Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N1C8AF" level="3" n="2" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N1DD6A" level="4" n="3" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N1E963">
                  <s xml:id="N1E97D" xml:space="preserve">
                    <pb chead="De motu locali quo ad effectū ſcḋm ſubiectū difformi." file="0150" n="150"/>
                  que dicta ſunt in ſecunda parte huius operis capi­
                    <lb/>
                  te quarto. </s>
                  <s xml:id="N1E991" xml:space="preserve">Infinita alia correlaria poſſūt ex hac ꝓ­
                    <lb/>
                  poſitione inferri. </s>
                  <s xml:id="N1E996" xml:space="preserve">Sed iſta ſufficiant pro praxi pro­
                    <lb/>
                  poſitionis habenda.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1E99B">
                  <s xml:id="N1E99C" xml:space="preserve">Quīta ꝓpoſitio. </s>
                  <s xml:id="N1E99F" xml:space="preserve">Si maior velocitas
                    <lb/>
                  tēpori minori coextendat̄̄ et minor maiori, et ꝓpor-
                    <lb/>
                  tio velocitatis maioris ad velocitatem minoris ſit
                    <lb/>
                  equalis ꝓportioni tēporis maioris ad tēpus minꝰ
                    <lb/>
                  tūc illa mobilia equalia ſpacia ꝑtranſeūt. </s>
                  <s xml:id="N1E9AA" xml:space="preserve">Exēplū /
                    <lb/>
                  vt ſi a. mobile per mediã horã moueatur velocitate
                    <lb/>
                  vt .4. et b. mobile per horã velocitate vt .2. tunc quia
                    <lb/>
                  proportio tēporis ad tēpus eſt dupla / et velocitatis
                    <lb/>
                  etiã ad velocitatē dupla ſequitur /  a. et b. equalia
                    <lb/>
                  ſpacia ꝑtranſeūt. </s>
                  <s xml:id="N1E9B7" xml:space="preserve">Probat̄̄ hec ꝓpoſitio: ſit a. mo-
                    <lb/>
                  bile qḋ moueatur ꝑ aliqḋ tēpus: et b. mouetur ꝑ tē-
                    <lb/>
                  pus in f. ꝓportione maius: et in f. ꝓportione minori
                    <lb/>
                  velocitate: tūc ibi ꝓportio velocitatū et tēpoꝝ ſunt
                    <lb/>
                  equales q2 vtra f. / igit̄̄ ſi a. moueat̄̄ equali veloci-
                    <lb/>
                  tate cū b. tunc in f. ꝓportione b. maius ſpaciū per-
                    <lb/>
                  tranſit quã a. q2 in ꝓportiõe tēporis / vt ptꝫ ex ſcḋa
                    <lb/>
                  parte prime propoſitionis: ſed modo a. mouet̄̄ in f.
                    <lb/>
                  ꝓportione velocius quã tunc: ergo in f. ꝓportione
                    <lb/>
                  maius ſpacium ꝑtranſit quã tunc in eodē tēpore: vt
                    <lb/>
                  ptꝫ ex ſecūda ꝓpoſitione: ergo tantū ſicut b. </s>
                  <s xml:id="N1E9CE" xml:space="preserve">Patet
                    <lb/>
                  ↄ̨ña per hanc maximã quãdo aliqua duo ſe habent
                    <lb/>
                  in aliqua ꝓportione vt puta f. </s>
                  <s xml:id="N1E9D5" xml:space="preserve">Si minꝰ illoꝝ acqui­
                    <lb/>
                  rit illã ꝓportionē f. ſupra ſe, efficitur equale alteri /
                    <lb/>
                  quod erat maius: vt ſi quaternariꝰ ad quē octona-
                    <lb/>
                  rius habet ꝓportionē duplã acquirat ſupra ſe ꝓ-
                    <lb/>
                  portionē duplã efficiet̄̄ equalis octauario / vt ptꝫ de
                    <lb/>
                  ſe: et ſic ptꝫ ꝓpoſitio.
