Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="131"/>
                <arrow.to.target n="marg1024"/>
                <lb/>
              Phyſicorum 3. conſtitutum. </s>
              <s>Ea quoque naturali philoſopho partim ſic comperta ſunt, vt pa­
                <lb/>
              làm accipiat, ac ſibi gratis dari velit, partim conſtituta, ſcilicet, Efficiens actu eſſe & actu conti­
                <lb/>
              nere, ſeu nobiliore modo effectum, aut formam,
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>cæteris communicare, illud actu efficien­
                <lb/>
              do, vt ſit quod eſſe poteſt:
                <expan abbr="finisq́">finisque</expan>
              . </s>
              <s>cuiuſdam gratia efficiens omne efficere,
                <expan abbr="motumq́">motumque</expan>
              . </s>
              <s>omnem na­
                <lb/>
              turalem gratia cuiuſpiam finis eſſe. </s>
              <s>Vnde naſcitur, vt ſi nullum rationis cogentis genus adhibea­
                <lb/>
              tur confirmationi talium propoſitionum, aut etiam ſi ex ante oſtenſis efficiantur;
                <expan abbr="eæq́ue">eæque</expan>
              cauſſas
                <lb/>
              vniuerſas motus amplectantur, prorſus medio vacent; quia nimirum notæ ſint nobis
                <expan abbr="eædemq́">eædemque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>natura priores, & ſint aptæ demonſtrationi quam in præſentia venamur; tametſi propter
                <expan abbr="motuũ">motuum</expan>
                <lb/>
              varietatem in ſuas parteis hæc demonſtratio reſoluenda eſt, & cuique ſeorſum aptanda. </s>
              <s>Nos au­
                <lb/>
              tem nihilominus præſenti progreſſu contenti ſimus. </s>
              <s>nam quicquid reliquum eſt, ex iis ſupplebi­
                <lb/>
              tur quæ mox in explicanda motus definitione ſubiungemus. </s>
              <s>Hac igitur demonſtratione poſita
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1025"/>
                <lb/>
              definitionem motus facta conuerſione colligamus. </s>
              <s>Hîc verò meminiſſe oportet Ariſtotelici prę­
                <lb/>
              cepti: docuit enim ipſe extremo analytico. </s>
              <s>Sicubi demonſtratio tranſumatur in definitionem,
                <lb/>
              ſic eſſe progrediendum, vt quod veluti denominatiuum & inhærens alij demonſtratum fuit, id
                <lb/>
              in abſtractum, vt aiunt, & quod quaſi per ſe ſubſtet, transformetur. </s>
              <s>Nam primò reſpicit
                <expan abbr="eſſentiã">eſſentiam</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1026"/>
                <lb/>
              & ſubſtantiam. </s>
              <s>Iam verò de affectione prænoſci oportet, quid eſt illud quod per nomen ſignifi­
                <lb/>
              catur, hoc eſt, naturam illam determinatam quæ tali nomine exprimitur quæ plerunque genere,
                <lb/>
              aut quodam illi ſimili, & denique generali quodam notari ſolet; veruntamen ita contractum, vt
                <lb/>
              per ſe & primùm inſit, ſiue contrahatur à propriis generis ſui differentiis, ſiue etiam à ſubiecto
                <lb/>
              ad quod applicatur; vt dum albedinem ſub ratione coloris, qui viſum queat diſsipare, concipi­
                <lb/>
              mus, & tonitruum, quòd ſit ſonus, qui fit in nube, & eclypſin, quia ſit priuatio luminis in luna.
