Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="133"/>
                <arrow.to.target n="marg1033"/>
                <lb/>
              poteſtas & actus quę ſunt principia motus, ſingulorum propria ſunt, nihil habentia in rerum na­
                <lb/>
              tura quod ipſorum vniuerſitati reſpondeat, quemadmodum libro priore copioſius oſtendimus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1015"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1016"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1017"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1018"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1019"/>
              a 1. Poſt.
                <lb/>
              T. 23.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1020"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1021"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1022"/>
              b 3. Poſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1023"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1024"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1025"/>
              a 2. Phyſ.
                <lb/>
              T: 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1026"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1027"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1028"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1029"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1030"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1031"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1032"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1033"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Latiore quadam ſpecie definitio motus explanatur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>III
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>CVM igitur motus ſit affectio quædam quæ latè patet, & complura prædicamenta peruaga­
                <lb/>
              tur quibus nihil commune vniuocum eſt, neque ipſe item communi vniuoco ſubiicietur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ergo ſicut ille qui cogniturus eſt ens, ſubſtantiam, quantum & quale noſcat oportet; ſic ei qui
                <lb/>
              cogniturus eſt motum, neceſſe eſt norit ſpecies eius; & communem illius notionem quæ tamen
                <lb/>
              vniuoca non eſt, reſoluat in proprias ſingulorum motuum definitiones. </s>
              <s>Et quanquam motus na­
                <lb/>
              turalis qui eſt noſtri inſtituti ſpecies & modi plures ſunt; eſt enim motus ſecundum
                <expan abbr="ſubſtantiã">ſubſtantiam</expan>
              ,
                <lb/>
              quantum, quale, & locum, & qui ad locum eſt, vel in orbem fit, vel eſt rectus; atque hic ſimplex,
                <lb/>
              aut mixtus. </s>
              <s>cùm ille qui eſt ad locum ſit prior & notior omnibus aliis, & ſimplex compoſito: is
                <lb/>
              qui ad locum eſt & ſimplex in hac methodo præponetur. </s>
              <s>Quia verò eſt vel motus in orbem, qui
                <lb/>
              conuerſio propriè vocatur, vel recta fit; quanuis
                <expan abbr="cõuerſio">conuerſio</expan>
              prior ſit abſolutè cęteris motibus, quòd
                <lb/>
              dubium, ideſt, & longo ſermone
                <expan abbr="demonſtrandũ">demonſtrandum</expan>
              ,
                <expan abbr="maximèq́">maximèque</expan>
              . </s>
              <s>diſtat à nobis in hac methodo in qua
                <lb/>
              potiſsimum conſulitur ordini doctrinę, & pręcipitur, vt à notis nobis inſtitutio petatur; de motu
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1034"/>
                <lb/>
              recto, atque illo
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              ſimplici pręcepta dabuntur, & theoremata concludentur; eiuſmodi
                <expan abbr="">tantum</expan>
              , vt
                <lb/>
              ex analogia ad alias parteis & modos transferri poſsint. </s>
              <s>Atque
                <expan abbr="hũc">hunc</expan>
              credimus (ſiquid veri à nobis
                <lb/>
                <expan abbr="cõſtitutũ">conſtitutum</expan>
              fuit de
                <expan abbr="perſequẽda">perſequenda</expan>
              vi & natura
                <expan abbr="illorũ">illorum</expan>
              quę ſunt ad
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              ) ab Ariſt. </s>
              <s>fuiſſe
                <expan abbr="propoſitũ">propoſitum</expan>
              ;
                <expan abbr="eiusq́">eiusque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>cauſſas & initia veſtigata, & definitiones Ariſtotelicas quę plures ſunt, huic
                <expan abbr="p̃cipuè">pncipuè</expan>
              fuiſſe aptatas;
                <lb/>
              tametſi multa generalia nobis occurrunt quę ipſi conuerſioni
                <expan abbr="cęterisq́">cęterisque</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
                <expan abbr="caducarũ">caducarum</expan>
              motibus
                <expan abbr="">tum</expan>
                <lb/>
              per locum, tùm etiam per cętera prædicamenta
                <expan abbr="cõiter">coniter</expan>
              accidant, ex quibus facile
                <expan abbr="quiſpiã">quiſpiam</expan>
              ſuſpicari
                <lb/>
              poſsit non hunc motum primò, ſed
                <expan abbr="aliũ">alium</expan>
                <expan abbr="quendã">quendam</expan>