                    <note position="left" xlink:href="note-0150-01a" xlink:label="note-0150-01" xml:id="N1EA02" xml:space="preserve">Correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1E9E7" xml:space="preserve">¶ Ex hac ꝓpoſitione ſequitur /
                    <lb/>
                   ſi a. mobile moueatur per horã velocitate vt .4.
                    <lb/>
                  et b. mobile per duas tertias hore velocitate vt ſex
                    <lb/>
                  b. et a. equalia ſpacia ꝑtranſeūt. </s>
                  <s xml:id="N1E9F0" xml:space="preserve">Probatio / q2 qua­
                    <lb/>
                  lis eſt ꝓportio tꝑis maioris ad tempus minꝰ: talis
                    <lb/>
                  eſt ꝓportio velocitatis fluentis per tēpus minꝰ ad
                    <lb/>
                  velocitatem per maius tēpus labentem. </s>
                  <s xml:id="N1E9F9" xml:space="preserve">(Utrobi
                    <lb/>
                  enim ſexquialtera proportio reperitur.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1EA08">
                  <s xml:id="N1EA09" xml:space="preserve">Quīta ꝓpoſitio. </s>
                  <s xml:id="N1EA0C" xml:space="preserve">Si maior velocitas
                    <lb/>
                  tēpori et extendatur minori, et minor velocitas ma­
                    <lb/>
                  iori tēpori: ꝓportio velocitatis tēporis ꝓportio­
                    <lb/>
                  nē exuperet: tūc mobile minori tēpore motū maius
                    <lb/>
                  ſpaciū deſcribet ꝙ̄ mobile motū in maiori tēpore
                    <lb/>
                  in ea ꝓportione per quã velocitatū ꝓportio tēpoꝝ
                    <lb/>
                  ꝓportionē excedit. </s>
                  <s xml:id="N1EA1B" xml:space="preserve">Exemplū / vt ſi a. mobile moueat̄̄
                    <lb/>
                  per horã velocitate vt .2. et b. mobile per mediã ho-
                    <lb/>
                  ram velocitate vt .8. tunc b. mobile maius ſpacium
                    <lb/>
                  ꝑtranſit quã a. mobile in ea ꝓportione per quã pro­
                    <lb/>
                  portio quadrupla velocitatū excedit ꝓportitioneꝫ
                    <lb/>
                  duplã tēpoꝝ. </s>
                  <s xml:id="N1EA28" xml:space="preserve">Et q2 quadrupla velocitatū duplam
                    <lb/>
                  tēpoꝝ per duplã antecedit notū euadet ſpaciū a b.
                    <lb/>
                  mobili pertrãſitū ad ſpaciū ab a. mobili ꝑtranſi-
                    <lb/>
                  tū duplū eſſe. </s>
                  <s xml:id="N1EA31" xml:space="preserve">Uniuerſalitcr tamen mathematico
                    <lb/>
                  ordine hanc quintã ꝓpoſitiouē inducamus. </s>
                  <s xml:id="N1EA36" xml:space="preserve">Sit em̄
                    <lb/>
                  a. mobile quod per aliquod tēpus aliqua velocita­
                    <lb/>
                  te moueatur: et b. mobile moueatur per tēpus in f.
                    <lb/>
                  ꝓportione minus: et velocitate in g. ꝓportione ma-
                    <lb/>
                  iori quã velocitas qua mouetur a. ſit g. ꝓportio
                    <lb/>
                  maior f. excedat g. ꝓportio ꝓportionē f. per h. ꝓ-
                    <lb/>
                  portionē. </s>
                  <s xml:id="N1EA45" xml:space="preserve">quibꝰ ſtructis ſic argr̄: ſi ꝓportio veloci-
                    <lb/>
                  tatis b. ad velocitatē a. eſſet equalis ꝓportiõi tēpo-
                    <lb/>
                  ris tn quo mouet̄̄ a. ad tēpus in quo mouetur b. que
                    <lb/>
                  eſt f.a. et b. equalia ſpacia ꝑtranſirent in illis tēpo-
                    <lb/>
                  ribus in equallbꝰ / vt p̄cedens ꝓpoſitio demonſtrat
                    <lb/>
                  puta quarta. </s>
                  <s xml:id="N1EA52" xml:space="preserve">Sed modo velocitas qua mouet̄̄ b. eſt
                    <lb/>
                  in h. ꝓportione mãior velocitate / qua tunc moueret̄̄ /
                    <lb/>
                  ergo in h. ꝓportione maius ſpaciū pertranſit mo-
                    <cb chead="De motu locali quo ad effectū ſcḋm ſubiectū difformi."/>
                  do b. quã tunc: qm̄ ſicut ſe habent velocitates in a-
                    <lb/>
                  liquo tēpore: ita ſpacia pertranſita in eodē / vt ptꝫ
                    <lb/>
                  ex ſecūda ꝓpoſitione: et ex conſequenti ſequitur / ­
                    <lb/>
                  modo b. in h. proportione maius ſpaciū pertrãſit ̄
                    <lb/>
                  a. qm̄ a. et b. tunc equalia ſpacia pertranſirent: et h.
