Apian, Petrus, Instrvmentvm Sinvvm, sev primi mobilis

Page concordance

< >
Scan Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
< >
page |< < of 97 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div9" type="section" level="1" n="7">
          <pb file="0015" n="15" rhead="TABVLARVM SINVVM PER PET. APIANVM."/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s467" xml:space="preserve">SEd ut nõnihil degenerali huius inſtrumẽti uſu dicamus, retulerit plurimũ, imò neceſ
              <lb/>
            ſariũ fuerit p̃mittere quædã, puta, ꝗd ſit Diameter, quid Chorda, quid etiã Sinus rect 9
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-01" xlink:href="note-0015-01a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Diameter</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">quid.</emph>
              </note>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s468" xml:space="preserve">quid ſituerſus. </s>
            <s xml:id="echoid-s469" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s470" xml:space="preserve">?Diameter ſiue dimetiẽs circuli, eſt linea recta ꝑ eius umbilicum
              <lb/>
            trãſiens, illum´ in duo æqualia diuidens. </s>
            <s xml:id="echoid-s471" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s472" xml:space="preserve">?Arcus eſt cuiuslibet circuli ſeu periferiæ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-02" xlink:href="note-0015-02a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Arcus.</emph>
              </note>
            portio. </s>
            <s xml:id="echoid-s473" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s474" xml:space="preserve">?Chorda eſt linea recta ſecãs circulũ in duas portiones inæquales. </s>
            <s xml:id="echoid-s475" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s476" xml:space="preserve">?Sinus
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-03" xlink:href="note-0015-03a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Chorda.</emph>
              </note>
            eſt linea recta, diametro circuli lõgitudine uel potẽtia cõmenſurabilis. </s>
            <s xml:id="echoid-s477" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s478" xml:space="preserve">?Sinus totus
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-04" xlink:href="note-0015-04a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Sinus.</emph>
              </note>
            ſiue ꝑfectus eſt circuli ſemidiameter in aliquas ꝑtes diuiſa. </s>
            <s xml:id="echoid-s479" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s480" xml:space="preserve">?Sinus diuiditur in Sinum
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-05" xlink:href="note-0015-05a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Sinus totus</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ſiue perfe-</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ctus quid.</emph>
              </note>
            rectũ ac uerſum. </s>
            <s xml:id="echoid-s481" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s482" xml:space="preserve">?Sinus rectus ſubdiuidit̃ in primũ & </s>
            <s xml:id="echoid-s483" xml:space="preserve">ſecũdũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s484" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s485" xml:space="preserve">?Sinus rectus pri-
              <lb/>
            mus eſt medietas chordæ arcus dupli ad arcũ, cuius eſt ſinus, ſiue dimidiũ chordæ reſpe-
              <lb/>
            ctu totius arcus. </s>
            <s xml:id="echoid-s486" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s487" xml:space="preserve">?Sinus uerſus eſt portio diametri à ſinu recto ad periferiã cõprehen
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-06" xlink:href="note-0015-06a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Sinus rect
                  <emph style="sub">9</emph>
                </emph>
                <lb/>
                <emph style="it">dupliater</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">diuiditur.</emph>
              </note>
            ſi, utpote ſagitta arcus. </s>
            <s xml:id="echoid-s488" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s489" xml:space="preserve">?Sinus rectus ſecũdus eſt reſiduũ cuiuslibet arc9 ſubtracti ex
              <lb/>
            90. </s>
            <s xml:id="echoid-s490" xml:space="preserve">ſiue arcus ꝗ reſtat uſ ad cõplementũ quartæ circuli, is ſemper eſt æqualis ꝑti dime
              <lb/>
            tientis, quæ à cẽtro circuli ad ſinũ rectũ primũ terminatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s491" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s492" xml:space="preserve">?Sector circuli eſt figura
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-07" xlink:href="note-0015-07a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Sinus uerſ
                  <emph style="sub">9</emph>
                </emph>
                <lb/>
                <emph style="it">quid.</emph>
