Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N1C8AF" level="3" n="2" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N1DD6A" level="4" n="3" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N1EF9B">
                  <s xml:id="N1F02C" xml:space="preserve">
                    <pb chead="De motu locali quo ad effectum tempore difformi." file="0154" n="154"/>
                  tet de ſe: et vltra eſt magis quã medietas: ergo totū
                    <lb/>
                  reſiduuꝫ (quod eſt ꝓportio d. ad b) eſt minus illa ꝓ­
                    <lb/>
                  portione b. ad c. : et illud reſiduum eſt proportio du­
                    <lb/>
                  pla: ergo illa proportio b. ad c. eſt maior ꝓportio
                    <lb/>
                  quã dupla a qua prouenit illa velocitas a. </s>
                  <s xml:id="N1F03C" xml:space="preserve">Et ſic ha­
                    <lb/>
                  betur /  velocitas a. prouenit a maiore ꝓportione
                    <lb/>
                  quã dupla / quod a principio fuerat inueſtigandum
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N1F044" xml:space="preserve">Et ſic vniuerſaliter probabis propoſita proportio­
                    <lb/>
                  ne vel tripla vel ſexq̇altera vel quauis mutatis mu-
                    <lb/>
                  tandis.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1F04B">
                  <s xml:id="N1F04C" xml:space="preserve">Secunda propoſitio. </s>
                  <s xml:id="N1F04F" xml:space="preserve">Captis duabus
                    <lb/>
                  potentiis inequalibus mouentibus eandem reſiſtē­
                    <lb/>
                  tiam: et ſcita ꝓportione inter illas potentias: ſcita
                    <lb/>
                  etiam proportione in qua maior potentia velocius
                    <lb/>
                  mouet reſiſtentiam quã minor moueat eandem: ar-
                    <lb/>
                  tificio quodam reperitur quanta eſt ꝓportio maio­
                    <lb/>
                  ris potentie ad reſiſtentiam: et etiam minoris potē­
                    <lb/>
                  tie ad eandem reſiſtentiam: </s>
                  <s xml:id="N1F060" xml:space="preserve">Exemplum / vt poſito 
                    <lb/>
                  ſortes ſit duple poñe ad platonē: et moueat tam ſor­
                    <lb/>
                  tes quã plato a. mobile: et moueat ſortes illḋ a. mo­
                    <lb/>
                  bile in ſexquialtero velocius platone / tunc volo in-
                    <lb/>
                  ueſtigare / que ꝓportio ſit ſortis ad illam reſiſtētiã
                    <lb/>
                  a. et platonis ad eandem reſiſtentiam. </s>
                  <s xml:id="N1F06D" xml:space="preserve">Quod ſic oñ­
                    <lb/>
                  ditur. </s>
                  <s xml:id="N1F072" xml:space="preserve">ſortes mouet ī ſexquialtero velocius a. reſiſtē­
                    <lb/>
                  tiam quã plato: ergo ꝓportio ſortis ad a. eſt ſexq̇-
                    <lb/>
                  altera ad ꝓportionem platonis ad idem a. et vltra
                    <lb/>
                  eſt ſexquialtera ad ꝓportionem platonis ad a. / er-
                    <lb/>
                  go ꝓportio platonis ad a. eſt due tertie ꝓportiõis
                    <lb/>
                  ſortis ad a. quia ſemper ſubſexquialterum ad ali-
                    <lb/>
                  quid eſt due tertie illius: et vltra illa ꝓportio plato­
                    <lb/>
                  nis ad a. eſt due tertie ꝓportiones ſortis ad a. / ergo
