Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
121 115
122 116
123 117
124 118
125 119
126 120
127 121
128 122
129 123
130 124
131 125
132 126
133 127
134 128
135 129
136 130
137 131
138 132
139 133
140 134
141 135
142 136
143 137
144 138
145 139
146 140
147 141
148 142
149 143
150 144
< >
page |< < (146) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div337" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s8794" xml:space="preserve">
              <pb o="146" file="0152" n="152" rhead="ALHAZEN"/>
            pars eius interiacens inter latera a b, a g, ſit eius proportionis ad partem lateris a g, quæ eſt ab illa li-
              <lb/>
            nea uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s8795" xml:space="preserve"> ad punctum g, ſicut ſe habet e ad z, quæ ſunt datę lineæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s8796" xml:space="preserve"> Sit punctum d in ipſo triangulo
              <lb/>
            a b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8797" xml:space="preserve"> & [per 31 p 1] ducatur ab eo linea æquidiſtans a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s8798" xml:space="preserve"> quæ ſit d m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8799" xml:space="preserve"> & [per 5 p 4] ſuper tria puncta
              <lb/>
            g, m, d fiat circulus:</s>
            <s xml:id="echoid-s8800" xml:space="preserve"> & protrahatur linea a d.</s>
            <s xml:id="echoid-s8801" xml:space="preserve"> Quoniam [per 29 p 1]
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0152-01" xlink:href="fig-0152-01a" number="71">
                <variables xml:id="echoid-variables61" xml:space="preserve">q ſ a e z h a t d m c b d g n</variables>
              </figure>
            planum eſt, quòd angulus g m d eſt æqualis angulo g a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s8802" xml:space="preserve"> erit [per
              <lb/>
            9 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s8803" xml:space="preserve">] maior g a d.</s>
            <s xml:id="echoid-s8804" xml:space="preserve"> Secetur ex eo æqualis per lineam m n:</s>
            <s xml:id="echoid-s8805" xml:space="preserve"> & ſit d n
              <lb/>
            m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8806" xml:space="preserve"> & ſit [per 12 p 6] h linea, ad quam ſe habeat a d, ſicut ſe habet e
              <lb/>
            ad z:</s>
            <s xml:id="echoid-s8807" xml:space="preserve"> & à puncto n, quod eſt punctum circuli, ducatur linea ad dia-
              <lb/>
            metrum g m æqualis lineæ h, ſecundum ſuprà dicta [32 uel 33 n] &
              <lb/>
            ſit n l:</s>
            <s xml:id="echoid-s8808" xml:space="preserve"> [ita ut ſegmentum l c inter continuatam diametrum & peri
              <lb/>
            pheriam æquetur lineæ h] & punctum, in quo ſecat circulum, ſit c:</s>
            <s xml:id="echoid-s8809" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & ducatur linea g c:</s>
            <s xml:id="echoid-s8810" xml:space="preserve"> & à puncto d ducatur linea ad punctum c:</s>
            <s xml:id="echoid-s8811" xml:space="preserve"> quę,
              <lb/>
            cum cadat inter duas æquidiſtantes, tenens angulum acutum cum
              <lb/>
            altera, ſi producatur, neceſſariò concurret cum alia [per lẽma Pro-
              <lb/>
            cli ad 29 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s8812" xml:space="preserve">] Cõcurrat igitur:</s>
            <s xml:id="echoid-s8813" xml:space="preserve"> & ſit punctum concurſus q.</s>
            <s xml:id="echoid-s8814" xml:space="preserve"> Planum
              <lb/>
            [per 27 p 3] quòd angulus g m d eſt æqualis angulo g c d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8815" xml:space="preserve"> quia ca-
              <lb/>
            dunt in eundem arcum:</s>
            <s xml:id="echoid-s8816" xml:space="preserve"> & [per 29 p 1] angulus g m d eſt æqualis
              <lb/>
            angulo g a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s8817" xml:space="preserve"> reſtat igitur [per 1 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s8818" xml:space="preserve"> 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s8819" xml:space="preserve"> 3 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s8820" xml:space="preserve">] ut angulus g c q ſit
              <lb/>
            æqualis angulo g a q.</s>