              </note>
            q̃ continetur à duabus lineis recte à centro ad circumferentiã ductis, necnon ab arcu qui
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-08" xlink:href="note-0015-08a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Sinus rect
                  <emph style="sub">9</emph>
                </emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ſecundus.</emph>
              </note>
            inter illos comprehẽditur. </s>
            <s xml:id="echoid-s493" xml:space="preserve">Verum hic quo teiſtud celare nolo, ꝙ inſtrumentũ hoc
              <lb/>
            oportet eſſe ſatis magnũ, omnino enim q̊ amplius fuerit, eò certius per illud operari pote
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-09" xlink:href="note-0015-09a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Sector cir-</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">culi.</emph>
              </note>
            ris. </s>
            <s xml:id="echoid-s494" xml:space="preserve">Quamuis ſi uoles, poteris q̊cũ alio numero ad hoc uti, alijs tamẽ cõmodiores ſunt
              <lb/>
            numeri, qui unitatẽ habent cũ aliquot nullis 000 &</s>
            <s xml:id="echoid-s495" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s496" xml:space="preserve">quales ſunt 10. </s>
            <s xml:id="echoid-s497" xml:space="preserve">100. </s>
            <s xml:id="echoid-s498" xml:space="preserve">1000. </s>
            <s xml:id="echoid-s499" xml:space="preserve">10000.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s500" xml:space="preserve">100000 &</s>
            <s xml:id="echoid-s501" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s502" xml:space="preserve">ſiquidẽ per iſtos operatio nõ paulo redditur facilior in multiplicando pari
              <lb/>
            ter & </s>
            <s xml:id="echoid-s503" xml:space="preserve">diuidẽdo. </s>
            <s xml:id="echoid-s504" xml:space="preserve">Diuiſa igitur linea A B in hũc modũ, porrò circinũ altero pede repone
              <lb/>
            in A, alte℞ uero extẽde ad ſingula illa pũcta, extẽdens hoc pacto circinũ uſ ad ſemicir
              <lb/>
            culũ A F B, omnibus deinde illis in eũ circulũ ſinuũ redactis, numeros adſcribe incipien
              <lb/>
            do in B ꝑ F uſ ad A, ea´ dicentur puncta ſinus uerſi, quamobrẽ & </s>
            <s xml:id="echoid-s505" xml:space="preserve">ſemicirculus ille cir
              <lb/>
            culus appellabitur ſinus uerſi. </s>
            <s xml:id="echoid-s506" xml:space="preserve">Deinceps adductis iam punctis iſtis à linea A B uſ in cir
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0015-10" xlink:href="note-0015-10a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Vſus huius</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ſemiarculi.</emph>
              </note>
            culũ A F B, remoueri omnino aut deleri debet linea A B. </s>
            <s xml:id="echoid-s507" xml:space="preserve">uniuerſa aũt operatio illa ſatis
              <lb/>
            patebit ex ſubiecta figura. </s>
            <s xml:id="echoid-s508" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s509" xml:space="preserve">?Seꝗtur ita uſus huius ſemicirculi in hunc modum: </s>
            <s xml:id="echoid-s510" xml:space="preserve">Si
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0015-01" xlink:href="fig-0015-01a" number="4">
                <image file="0015-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0015-01"/>
              </figure>
            quando ſinũ uerſum ſcire cupis cuiuslibet arcus, filũ in centro A adfixũ
              <lb/>
            repone ſuper illũ gradum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s511" xml:space="preserve">ſtatim ubicun filum iſtud ſemicirculum
              <lb/>
            AFB attingit, ibi uidebis numerũ unà cũ punctis ſinus illius uerſi. </s>
            <s xml:id="echoid-s512" xml:space="preserve">Vi
              <lb/>
            ciſsim cum antea habes puncta ſinus uerſi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s513" xml:space="preserve">hinc deſideras arcum eius
              <lb/>
            cognoſcere, Age filum colloca ſuper illa puncta ſinus uerſi in ſemicir-
              <lb/>
            culo AFB, & </s>
            <s xml:id="echoid-s514" xml:space="preserve">eo quo filum tanget circulũ AC, ſcilicet limbum exteri
              <lb/>
            orem, ibi noris eſſe arcũ illorũ punctorũ ſinus uerſi propoſiti. </s>
            <s xml:id="echoid-s515" xml:space="preserve">Quod
              <lb/>
            ſi & </s>
            <s xml:id="echoid-s516" xml:space="preserve">alte℞ ſemicirculũ AFC cupis in pũcta ſinus recti diuidere, ſemper
              <lb/>
            tibi ꝓpone 10. </s>
            <s xml:id="echoid-s517" xml:space="preserve">aut 100 &</s>
            <s xml:id="echoid-s518" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s519" xml:space="preserve">ſecũdũ q̊d plura puncta habes in ſinu per-
