Guevara, Giovanni di, In Aristotelis mechanicas commentarii, 1627

Table of figures

< >
< >
page |< < of 303 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap id="N10019">
            <p id="N143FB" type="main">
              <s id="N143FD">
                <pb pagenum="142" xlink:href="005/01/150.jpg"/>
              quam à centro habet extremum diametri amplioris circu­
                <lb/>
              li, aut rotæ reſpectu minoris, ob principium illud ſæpè re­
                <lb/>
              petitum, & à nobis pluries explicatum, quod iterum in libra
                <lb/>
              hic exemplificat. </s>
              <s id="N1440F">Quoniam (inquit) ſicut exactiores ſunt
                <lb/>
              maiores libræ, quam minores,
                <expan abbr="magisq.">magisque</expan>
              aut facilius mouen­
                <lb/>
              tur; ita maiores circuli, vel rotæ, æquali exiſtente onere,
                <lb/>
                <expan abbr="cæterisq.">cæterisque</expan>
              paribus, vt dictum eſt: Cum rotæ ex totidem li­
                <lb/>
              bris, ſeu brachijs libræ videantur compactæ, quot ſunt dia­
                <lb/>
              metri ex quibus conſtant. </s>
            </p>
            <p id="N14423" type="main">
              <s id="N14425">Diximus autem cæteris paribus; nam vt rectè Baldus ad­
                <lb/>
              monuit, ſi rota maior corpulentiorem proportionaliter ha­
                <lb/>
              beat axem, quàm minor, non mouetur velocius. </s>
              <s id="N1442C">Siquidem
                <lb/>
              quo maior fuerit diameter rotæ reſpectu diametri ſui axis,
                <lb/>
              eò facilius mouebitur: quo verò minor, eò difficilius. </s>
              <s id="N14433">Magis
                <lb/>
              enim retardat, ac impedit axis craſſior, quam ſubtilior. </s>
              <s id="N14438">Quod
                <lb/>
              adhuc (aliter tamen quàm ille) poſſumus probare; Nimirum
                <lb/>
              quia ambitus ſubtilioris axis per minorem ſui partem attin­
                <lb/>
              git rotam, quàm ambitus craſſioris: & ſic minus impedit
                <lb/>
              circumuolutionem. </s>
              <s id="N14443">Itemque poſt punctum, quod eſt in
                <lb/>
              ſummitate circumferentiæ, & cui potiſſimum onus rotæ in­
                <lb/>
              cumbit, partes vtrinque circulariter declinantes, decliuio­
                <lb/>
              res ſunt in axe ſubtiliori; eo quod minor circumferentia
                <lb/>
              magis curuetur; ſicut è contra quæ amplior eſt, rectius pro­
                <lb/>
              cedat, ſiue magis rectæ appropinquetur. </s>
              <s id="N14450">Cumque partes
                <lb/>
              decliuiores, minus valeant onus ſuſtinere nè dilabatur,
                <lb/>
              quàm partes, quæ minus declinant; hinc fit, vt ſubtilior
                <lb/>
              axis ex decliuioribus conſtitutus, minus retardet, aut impe­
                <lb/>
              diat rotæ circumuolutionem. </s>
            </p>
            <p id="N1445B" type="main">
              <s id="N1445D">Cæterum data axium paritate, præter cauſam ab Ariſto­
                <lb/>
              tele aſſignatam adhuc duplici ex capite reperiemus, maio­
                <lb/>
              res rotas citiùs, ac faciliùs quàm minores conuolui. </s>
              <s id="N14464">Primò
                <lb/>
              nimirum quia per maiores diametros tanquam per longio­
                <lb/>
              res vectes aptius ſuperatur impedimentum, quod experimur
                <lb/>
              tam ex parte axis, quàm ex parte foraminis rotæ vbi inditur
                <lb/>
              ipſe axis, ad expeditum motum circumuolutionis illius,
                <lb/>
              dum propter vtriuſque corporis aſperitatem adinuicem co-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>