                    <lb/>
                  totum reſiduum eſt vna tertia totius ꝓportiõis ſor­
                    <lb/>
                  tis ad a. / vt patet de ſe: et totum reſiduum eſt ꝓpor-
                    <lb/>
                  tio ſortis ad platonem dupla nota / vt poſitum eſt /
                    <lb/>
                  quia totalis ꝓportio ſortis ad a. componitur ex ꝓ­
                    <lb/>
                  portiõe ſortis ad platonem: et platonis ad a. / vt pa­
                    <lb/>
                  tet ex quarto capite ſecunde partis: ergo dupla ꝓ-
                    <lb/>
                  portio eſt vna tertia ꝓportionis ſortis ad a. / et ꝑ cõ­
                    <lb/>
                  ſequens tota ꝓportio ſortis ad a. eſt tripla a ꝓpor­
                    <lb/>
                  tionem duplam que eſt vna tertia eius: et ſic eſt pro-
                    <lb/>
                  portio octupla: cum octupla ſit tripla ad duplam /
                    <lb/>
                  vt patet ex ſecunda parte octaua concluſione ſexti
                    <lb/>
                  capitis </s>
                  <s xml:id="N1F09B" xml:space="preserve">Iuter termīos em̄ ꝓportionis octuple re-
                    <lb/>
                  periuntur .4. termini cõputatis extremis ↄ̨tinuo ꝓ­
                    <lb/>
                  portionabiles ꝓportioe dupla. </s>
                  <s xml:id="N1F0A2" xml:space="preserve">Et ſic habetur / q̄ ꝓ-
                    <lb/>
                  portio ſit ſortis ad a. reſiſtentiam / quod fuit inueſti­
                    <lb/>
                  gandum: et quia ꝓportio platonis ad a. eſt due ter­
                    <lb/>
                  tie ꝓportionis ſortis ad a. que eſt octupla / cõſequēs
                    <lb/>
                  eſt  ſit quadrupla: qm̄ q̈drupla ē due tertie ꝓpor­
                    <lb/>
                  tionis octuple: et ſic habetur que ꝓportio ſit plato-
                    <lb/>
                  nis ad a. / quod a principio extitit ꝑſcrutandum</s>
                </p>
                <p xml:id="N1F0B1">
                  <s xml:id="N1F0B2" xml:space="preserve">Tertia proportio </s>
                  <s xml:id="N1F0B5" xml:space="preserve">Data quauis potē-
                    <lb/>
                  tia mouente duas reſiſtentias inequales inter quas
                    <lb/>
                  reſiſtentias eſt proportio nota: notū eſt in qua ꝓ­
                    <lb/>
                  portione velocius data potentia moueat minorem
                    <lb/>
                  ̄ maiorem: mathematica induſtria ꝓportiões po­
                    <lb/>
                  tentie ad vtram reſiſtentiam quales videlicet exi­
                    <lb/>
                  ſtant inueſtigare licebit vt ſi ſortes proiiciat in ali­
                    <lb/>
                  quo tempore lapidem a. et in eodem vel equali lapi­
                    <lb/>
                  dem b. minorem inter quos lapides eſt ꝓportio no­
                    <lb/>
                  ta gratia argumenti dupla: moueat ſortes illos
                    <lb/>
                  lapides ab eadem virtute: ſit ſcitū /  moueat ſor­
                    <lb/>
                  tes b. lapidem in triplo velocius quã a. lapidē gra­
                    <lb/>
                  tia exempli </s>
                  <s xml:id="N1F0D0" xml:space="preserve">Iam inueſtigare intendimus ingenio
                    <lb/>
                  artis mathematice / que eſt illa proportio a qua ſor­
                    <lb/>
                  tes mouet b. lapideꝫ, et que ſit illa a qua moueat a.