                <lb/>
              </s>
              <s>Fieri quoque poteſt, vt ſub aliis notionibus atque illis quidem rudioribus affectio comprehen­
                <lb/>
              datur, vt motus, quia ſit
                <foreign lang="grc">μεταβολὴ</foreign>
              , ideſt, aliud poſt aliud. </s>
              <s>Neque vereor, vt hoc loco mihi op­
                <lb/>
              ponas, aut in hac notione repetitionem eſſe, dum idem ſubiectum in prima affectionis ipſius no­
                <lb/>
              tione concipitur,
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>de ſubiecto ſeorſum poſteà concluditur vt ſimum, ſi depreſsionem na­
                <lb/>
              rium ſignificat, & poſteà de naribus demonſtratur, erit ſimum narium in naribus & ita bis in na­
                <lb/>
              ribus. </s>
              <s>Vel quòd præteneatur quidem, quid affectio ſignificet, non tamen, an ſit: quia verò eſſe af­
                <lb/>
              fectionem idem eſt atque ineſſe, hoc autem eſt eſſe in ſubiecto; ſi in illa priore prænotione con­
                <lb/>
              cipiatur ſubiectum, fore, vt de affectione prænoſcatur item quòd ſit: itaque id habeatur in præ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1027"/>
                <lb/>
              notione quod vult nobis largiri demonſtratio. </s>
              <s>Vel etiam quòd notio quæ ex ſola definitione
                <expan abbr="cõ-paratur">con­
                  <lb/>
                paratur</expan>
              , cùm contineat ſubiectum, ſit complexa, non ſimplex. </s>
              <s>Ad illud enim primùm ſic reſpon­
                <lb/>
              debo. </s>
              <s>Cùm affectio determinatur ſubiecto, non vniuſmodi eſſe determinationem, nec vniuſmo­
                <lb/>
              di eſſe ſubiectum quo determinatur. </s>
              <s>Vt enim à ſubiecto exordiar, poteſt concipi id quod eſt,
                <lb/>
              continere duos rectos in æquicrure, triangulo, & figura; & dum adhuc in notitia rudi verſamur,
                <lb/>
              qualis eſt ante demonſtrationem & definitionem, vt in illorum ſingulis ſeorſum inhærens, vt ta­
                <lb/>
              metſi ineſt in triangulo, quatenus ipſum eſt, ſuſpicari poſsimus hoc eſſe ſolius æquicruris, ſi
                <expan abbr="nõ-dum">non­
                  <lb/>
                dum</expan>
              alia triangula ſpectauerimus: aut omnis etiam figuræ, niſi cauſſam nouerimus illius affe­
                <lb/>
              ctionis eſſe ſuam ipſius trianguli propriam; quod tum cognoſcitur, vbi demonſtratio præceſsit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Sic affectio determinatur ſubiecto, vel cui conuenit primùm, vel etiam eo, cui quomodocunque
                <lb/>
              conuenit. </s>
              <s>Interdum etiam determinatur affectio ſubiecto, ideſt, ſubiecti
                <expan abbr="cõditionibus">conditionibus</expan>
              , exemplig.
                <lb/>
              </s>
              <s>ſunt omnes hi ſoni, dum nubes intus agitatur, dum frendit leo, miutrat mus, dum etiam tibia mo­
                <lb/>
              dulatè canit, & fidiculæ numerosè ſonant, æra concutiuntur. </s>
              <s>Finge tu nunc illum qui in cauer­
                <lb/>
              na natus & educatus, nihil vnquàm præter vbera matris attigerit, & lac ſolum deguſtauerit, nec
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1028"/>
                <lb/>
              quicquam præter tenebras aſpexerit, in aſsiduo ſilentio verſatus ſit, odoriferiúe nihil vllo
                <expan abbr="vnquã">vnquam</expan>
                <lb/>
              tempore ſit expertus; primum verò tinnitum æris concuſsi exaudierit è ſpecu, mox tibiæ ſtrepi­
                <lb/>
              tum, aut alium quempiam ſonum, neque æs, aut tibiam nouerit, neque vllum aliud ſonorum;
                <lb/>
              diuerſas quidem ſoni differentias exaudiet quę ſubiecti cuiuſque naturam referunt, vt æris cano­
                <lb/>
              rum, ſtridulum muris, horrendum leonis. </s>
              <s>Sunt hæc quidem illorum propria, vt nullius alîus
                <lb/>
              propria queant eſſe, & à conditionibus ſubiecti contrahuntur, atque vt contracta & ſpecificata
                <lb/>
              noſcuntur; non tamen vt proprium eius,
                <expan abbr="verumq́">verumque</expan>
              . </s>
              <s>ſubiectum certò teneatur; niſi poſtquam res
                <lb/>
              ipſa demonſtratione patefacta fuerit. </s>
              <s>Quamobrem crepitus ille nubis, quod tonitru dicimus,
                <lb/>
              etiam non vt in nube comprehendi poteſt, vt ij faciunt qui cęlo ſereno Iouem tonare putant; at­
                <lb/>
              tamen ita ſentitur, vt à cęteris ſonis internoſcatur, & vt ſui ſimilis ſemper exiſtat, quia ſubiecti
                <lb/>
              ſui naturam referat. </s>
              <s>Itaque ſubiectum in eius prænotione concipitur non actu, ſed poteſtate,
                <lb/>
              atque ad illud monſtrandum ratio
                <expan abbr="cauſſaq́">cauſſaque</expan>
              . </s>
              <s>non rarò flagitatur. </s>
              <s>Verùm fac ſubiectum in ea prę­
                <lb/>
              notione contineri; ſic continetur, vt in tota prænotione, velut hoc reſonans & hoc album quod
                <lb/>
              adhuc diſtingui poteſt in parteis quarum vna ſit ſubiectum & altera prædicatum, quibus cogita­
                <lb/>
              tione ſecretis & in vnum poſteà conuenientibus enunciatio fiat. </s>
              <s>Siquidem enunciatio produca­
                <lb/>
              tur è terminis, vbi iam diſſolutio præceſſerit; tum ſubiectum non continetur, aut poteſtate ſola, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>