              generaliorem fuiſſe
                <expan abbr="propoſitũ">propoſitum</expan>
              . </s>
              <s>In hoc verò expli­
                <lb/>
              cando hunc
                <expan abbr="ordinẽ">ordinem</expan>
              tenere inſtituimus: vt in primis illa perpenderemus quæ ad
                <expan abbr="conſtituendã">conſtituendam</expan>
              ip­
                <lb/>
              ſius
                <expan abbr="eſſentiã">eſſentiam</expan>
              generaliter
                <expan abbr="pertinerẽt">pertinerent</expan>
              : deinde quę ipſi inhęrerent
                <expan abbr="cõiter">coniter</expan>
              : inde nos ad ea
                <expan abbr="cõferremus">conferremus</expan>
                <lb/>
              quę vniuſcuiuſque propria forent, ſiue
                <expan abbr="eſſentiã">eſſentiam</expan>
              ſeorſum, ſeu proprias affectiones reſpicerent. </s>
              <s>Sed
                <lb/>
              his poſitis ad
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              ipſam cominus accedamus. </s>
              <s>Tribus
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              modis
                <expan abbr="explicatũ">explicatum</expan>
              fuiſſe
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
              ab
                <lb/>
              Ariſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="cõperimus">comperimus</expan>
              , primo illo
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              qui ſcriptus eſtanteà, qui
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
                <expan abbr="cõtinet">continet</expan>
              generatim; altero verò
                <lb/>
              quo ſingulę eius definitionis partes ſigillatim afferuntur, & quo quæque motus ſpecies ſeorſum
                <lb/>
              explicatur: ac tertio qui talis eſt. </s>
              <s>Actus poteſtate actuoſi & patibilis, quatenus tale:
                <expan abbr="quanquã">quanquam</expan>
              &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1035"/>
                <lb/>
              hanc
                <expan abbr="poſtremã">poſtremam</expan>
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
              ,
                <expan abbr="">non</expan>
              modo vniuersè, ſed
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſpeciatim ſumi poſſe monet Philoſophus. </s>
              <s>Di­
                <lb/>
              uerſa verò
                <expan abbr="interpretũ">interpretum</expan>
              iudicia de his obſeruamus: ſingula perſequi nimis
                <expan abbr="putidũ">putidum</expan>
              eſſet: ſed
                <expan abbr="">tantum</expan>
              illa
                <lb/>
              afferre quę viri
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
              opinione peritiſsimi tulerint,
                <expan abbr="">non</expan>
              inutile, inter quæ illud omnino repudian­
                <lb/>
              dum quod Lynconienſis ætate ſua
                <expan abbr="philoſophorũ">philoſophorum</expan>
              princeps habitus pronunciauit: quippe
                <expan abbr="cõem">conem</expan>
                <lb/>
                <expan abbr="">eam</expan>
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              eſſe
                <expan abbr="concluſionẽ">concluſionem</expan>
              , ſpeciales verò principia & propoſitiones: vtpotè deceptus ijs ver­
                <lb/>
              bis quæ ſcribuntur ab Ariſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="">dum</expan>
                <expan abbr="cõſimili">conſimili</expan>
              ratione tractauit animi
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              :
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              dicebat
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <expan abbr="cõem">conem</expan>
              eius
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1036"/>
                <lb/>
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              è ſingulis definitionibus
                <expan abbr="ſingularũ">ſingularum</expan>
                <expan abbr="partiũ">partium</expan>
              colligi. </s>
              <s>Nec meminit iſte vir
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              poſſe ratiocinatione
                <expan abbr="cõprehendi">comprehendi</expan>
              , ac ſi fortè
                <expan abbr="dictũ">dictum</expan>
              fuiſſet ab Ariſt.
                <foreign lang="grc">συλλογιζεθαι</foreign>
              ,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              i. </s>
              <s>colligi defini­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1037"/>
                <lb/>
                <expan abbr="tionẽ">tionem</expan>
              , ſic
                <expan abbr="accipiendã">accipiendam</expan>
              fuiſſe
                <expan abbr="vocẽ">vocem</expan>
                <expan abbr="illã">illam</expan>
              , vt valeat
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
              , atque elicere & exprimere
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              è ſyllogiſ­
                <lb/>
              mo, aut coniungere, & in
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              redigere parteis definitionis quę prius diſperſę
                <expan abbr="fuerãt">fuerant</expan>
              , aut in partib.