              <lb/>
            fecto, hoc eſt in tota ſemidiametro AB. </s>
            <s xml:id="echoid-s520" xml:space="preserve">Vt ſi iã lineã AB in 100000.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s521" xml:space="preserve">partes habes diuiſam (nõ ꝙ totidẽ pũcta poſsis in ea conſignare, q̊rũ quodlibet ſignificet
              <lb/>
            unũ, ſed hoc ſatis eſt, ſi unũquod punctũ deſignet 100. </s>
            <s xml:id="echoid-s522" xml:space="preserve">aut 10. </s>
            <s xml:id="echoid-s523" xml:space="preserve">aut 5.) </s>
            <s xml:id="echoid-s524" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s525" xml:space="preserve">porrò ſinũ re-
              <lb/>
            ctum 100000. </s>
            <s xml:id="echoid-s526" xml:space="preserve">punctorũ uis in circulũ AFC conſcribere, & </s>
            <s xml:id="echoid-s527" xml:space="preserve">cõprehendere in 100. </s>
            <s xml:id="echoid-s528" xml:space="preserve">pun-
              <lb/>
            ctis, ita, ꝙ unaquæ diuiſio cõprehendit 1000. </s>
            <s xml:id="echoid-s529" xml:space="preserve">tũc ſanè ſubtrahe 1000. </s>
            <s xml:id="echoid-s530" xml:space="preserve">à toto ſinu qui in
              <lb/>
            hoc exemplo eſſe debet 100000. </s>
            <s xml:id="echoid-s531" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s532" xml:space="preserve">remanebũt 99000. </s>
            <s xml:id="echoid-s533" xml:space="preserve">qui ſinus erit uerſus, cuius ſi arcũ
              <lb/>
            ex ſupra dictis quæras, inuenies 88. </s>
            <s xml:id="echoid-s534" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s535" xml:space="preserve">26. </s>
            <s xml:id="echoid-s536" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s537" xml:space="preserve">ea ſubtrahe à 90. </s>
            <s xml:id="echoid-s538" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s539" xml:space="preserve">reſidui erũt o. </s>
            <s xml:id="echoid-s540" xml:space="preserve">gr. </s>
            <s xml:id="echoid-s541" xml:space="preserve">34. </s>
            <s xml:id="echoid-s542" xml:space="preserve">
              <lb/>
            minut. </s>
            <s xml:id="echoid-s543" xml:space="preserve">Iam uero filũ repone ſuper o. </s>
            <s xml:id="echoid-s544" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s545" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s546" xml:space="preserve">34. </s>
            <s xml:id="echoid-s547" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s548" xml:space="preserve">numerãdo à Buerſus C, & </s>
            <s xml:id="echoid-s549" xml:space="preserve">in eũ locũ
              <lb/>
            quo tanget circulũ AFC, adponito punctũ 1000. </s>
            <s xml:id="echoid-s550" xml:space="preserve">puncta ſinus recti deſignans ex illis
              <lb/>
            100000. </s>
            <s xml:id="echoid-s551" xml:space="preserve">pũctis. </s>
            <s xml:id="echoid-s552" xml:space="preserve">Quod ſi aũt ſinus totus ſiue perfectus fuerit 10000. </s>
            <s xml:id="echoid-s553" xml:space="preserve">tũc punctũ illud ſi-
              <lb/>
            gnificat 100. </s>
            <s xml:id="echoid-s554" xml:space="preserve">rurſus ſi ſit ſinus perfectus 1000. </s>
            <s xml:id="echoid-s555" xml:space="preserve">punctũ hoc deſignabit 10. </s>
            <s xml:id="echoid-s556" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s557" xml:space="preserve">ſi fuerit ſinus
              <lb/>
            perfectus 100. </s>
            <s xml:id="echoid-s558" xml:space="preserve">punctũ iſtud ſignabit unũ tantũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s559" xml:space="preserve">At eo modo operaberis cum ſingulis
              <lb/>
            numeris prædictis, qñ locũ eius in ſemicirculo AFC quæris & </s>
            <s xml:id="echoid-s560" xml:space="preserve">ſcire deſideras. </s>
            <s xml:id="echoid-s561" xml:space="preserve">Mihi au
              <lb/>
            tem conſultiſsimũ eſſe uidetur, ſi ſemicirculũ illũ diuidas in 100. </s>
            <s xml:id="echoid-s562" xml:space="preserve">partes, ſicut hic ſeꝗtur. </s>
            <s xml:id="echoid-s563" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Principio ſemidiametrũ AB diuide in 100. </s>
            <s xml:id="echoid-s564" xml:space="preserve">partes æquales, adſcribe etiã numeros ſingu
              <lb/>
            larũ partiũ occulte ꝑ quinarios uel denarios retrorſum à B in A at ea pũcta erunt ſinus
              <lb/>
            uerſi, q̃ deinde, modo quo ſupra diximus, transfer cũ circino in ſemicirculũ AFB, adſcri
              <lb/>
            bendo numeros q̊ pari modo ſicut in ſemidiametro AB feciſti. </s>
            <s xml:id="echoid-s565" xml:space="preserve">Mox pũcta ſimul & </s>
            <s xml:id="echoid-s566" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>