Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
< >
page |< < (119) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div329" type="section" level="2" n="64">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10344" xml:space="preserve">
                <pb o="119" file="514.01.151" n="151" rhead="TERTIVS."/>
              ut non intelligatur ſima. </s>
              <s xml:id="echoid-s10345" xml:space="preserve">Simæ a Græcis epitithidæ dicuntur, in ſummis faſtigiorum coronis imponuntur, a ſimi
                <lb/>
              litudine ſic dicuntur, caprarum enim naſos imitantur, obtuſiores enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10346" xml:space="preserve">bebetiores formas habent. </s>
              <s xml:id="echoid-s10347" xml:space="preserve">gulas
                <lb/>
              rectas Itali uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s10348" xml:space="preserve">de his infra.</s>
              <s xml:id="echoid-s10349" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10350" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Tympani</emph>
              autem, quod eſt in faſtigio, altitudo ſic eſt facienda, ut frons coronæ ab extremis cy-
                <lb/>
              matijs tota dimetiatur in partes nouem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10351" xml:space="preserve">ex eius una pars in medio cacumine tympani conſtituatur,
                <lb/>
              dum contra epiſtylia columnarumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10352" xml:space="preserve">hypotrachelia ad perpendiculum reſpondeat. </s>
              <s xml:id="echoid-s10353" xml:space="preserve">Coronæ, quæ ſu-
                <lb/>
              pra tympanum fiunt æqualiter imis præter ſimas ſunt collocandæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s10354" xml:space="preserve">Inſuper coronas ſimæ, quas Græci
                <lb/>
              epitithidas dicunt, faciendæ ſunt altiores octaua parte coronarum altitudinis.</s>
              <s xml:id="echoid-s10355" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10356" xml:space="preserve">Tympanum ſignificata habet diuerſa, pro ut ſuis quæque locis declarabimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s10357" xml:space="preserve">hoc autem loco tympanum
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s10358" xml:space="preserve">triangulare planum faſtigij coronicibus circumcluſum, habet ſummitatem in angulo in medio. </s>
              <s xml:id="echoid-s10359" xml:space="preserve">ibi tam al-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.151-01" xlink:href="note-514.01.151-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tum eſt, quam una exnouem partibus, ex quibus conſtat illud ſpatium, quod eſt ab uno ad aliud extremum
                <lb/>
              cymatij, quod est in corona. </s>
              <s xml:id="echoid-s10360" xml:space="preserve">Ita enim Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s10361" xml:space="preserve">ſtatuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10362" xml:space="preserve">ſed preſſior aliquanto bæc forma deprehenſa eſt, quare al-
                <lb/>
              tiorem faciendam non dubito uſque ad octauam partem. </s>
              <s xml:id="echoid-s10363" xml:space="preserve">Planum tympani ut in ſolido quieſcat, contra epiſty-
                <lb/>
              lia, columnarumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10364" xml:space="preserve">hypotrachelia ad perpendiculum reſpondere debet, ita ut ſi demittatur plumbum a plano,
                <lb/>
              tangat trabem, deinde bypotrachelium columnæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s10365" xml:space="preserve">ſupra tympanum coronæ ſunt, quæ tym
                <unsure/>
              panum circumcludu
                <unsure/>
              t.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10366" xml:space="preserve">Earum ſymmetria a coronis imis ſumenda, æqualiter enim imis collocandæ ſunt, ſupra quas ſima est altior par-
                <lb/>
              te octaua altitudinis coronæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s10367" xml:space="preserve">Sunt qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s10368" xml:space="preserve">denticulum in faſtigio ponunt, in qua re obſeruandum est illud, ut
                <lb/>
              ad perpendiculum reſpondeat: </s>
              <s xml:id="echoid-s10369" xml:space="preserve">deorſum enim ſpectare debet, non autem cuneorum modo ad centrum me-
                <lb/>
              dium reſpondere.</s>
              <s xml:id="echoid-s10370" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10371" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Acroteria</emph>