                    <lb/>
                  ꝓportio eſt ꝓportio per quã g. ꝓportio velocitatū
                    <lb/>
                  excedit f. proportionē tēpoꝝ: igr̄ b. mouetur velocius
                    <lb/>
                  ipſo a. in ꝓportione per quã ꝓportio velocitatum
                    <lb/>
                  temporum proportionem excedit: quod fuit ꝓban-
                    <lb/>
                  dum: et ſic patet propoſitio.</s>
                </p>
                <note position="right" xml:id="N1EA6E" xml:space="preserve">Correĺ.</note>
                <p xml:id="N1EA72">
                  <s xml:id="N1EA73" xml:space="preserve">¶ Ex hac propoſitione ſequitur /  ſi a. mobile mo-
                    <lb/>
                  ueatur per horã velocitate vt duo: et b. mobile per
                    <lb/>
                  mediã horam, velocitate vt .6.  b. mobile in ſexqui­
                    <lb/>
                  altero maius ſpaciū pertranſit quã a. vt ſi a. per-
                    <lb/>
                  trãſit bipedale b. tripedale ꝑtrãſit. </s>
                  <s xml:id="N1EA7E" xml:space="preserve">Probat̄̄ / q2 ibi
                    <lb/>
                  velocitates inequales in equalibus temporibus co­
                    <lb/>
                  extenduntur: et mbior velocitas maiori tempori co­
                    <lb/>
                  extenditur / vt notū eſt: et proportio velocitatū que
                    <lb/>
                  tripla eſt, proportionē tēporum duplã per ꝓporti-
                    <lb/>
                  onem ſexquialterã antecedit. </s>
                  <s xml:id="N1EA8B" xml:space="preserve">Hec igitur ſignum eſt
                    <lb/>
                  et fidem facit auxilio precedentis propoſitionis b.
                    <lb/>
                  mobile in ſuo tēpore quo mouetur ſexquialterum
                    <lb/>
                  ſpaciuꝫ ad ſpaciū ab a. exactū abſoluiſſe: quod ab
                    <lb/>
                  iniitio ꝓpoſitū fuit </s>
                  <s xml:id="N1EA96" xml:space="preserve">¶ Inferas tuo marte mĺta huic
                    <lb/>
                  ſimilia correlaria que ex hac quīta propoſitiõe
                    <lb/>
                  ſuã demonſtrationem facile ſortiūtur. </s>
                  <s xml:id="N1EA9D" xml:space="preserve">Hoc em̄ cor-
                    <lb/>
                  relariū: ideo poſitū eſt: quia neceſſe intelligentem
                    <lb/>
                  particularia fantaſmata ſpeculari.
                    <note position="right" xlink:href="note-0150-02a" xlink:label="note-0150-02" xml:id="N1EAB6" xml:space="preserve">phdot;us .2.