                    <lb/>
                  lapidem vtrum videlicet dupla: an tripla: aut aliq̈
                    <lb/>
                  alia: quia hoc ignotum eſt. </s>
                  <s xml:id="N1F0DB" xml:space="preserve">Non enim ſequtiur mo-
                    <cb chead="De motu locali quo ad effectum tempore difformi."/>
                  uet in triplo velocius b. quã a. / ergo a ꝓportione tri­
                    <lb/>
                  pla mouet b. </s>
                  <s xml:id="N1F0E3" xml:space="preserve">Quando enim aliquid mouet aliud a
                    <lb/>
                  ꝓportione dupla adhuc dabitur aliquid quod ī tri­
                    <lb/>
                  plo tardius in eodem tempore ab eodem mouetur:
                    <lb/>
                  vt ſuperius dictum eſt. </s>
                  <s xml:id="N1F0EC" xml:space="preserve">His ſuppoſitis volo inueſti­
                    <lb/>
                  gare a qua ꝓportione ſortes mouet a. lapidem: et
                    <lb/>
                  a qua b. lapidē: et arguo ſic / ſortes in triplo velociꝰ
                    <lb/>
                  mouet b. quã a. / ergo ſequitur /  ꝓpoſtio ſortis ad
                    <lb/>
                  b. lapidem eſt tripla ad ꝓportionem ſortis ad a. la­
                    <lb/>
                  pidē (ſiq̇dē ꝓportio velocitatū ꝓportionē ꝓportio-
                    <lb/>
                  nū inſequatur: et econtra) et vltra ꝓportio ſortis ad
                    <lb/>
                  b. eſt tripla ad ꝓportionem ſortis ad a. / igitur pro-
                    <lb/>
                  portio ſortis ad a. eſt vna tertia totius ꝓportionis
                    <lb/>
                  ſortis ad b. et ꝓportio ſortis ad b. componitur ex ꝓ­
                    <lb/>
                  portione ſortis ad a. et a. ad b. adequate / vt patet in­
                    <lb/>
                  telligenti quartum caput ſecunde partis: et ꝓpor-
                    <lb/>
                  tio ſortis ad a. eſt vna tertia / vt dictum eſt: ergo reſi­
                    <lb/>
                  duum puta ꝓportio a. ad b. ſunt due tertie: et illa ꝓ-
                    <lb/>
                  portio a. ad b. eſt dupla nota / vt poſitum eſt. </s>
                  <s xml:id="N1F10B" xml:space="preserve">ergo ꝓ­
                    <lb/>
                  portio dupla eſt dupla ad ꝓportionem ſortis ad a.
                    <lb/>
                  que eſt vna tertia. et dupla due tertie proportionis
                    <lb/>
                  ſortis ad b. </s>
                  <s xml:id="N1F114" xml:space="preserve">Modo duarū tertiarum ad vnam ter-
                    <lb/>
                  tiam eſt ꝓportio dupla: </s>
                  <s xml:id="N1F119" xml:space="preserve">Et ſic habetur /  illa ꝓpor­
                    <lb/>
                  tio ſortis ad a. qua ſortes mouet a. lapidem eſt ſub­
                    <lb/>
                  dupla ad duplam. </s>
                  <s xml:id="N1F120" xml:space="preserve">Eſt enim medietas duple / quod
                    <lb/>
                  erat inquirendum. </s>
                  <s xml:id="N1F125" xml:space="preserve">Et ſic ſimiliter habetur /  illa ꝓ­
                    <lb/>
                  portio ſortis ad b. id eſt qua ſortes mouet b. lapidē
                    <lb/>
                  eſt ſexquialtera ad duplam. </s>
                  <s xml:id="N1F12C" xml:space="preserve">componitur ex dupla
                    <lb/>
                  a. ad b. et medietate duple ſortis ad a. / quod fuit al-
                    <lb/>
                  terum inueſtigandum.