              angularia tarm alta, quantum eſt tympanum medium, mediana altiora octaua par-
                <lb/>
              te quàm angularia.</s>
              <s xml:id="echoid-s10372" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10373" xml:space="preserve">Acroteria pilæ ſunt ſupra tectum, duæ a lateribus, una media, ſupra quas figuræ, imagunculæ, currus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10374" xml:space="preserve">
                <lb/>
              alia huiuſmodi ad ornatum ponebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10375" xml:space="preserve">habebant hæ pilæ quadras, lyſis, truncos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10376" xml:space="preserve">alia quæ ſtylobatæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s10377" xml:space="preserve">Si-
                <lb/>
              tus in quo ponuntur, efficit, ut acroteria dicerentur, quaſi ſummæ pilæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s10378" xml:space="preserve">ſicut ſtylobatæ a ſitu dictæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s10379" xml:space="preserve">An-
                <lb/>
              gularia acroteria tam alta eſſe debent, quàm tympanum medium: </s>
              <s xml:id="echoid-s10380" xml:space="preserve">deſinant ac moriantur ( ut ita dicam) in
                <lb/>
              tecto, reſpondeant directe eis lineis, quæ ab columnis ſurſum ducuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10381" xml:space="preserve">Medianum Acroterium octaua par-
                <lb/>
              te altius, quàm angularia ſit.</s>
              <s xml:id="echoid-s10382" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10383" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Membra</emph>
              omnia, quæ ſupra capitula columnarum ſunt futura, ideſt epiſtylia, zophori, coronæ,
                <lb/>
              tympana, faſtigia, acroteria inclinanda ſunt in frontis ſuæ cuiuſque altitudinis parte duodecima, ideo
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.151-03" xlink:href="note-514.01.151-03a" xml:space="preserve">30</note>
              quod cum ſteterimus contra frontes, ab oculo lineæ duę ſi extenſę fuerint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10384" xml:space="preserve">una tetigeritimam ope-
                <lb/>
              ris partem, altera ſummam, quæ ſummam tetigerit, longior fiet. </s>
              <s xml:id="echoid-s10385" xml:space="preserve">Ita quo longior uiſus lineæ in ſupe-
                <lb/>
              riorem partem procedit, reſupinatam facit eius ſpeciem, cum autem ( uti ſupra ſcriptum eſt ) incli-
                <lb/>
              nata fuerint, tunc in aſpectu uidebuntur eſſe ad perpendiculum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10386" xml:space="preserve">normam.</s>
              <s xml:id="echoid-s10387" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s10388" xml:space="preserve">Obſeruandum est non tantum proportioni, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10389" xml:space="preserve">ſymmetriæ, quantum aſpectui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10390" xml:space="preserve">uenuſtati ſatisfaciendum
                <lb/>
              eſſe: </s>
              <s xml:id="echoid-s10391" xml:space="preserve">quare in omnibus illud præceptum eſt a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s10392" xml:space="preserve">ut oculus ſuas habeat partes. </s>
              <s xml:id="echoid-s10393" xml:space="preserve">ex ratione igitur optices pul-
                <lb/>
              cherrimum præceptum nobis proponit, uult enim ſingula membra propendere in parte eorum ſumm.</s>
              <s xml:id="echoid-s10394" xml:space="preserve">i, duode-
                <lb/>
              cimam partem ſuæ cuiuſque altitudinis. </s>
              <s xml:id="echoid-s10395" xml:space="preserve">hac de cauſa trabis planum ſuperius reſpondere imo ſcapo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10396" xml:space="preserve">infe-
                <lb/>
              rius ſummo præcepit paulo ante. </s>
              <s xml:id="echoid-s10397" xml:space="preserve">ratio ab optice deducta. </s>
              <s xml:id="echoid-s10398" xml:space="preserve">V olunt Mathematici radios ab oculis recta duci,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s10399" xml:space="preserve">inter eos certum eſſe interuallum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10400" xml:space="preserve">figuram ſub ipſis in coni modum eſſe, cuius acies in oculo, baſis autem
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.151-04" xlink:href="note-514.01.151-04a" xml:space="preserve">40</note>
              circa rem uiſam. </s>