                      <lb/>
                    de aīa</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1EAA9" xml:space="preserve">teſte philoſo-
                    <lb/>
                  pho ſecūdo de aīa: nichil eſt in īteliectu quin priꝰ
                    <lb/>
                  quodammodo ſingulariter preceſſerit in ſenſu de
                    <lb/>
                  ſenſu et ſeaſato aſſerente philoſopho.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1EABE">
                  <s xml:id="N1EABF" xml:space="preserve">Sexta ꝓpoſitio. </s>
                  <s xml:id="N1EAC2" xml:space="preserve">Ubicun maior ve­
                    <lb/>
                  locitas tꝑri coaſſiſtit mīori, mīor o maiori eſt ꝓ­
                    <lb/>
                  portio velocitatū tp̄m ꝓportiõe īferior et mīor, tūc
                    <lb/>
                  mobile qḋ maiori velocitate mouent̄̄ mīori tp̄e mīo­
                    <lb/>
                  rem magnitudinē deſcribet quã mobile motū ma-
                    <lb/>
                  iori tēpore in ea ꝓportione per quã temporū ꝓpor­
                    <lb/>
                  tio velocitatū ꝓportioni effertur. </s>
                  <s xml:id="N1EAD1" xml:space="preserve">Exemplū / vt ſi a.
                    <lb/>
                  mobile per horan moueatur velocitate vt duo ade-
                    <lb/>
                  quate, et b. per mediã horam moueatur velocitate
                    <lb/>
                  vt .3. tunc b. minꝰ ſpaciū pertranſit quã a (minꝰ in-
                    <lb/>
                  quam) in ꝓportione ſexquitertia per quã ſexquiter­
                    <lb/>
                  tiam ꝓportio dupla tēporuꝫ ꝓportionē ſexq̇alterã
                    <lb/>
                  velocitatū excedit: ſi igitur a. pedale pertrãſeat: b.
                    <lb/>
                  tres quartas deſcribet. </s>
                  <s xml:id="N1EAE2" xml:space="preserve">Generaliṫ tñ iudicat̄̄ ↄ̨clu-
                    <lb/>
                  ſio iſto modo. </s>
                  <s xml:id="N1EAE7" xml:space="preserve">Sit a. mobile per aliquod tēpus mo­
                    <lb/>
                  tum aliqua velocitate, b. vero per tēpus in g. ꝓpor-
                    <lb/>
                  tione minus, et moueatur b. in f. ꝓportione minori
                    <lb/>
                  tamen g. velocius ipſo a. excedat g. ꝓportio pro-
                    <lb/>
                  portionē f. per h. ꝓportionē: tunc a. maius ſpaciuꝫ
                    <lb/>
                  pertranſit in h. ꝓportione ꝙ̄ b. </s>
                  <s xml:id="N1EAF4" xml:space="preserve">Quod ꝓbatur ſic.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N1EAF8" xml:space="preserve">quia ſi proportio velocitatis qua moueatur b. mobi­
                    <lb/>
                  le per tempus minus eſſet equalis proportioni tē-
                    <lb/>
                  porum: tunc b: equale ſpaciū pertranſiret adequa-
                    <lb/>
                  te in tempore in quo mouetur ſpacio pertrãſito ab
                    <lb/>
                  a. in tempore in quo a. mouetur, vt patet ex quarta
                    <lb/>
                  prppoſitione: ſed modo mouetur b. velocitate in h.
                    <lb/>
                  proportione minori quam tunc: igitur b. pertran-
                    <lb/>
                  ſit modo ſpacium in eodem tempore in h. propor-
                    <lb/>
                  tione minus quam tunc / vt patet ex ſecunda propo-
                    <lb/>
                  ſitione, et ex conſequenti ſequitur /  medo pertran­
                    <lb/>
                  ſit b. ſpacium in h. proportione minus quam a. qm̄
                    <lb/>
                  a. pertranſit tantum ſicut tūc pertranſibat b. / quod
                    <lb/>
                  fuit probandum. </s>
                  <s xml:id="N1EB13" xml:space="preserve">Sed iam probo illam minorem:
                    <lb/>
                  videlicet  b. modo mouetur velocitate in h. ꝓpor-
                    <lb/>
                  tione minori quam tunc, per hanc maximã. </s>
                  <s xml:id="N1EB1A" xml:space="preserve">Quan­
                    <lb/>
                  docun duo numeri inequales habent duas pro-
                    <lb/>
                  portiones ad vnum tertium: tunc in </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>