                <lb/>
              </s>
              <s>ſubiectis, propoſitionibusúe latebant. </s>
              <s>Aut
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              docere quae eſt, &
                <expan abbr="talẽ">talem</expan>
              eſſe
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              ani­
                <lb/>
              mi
                <expan abbr="cõem">conem</expan>
              ;
                <expan abbr="Ariſtotelẽ">Ariſtotelem</expan>
              de definitione in
                <expan abbr="potẽtia">potentia</expan>
                <expan abbr="locutũ">locutum</expan>
              eſſe quę eſt demonſtratio in actu, in qua defi­
                <lb/>
              nitio in potentia
                <expan abbr="cõprehenditur">comprehenditur</expan>
              , vel vt
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              , vel vt tota ratio poſitione
                <expan abbr="differẽs">differens</expan>
              , vel vt
                <expan abbr="cõcluſio">concluſio</expan>
              ;
                <lb/>
              continet
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              concluſio
                <expan abbr="informationẽ">informationem</expan>
              rei, &
                <expan abbr="primã">primam</expan>
              eius
                <expan abbr="notionẽ">notionem</expan>
              , nec eſt
                <expan abbr="principiũ">principium</expan>
              . </s>
              <s>Quare dat eſſe
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1038"/>
                <lb/>
                <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan>
              , quia demonſtrat id quod habetur in concluſione: huic igitur ſimilis definitio
                <expan abbr="cõis">conis</expan>
              , ſpeciales
                <lb/>
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              ſe habent vt
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="Quamobrẽ">Quamobrem</expan>
              longè aptius Auerroës, adiiciebat
                <expan abbr="conditionẽ">conditionem</expan>
              quaſi. </s>
              <s>quia .ſ.
                <lb/>
              </s>
              <s>ratiocinationis progreſſum imitaretur: neque
                <expan abbr="">tantum</expan>
              eſſet ratiocinatio. </s>
              <s>Diſtinguunt de iis & alij ſic,
                <lb/>
              quae prima definitio ſit primi philoſophi,
                <expan abbr="qm̃">quam</expan>
              continet ens,
                <expan abbr="actũ">actum</expan>
              , &
                <expan abbr="poteſtatẽ">poteſtatem</expan>
              qui ſunt termini primi
                <lb/>
              philoſophi: ſecunda verò magis huius methodi propria, cùm conſtet ex mouente & mobili qui
                <lb/>
              ſunt termini naturales: tertia verò ſeparetur à cęteris, quia ſit apertior, & nos in motus initia ma­
                <lb/>
              gis inſinuet. </s>
              <s>At verò, meo
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              iudicio, differentiæ quæ à
                <expan abbr="methodorũ">methodorum</expan>
              ingenio petuntur, inanes
                <lb/>
                <expan abbr="oĩno">omnino</expan>
              ſunt: nec ſatis
                <expan abbr="cõgruūt">congruunt</expan>
                <expan abbr="">cum</expan>
              decretis Ariſtotelicis. </s>
              <s>
                <expan abbr="Nanq;">Nanque</expan>
              etſi ens, actus & poteſtas ſint termini
                <lb/>
              primi philoſophi; at vbi
                <expan abbr="cõtrahantur">contrahantur</expan>
              , nec amplius vniuersè & latè accipiantur, proprij
                <expan abbr="reddunt̃">redduntur</expan>
                <lb/>
              alterius methodi. </s>
              <s>Sic eſt quidam actus & potentia naturalis, quę poterit eſſe methodi naturalis.
                <lb/>
              </s>
              <s>& ſic fit, vt multa controuerſiæ de
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
              natura in hac ipſa methodo
                <expan abbr="exitũ">exitum</expan>
              ex actu & poteſtate in­
                <lb/>
              ueniant. </s>
              <s>Mitto quae illi termini, aut
                <expan abbr="cõiter">coniter</expan>
              accipiuntur, aut vt iam coiërint in
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              . </s>
              <s>quae ſi
                <expan abbr="cõiter">coniter</expan>
                <lb/>
              accipiantur, quid vſus afferunt in
                <expan abbr="contẽplatione">contemplatione</expan>
              iſta? </s>
              <s>ſi iam coiëre in
                <expan abbr="definitionẽ">definitionem</expan>
              , ſunt partes mo­
                <lb/>
              tus, &
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
              ac motus. </s>
              <s>ſunt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              idem definitio ac definitum;
                <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan>
              in eo differunt, quae in definito eſſentia
                <lb/>
              continetur implicitè, quę euoluitur in definitione. </s>
              <s>Nunc ſi definitio motus eſt ex terminis primæ
                <lb/>
              philoſophię; ergo & tota definitio, &
                <expan abbr="definitũ">definitum</expan>
              igitur. </s>
              <s>ſolent
                <expan abbr="">tantum</expan>
              illi cauere, ne faciant
                <expan abbr="cõſiderationē">conſiderationem</expan>
              </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>