              <s xml:id="echoid-s10401" xml:space="preserve">his poſitis, eueniet angulos interdum maiores, interdum fore minores. </s>
              <s xml:id="echoid-s10402" xml:space="preserve">Eadem igitur res
                <lb/>
              oculo proxima efficiet angulum maiorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10403" xml:space="preserve">diſtans minorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s10404" xml:space="preserve">ſimilis ratio altitudinis radiorum, item & </s>
              <s xml:id="echoid-s10405" xml:space="preserve">ſitus,
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.151-01" xlink:href="fig-514.01.151-01a" number="36">
                  <variables xml:id="echoid-variables22" xml:space="preserve">e b d f c a</variables>
                </figure>
              ut dextrum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10406" xml:space="preserve">ſinistrum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10407" xml:space="preserve">æqualitatis, quo fit, ut quæ ſub ma
                <lb/>
              iori angulo maiora uidentur, quæ ſub minori minora appareant.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s10408" xml:space="preserve">ratio eadem de alijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s10409" xml:space="preserve">Quare cum Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s10410" xml:space="preserve">conſideraſſet, quod ſi
                <lb/>
              membra plana, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10411" xml:space="preserve">recta eßent, ſuperior eorum pars remotior,
                <lb/>
              inferior uero proxima uideretur, quoniam illa ſub longiori,
                <lb/>
              hæc ſub breuiori linea appareret, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10412" xml:space="preserve">inde ſpecies ſupino, & </s>
              <s xml:id="echoid-s10413" xml:space="preserve">quaſi
                <lb/>
              retro cedere uideretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10414" xml:space="preserve">Ideo membra omnia, quæ ſupra colum-
                <lb/>
              nas collocantur propendere duodecimam partem ſuæ altitudi-
                <lb/>
              nis, ex parte ſuperiori, præcepit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10415" xml:space="preserve">nam radius uicinior, angulus
                <lb/>
              maior, membrum rectius uidebitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s10416" xml:space="preserve">quod ſubſcripta deſcriptio
                <lb/>
              oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s10417" xml:space="preserve">Vbi oculus a, linea a c. </s>
              <s xml:id="echoid-s10418" xml:space="preserve">radius est ab oculo ad
                <lb/>
              partem inferiorem alicuius membri, ſit illud e f. </s>
              <s xml:id="echoid-s10419" xml:space="preserve">c b. </s>
              <s xml:id="echoid-s10420" xml:space="preserve">linea
                <lb/>
              uero, a@b. </s>
              <s xml:id="echoid-s10421" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s10422" xml:space="preserve">radius ab oculo ad partem ſuperiorem, qui
                <unsure/>
              lon-
                <lb/>
              gior eſt radio a c. </s>
              <s xml:id="echoid-s10423" xml:space="preserve">quare planum b c, uidebitur retro cedere,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s10424" xml:space="preserve">reſupinatam ſpeciem præſeferet. </s>
              <s xml:id="echoid-s10425" xml:space="preserve">quod ſi propendeat a puncto
                <lb/>
              b. </s>
              <s xml:id="echoid-s10426" xml:space="preserve">ad d. </s>
              <s xml:id="echoid-s10427" xml:space="preserve">linea d a. </s>
              <s xml:id="echoid-s10428" xml:space="preserve">minor erit, quàm linea b a. </s>
              <s xml:id="echoid-s10429" xml:space="preserve">minus igi-
                <lb/>
              tur ſupina apparebit ſpecies membriiam dicti, hoc autem maxi-
                <lb/>
              me animaduertendum, ubi altæ ſunt ædes, membraq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s10430" xml:space="preserve">augentur, ut ſymmetriæ ſeruentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s10431" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s10432" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Colvmnarvm</emph>
              ſtriges faciendæ ſunt 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s10433" xml:space="preserve">ita excauatæ uti norma in cauo ſtrigis cum fuerit con-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.151-05" xlink:href="note-514.01.151-05a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>