                    <note position="right" xlink:href="note-0154-01a" xlink:label="note-0154-01" xml:id="N1F198" xml:space="preserve">.1. correl.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1F138" xml:space="preserve">¶ Ex hac ꝓpoſitione ſequi-
                    <lb/>
                  tur /  ſi ſortes moueat b. lapidem per tantum ſpa-
                    <lb/>
                  cium quantus eſt diameter quadrati: et a. lapidem
                    <lb/>
                  per tantum ſpacium quanta eſt coſta eiuſdem qua-
                    <lb/>
                  drati: tunc ꝓportio ſortis ad a. lapidem id eſt a qua
                    <lb/>
                  mouet a. lapidem eſt pluſ̄ dupla ad ꝓportionem
                    <lb/>
                  duplam: et proportio qua ſortes mouet b. lapidem
                    <lb/>
                  eſt pluſ̄ tripla ad duplam. </s>
                  <s xml:id="N1F149" xml:space="preserve">Quod ſic ꝓbatur: q2
                    <lb/>
                  tota ꝓportio ſortis ad b. ſe habet ad ꝓportionem
                    <lb/>
                  ſortis ad a. ſicut diameter ſe habet ad coſtam: ergo
                    <lb/>
                  ꝓportio ſortis ad a. eſt ſicut coſta. </s>
                  <s xml:id="N1F152" xml:space="preserve">et ꝓportio ſortis
                    <lb/>
                  ad b. eſt ſicut diameter et ſic ꝓportio a. ad b. eſt ſicut
                    <lb/>
                  exceſſus diametri ad coſtam: ſed ille exceſſus eſt mi­
                    <lb/>
                  nor quã ſubduplus ad coſtam: quia coſta cõtinet il-
                    <lb/>
                  lum exceſſum pluſ̄ bis / vt patet ex ſecunda cõcluſio­
                    <lb/>
                  ne et eiuſdem ꝓbatione quarti capitis prime ꝑtis:
                    <lb/>
                  et illa ꝓportio a. ad b. que eſt ſicut exceſſus diame-
                    <lb/>
                  tri ad coſtam eſt ꝓportio dupla / vt poſitum eſt: et eſt
                    <lb/>
                  minus quã ſubdupla ad proportioneꝫ ſortis ad a. /
                    <lb/>
                  vt dictum eſt: igitur ꝓportio ſortis ad a. eſt maior
                    <lb/>
                  quam dupla / quod fuit vnum ꝓbandum. </s>
                  <s xml:id="N1F169" xml:space="preserve">Sed  ꝓ-
                    <lb/>
                  portio ſortis ad b. ſit maior quã tripla ad duplam /
                    <lb/>
                  iam pene argutum eſt. </s>
                  <s xml:id="N1F170" xml:space="preserve">Componitur enim illa ex ꝓ-
                    <lb/>
                  portione ſortis ad a. que eſt pluſ̄ due duple vt ꝓ-
                    <lb/>
                  batum eſt: et ex ꝓportione a. ad b. dupla: ergo cõpo­
                    <lb/>
                  nitur ex vna dupla: et duabus maioribus dupla a­
                    <lb/>
                  dequate: et ſic cõtinet pluſ̄ tres duplas: conſeq̄ns
                    <lb/>
                  eſt igitur vt ſit illa proportio ſortis ad b. maior ̄
                    <lb/>
                  tripla ad duplam: qnod fuit alterum inducendum.
                    <lb/>
                    <note position="right" xlink:href="note-0154-02a" xlink:label="note-0154-02" xml:id="N1F19E" xml:space="preserve">2. correl.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1F186" xml:space="preserve">¶ Ex quo ſequitur /  illa ꝓportio ſortis ad b. ē pluſ­
                    <lb/>
                  ̄ octupla. </s>
                  <s xml:id="N1F18B" xml:space="preserve">Eſt enim octupla adequate tripla ad du­
                    <lb/>
                  plam / vt patet ex octaua concluſione ſexti capitis ſe­
                    <lb/>
                  cunde partis: et illa ſortis ad b. maior quam tripla
                    <lb/>
                  ad duplam / vt ꝓbatum eſt: igitur ꝓpoſitum.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1F1A4">
                  <s xml:id="N1F1A5" xml:space="preserve">Quarta propoſitio </s>
                  <s xml:id="N1F1A8" xml:space="preserve">Data quauis velo­
                    <lb/>
                  citate: quauiſ ſignata ꝓportione: arithmetico ap­
                    <lb/>
                  paratu an ꝓportio a qua ꝓuenit illa velocitas pro­
                    <lb/>
                  portioni ſignate cõmenſurabilis exiſtat an nõ ope­
                    <lb/>
                  re preciū erit īueſtigare. </s>
                  <s xml:id="N1F1B3" xml:space="preserve">vt eſto /  ſortes moueat a.
                    <lb/>
                  lapidem velocitate b. </s>
                  <s xml:id="N1F1B8" xml:space="preserve">et ignotum ſit a qua propor- </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>