            <s xml:id="echoid-s8821" xml:space="preserve"> Sit t punctum, in quo d q ſecat a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8822" xml:space="preserve"> & [per 15
              <lb/>
            p 1] angulus g t c eſt æqualis angulo a t q:</s>
            <s xml:id="echoid-s8823" xml:space="preserve"> igitur [per 32 p 1] tertius
              <lb/>
            tertio.</s>
            <s xml:id="echoid-s8824" xml:space="preserve"> Quare triangulum a t q ſimile triangulo t c g [per 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s8825" xml:space="preserve"> 1 d 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s8826" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            Igitur proportio q t ad t g, ſicut a t ad t c.</s>
            <s xml:id="echoid-s8827" xml:space="preserve"> Verùm [per fabricationẽ]
              <lb/>
            angulus n m d eſt æqualis angulo t a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8828" xml:space="preserve"> & [per 27 p 3] angulo n c d
              <lb/>
            [id eſt per 15 p 1 angulo l c t.</s>
            <s xml:id="echoid-s8829" xml:space="preserve">] Quare [per 1 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s8830" xml:space="preserve">] l c t æqualis t a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8831" xml:space="preserve"> & angulus c t l communis duobus
              <lb/>
            triangulis:</s>
            <s xml:id="echoid-s8832" xml:space="preserve"> quare [per 32 p 1] tertius tertio:</s>
            <s xml:id="echoid-s8833" xml:space="preserve"> & triangulum ſimile triangulo, ſcilicet t l c triangulot
              <lb/>
            a d [per 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s8834" xml:space="preserve"> 1 d 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s8835" xml:space="preserve">] Igitur proportio t a ad t c, ſicut proportio a d ad l c.</s>
            <s xml:id="echoid-s8836" xml:space="preserve"> Quare [per 11 p 5] proportio
              <lb/>
            a d ad l c, ſicut q t ad t g [patuit enim, ut q t ad t g, ſic a t ad t c.</s>
            <s xml:id="echoid-s8837" xml:space="preserve">] Sed [per fabricationem] l c eſt æqua
              <lb/>
            lis lineæ h:</s>
            <s xml:id="echoid-s8838" xml:space="preserve"> & [per fabricationem] proportio a d ad h, ſicut e ad z.</s>
            <s xml:id="echoid-s8839" xml:space="preserve"> Ergo [per 7.</s>
            <s xml:id="echoid-s8840" xml:space="preserve"> 11 p 5] proportio q t
              <lb/>
            ad t g, ſicut e ad z.</s>
            <s xml:id="echoid-s8841" xml:space="preserve"> Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8842" xml:space="preserve"> Si uerò d ſumatur in illo latere extra triangulum:</s>
            <s xml:id="echoid-s8843" xml:space="preserve"> produ-
              <lb/>
            catur [per 31 p 1] à puncto d, æquidiſtans a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s8844" xml:space="preserve"> & ſit d m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8845" xml:space="preserve"> & ducatur a g, donec concurrat cum d m in
              <lb/>
            puncto m, [concurrat autem per lemma Procli ad 29 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s8846" xml:space="preserve">] Et fiat circulus tranſiens per tria pun-
              <lb/>
            cta g, d, m:</s>
            <s xml:id="echoid-s8847" xml:space="preserve"> & ducatur linea a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8848" xml:space="preserve"> erit
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0152-02" xlink:href="fig-0152-02a" number="72">
                <variables xml:id="echoid-variables62" xml:space="preserve">ſ a e z h d g c t b q a d n m</variables>
              </figure>
              <figure xlink:label="fig-0152-03" xlink:href="fig-0152-03a" number="73">
                <variables xml:id="echoid-variables63" xml:space="preserve">d b q a ſ e z h
                  <gap/>
                g c a m n d</variables>
              </figure>
            quidem [per 16 p 1] angulus g a d ma
              <lb/>
            ior angulo g m d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8849" xml:space="preserve"> fiat [per 23 p 1] ei æ-
              <lb/>
            qualis:</s>
            <s xml:id="echoid-s8850" xml:space="preserve"> & ſit n m d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8851" xml:space="preserve"> & à pũcto n, quod
              <lb/>
            eſt punctum circuli, ducatur linea æ-
