑtranſitum ab illa velocitate maiori in maiori
                    <lb/>
                  tempore et ſpaciū pertranſitū in eodem maiori tē-
                    <lb/>
                  pore a velocitate equali velocitate minoris tempo­
                    <lb/>
                  ris: et ſpacium ꝑtranſitum a velocitate minoris tē-
                    <lb/>
                  poris in minori tempore: ſed primi termini ad ſe-
                    <lb/>
                  cundū eſt proportio f. que eſt proportio velocitatū
                    <lb/>
                  et ſecundi ad tertiū eſt proportio tempoꝝ: et totalis
                    <lb/>
                  illa ꝓportio q̄ cõponit̄̄ ex illis duabꝰ eſt proportio
                    <lb/>
                  ſpacii ad ſpaciū: g̊ ꝓportio ſpacii ꝑtrãſiti a mobi­
                    <lb/>
                  li velociori ad ſpaciū ꝑtrãſitū a mobili tardiori cõ-
                    <lb/>
                  ponitur ex ꝓportiꝰe velocitatis ad velocitatē: et tꝑs
                    <lb/>
                  ad tēpus / quod fuit probandū: et ſic ptꝫ propoſitio
                    <lb/>
                    <note position="right" xlink:href="note-0149-01a" xlink:label="note-0149-01" xml:id="N1E95D" xml:space="preserve">Correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1E943" xml:space="preserve">¶ Ex hac propoſitione ſequitur primo /  ſi a. mo-
                    <lb/>
                  ueatur per vnã horã velocitate vt .6. et b. ꝑ mediam
                    <lb/>
                  horã velocitate vt .4. /  ſpaciū ꝑtranſitū ab a. erit
                    <lb/>
                  triplū ad ſpaciū ꝑtranſitū a.b. </s>
                  <s xml:id="N1E94C" xml:space="preserve">Ptꝫ / qm̄ ex propor­
                    <lb/>
                  tione tēporis ad tēpus, et velocitatis ad velocitatē
                    <lb/>
                  quaꝝ prima eſt dupla: et ſecūda ſexq̇altera cõponit̄̄
                    <lb/>
                  tripla proportio / vt ptꝫ in his terminis .6. ad .4. et
                    <lb/>
                  4. ad .2. et in illa proportione a. mouet̄̄ velociꝰ b. / vt
                    <lb/>
                  ptꝫ ex precedenti propoſitione: igitur propoſitum.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1E963">
                  <s xml:id="N1E964" xml:space="preserve">Sequit̄̄ ſcḋo /  ſi a. mobile moueat̄̄ ꝑ
                    <lb/>
                  horã velocitate vt .6. et b. ꝑ duas tertias hore velo-
                    <lb/>
                  citate vt .4. /  in minori proportione maiꝰ ſpacium
                    <lb/>
                  ꝑtrãſit a. ꝙ̄ b. ꝙ̄ in priori caſu. </s>
                  <s xml:id="N1E96D" xml:space="preserve">Ptꝫ / q2 tūc ſpaciū ꝑ-
                    <lb/>
                  trãſitū ab a. erit duplū ſexquiq̈rtū ad ſpaciū ꝑtrã-
                    <lb/>
                  ſitū a.b. et in priori caſu erat triplū: g̊ in minori pro­
                    <lb/>
                  portione maiꝰ ſpaciū ꝑtraſit a. quã b. in iſto caſu ̄
                    <lb/>
                  in priori. </s>
                  <s xml:id="N1E978" xml:space="preserve">Ptꝫ ↄ̨ña / q2 tripla eſt maior ꝙ̄ dupla ſex-
                    <lb/>
                  quiquarta proportio. </s>
                  <s xml:id="N1E97D" xml:space="preserve">Probo tamen maiorē / quia
                    <lb/>
                  proportio tēporis ad tēpus eſt ſexq̇altera: et ſimili­
                    <lb/>
                  ter velocitatis ad velocitatē: ergo ſpaciū ꝑtrãſitū
                    <lb/>
                  ab a. eſt maiꝰ ſpacio ꝑtrãſito a b. in proportione cõ­
                    <lb/>
                  poſita ex duabꝰ ſexq̇alteris, q̄ eſt dupla ſexquiq̈rta /
                    <lb/>
                  vt patet in his terminis: 9.6.4. auxiliantibus his </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>