              <lb/>
            qualis h lineæ [id uerò fiet per 33 uel
              <lb/>
            34 n:</s>
            <s xml:id="echoid-s8852" xml:space="preserve"> ita ut non tota linea à puncto n
              <lb/>
            ducta, ſed pars eius contermina dia-
              <lb/>
            metro extrà continuatæ, æquetur ipſi
              <lb/>
            h] ad quam lineã h ſe habeat a d, ſicut
              <lb/>
            e ad z, & ſit n c l [tota nimirum linea,
              <lb/>
            cuius pars c l æquetur lineæ h] ſuper
              <lb/>
            diametrum m g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8853" xml:space="preserve"> & concurſus ſit l.</s>
            <s xml:id="echoid-s8854" xml:space="preserve"> Cũ
              <lb/>
            igitur [per 22 p 3] angulus n m d & an
              <lb/>
            gulus n c d ualeant duos rectos:</s>
            <s xml:id="echoid-s8855" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            [per fabricationem] angulus n m d
              <lb/>
            ſit ęqualis angulo t a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8856" xml:space="preserve"> erũt duo trian
              <lb/>
            gula t c l, t a d ſimilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s8857" xml:space="preserve"> [Quia enim an-
              <lb/>
            guli n c d & l c d æquantur duobus re
              <lb/>
            ctis per 13 p 1, quibus item ex conclu-
              <lb/>
            ſo æquantur n c d & t a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8858" xml:space="preserve"> communi igitur n c d ſubducto, æquabitur reliquus l c d reliquo t a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s8859" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            anguli ad uerticem t æquantur per 15 p 1, & per 32 p 1, tertius tertio.</s>
            <s xml:id="echoid-s8860" xml:space="preserve"> Quare triangula t c l, t a d ſunt ſi-
              <lb/>
            milia per 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s8861" xml:space="preserve"> 1 d 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s8862" xml:space="preserve">] Et cum [per 27 p 3] duo anguli g c d, g m d ſint æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s8863" xml:space="preserve"> erunt duo triangula gt
              <lb/>
            c, t a q ſimilia:</s>
            <s xml:id="echoid-s8864" xml:space="preserve"> [Nam cum angulus g m d æquetur angulo t a q per 29 p 1 (parallelæ enim ſunt d m
              <lb/>
            b a per fabricationem) æquabitur per 1 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s8865" xml:space="preserve"> angulus t a q angulo t c g, & ad uerticem t æquantur per
              <lb/>
            15 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s8866" xml:space="preserve"> ideoq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s8867" xml:space="preserve"> per 32 p 1 triangula g t c, t a q ſunt æquiangula, & per 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s8868" xml:space="preserve"> 1 d 6 ſimilia] & erit proportio
              <lb/>
            a d ad c l (quæ eſt æqualis h) ſicut q t ad t g:</s>
            <s xml:id="echoid-s8869" xml:space="preserve"> & ita eſt e ad z, ſicut q t ad t g.</s>
            <s xml:id="echoid-s8870" xml:space="preserve"> [Quia enim triangula t a d,
              <lb/>
            t c l ſunt æquiangula:</s>
            <s xml:id="echoid-s8871" xml:space="preserve"> erit per 4 p 6, ut a d ad c l, ſic a t ad t c.</s>
            <s xml:id="echoid-s8872" xml:space="preserve"> Rurſus quia triangula a t q, t c g funt æ-
              <lb/>
            quiangula:</s>
            <s xml:id="echoid-s8873" xml:space="preserve"> erit per 4 p 6, a t ad t c, ſicut q t ad t g.</s>
            <s xml:id="echoid-s8874" xml:space="preserve"> Quare per 11 p 5 ut a d ad cl (id eſt e ad z) ſic q t
              <lb/>
            ad t g.</s>
            <s xml:id="echoid-s8875" xml:space="preserve">] Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s8876" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div339" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head339" xml:space="preserve" style="it">36. Duob{us} punctis extra circuli peripheriam, uel uno extra, reliquo intra datis: inuenire in
            <lb/>
          peripheria punctum, in quo recta linea ipſam tangẽs, bif ariam ſecet angulum comprehenſum
            <lb/>
          </head>
        </div>
      </text>
    </echo>