Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Page concordance

< >
Scan Original
211 174
212 175
213 176
214 177
215 178
216 179
217 180
218 181
219 182
220 183
221 184
222 185
223 186
224 187
225 188
226 189
227 190
228 191
229 192
230 193
231 194
232 195
233 196
234 197
235 198
236 199
237 200
238 201
239 202
240 203
< >
page |< < (118) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div303" type="section" level="1" n="103">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5560" xml:space="preserve">
              <pb o="118" file="154" n="155" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            quæ à terra duos effectos eſſe globos inter ſe diſtinctos, diuerſosq́ue, unu@
              <lb/>
            quidem terræ, alterum uero aquæ, quamuis nullus horum globorum totus, at-
              <lb/>
            que integer appareat, ſed ambo ſeſe mutuo interſecent. </s>
            <s xml:id="echoid-s5561" xml:space="preserve">Ex qua ſententia ſe-
              <lb/>
            quitur, duo ponenda eſſe centra, unum totius Vniuerſi, quod idem dicunt eſ-
              <lb/>
            ſe, quod centrum terræ, alterum ipſius aquæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s5562" xml:space="preserve">Negare enim non poſſunt ratio-
              <lb/>
            nibus & </s>
            <s xml:id="echoid-s5563" xml:space="preserve">experientiis conuicti, tam terram, quàm aquam eſſe rotundam, atque
              <lb/>
            ſphæricam. </s>
            <s xml:id="echoid-s5564" xml:space="preserve">Quòd ſi illis obijcias, inde fieri, ut aqua uel uiolenter contineatur,
              <lb/>
            uel certe defluere poſſit, terramq́ue operite: </s>
            <s xml:id="echoid-s5565" xml:space="preserve">Reſpondent, aquam ſupernatu-
              <lb/>
            rali Dei beneficio, ac miraculo ibi contentam non poſſe terram operire; </s>
            <s xml:id="echoid-s5566" xml:space="preserve">ope-
              <lb/>
            riret uero maxime, ſi conditioni ſuæ naturæ, quæ ad decliuiora loca confluere
              <lb/>
            conatur, relinqueretur.</s>
            <s xml:id="echoid-s5567" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5568" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Alii</emph>
            vero eoſdem duos globos ex terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5569" xml:space="preserve">aqua cõſtituentes, nihil ſuper-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-154-01" xlink:href="note-154-01a" xml:space="preserve">Sententia
                <lb/>
              corum, qui
                <lb/>
              tria centra
                <lb/>
              @tatuunt,
                <lb/>
              unũ terrę,
                <lb/>
              aquæ alte-
                <lb/>
              rum, & ter
                <lb/>
              tiũ totius
                <lb/>
              Vniuerſi.</note>
            naturale admittere uolunt, ſed autumant, iuſſu Dei non ſolum aquam, ueru@
              <lb/>
            etiam terram a centro mundi receſſiſſe, neque iam ſupernaturaliter aquam cõ
              <lb/>
            tineri, ne fluat ad locum decliuiorem, terramq́ue operiat: </s>
            <s xml:id="echoid-s5570" xml:space="preserve">Vnde hi auctores
              <lb/>
            tria centra confingunt, unum totius Vniuerſi, alterum terræ, tertium denique
              <lb/>
            ipſius aquæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s5571" xml:space="preserve">Cauſa uero, cur omnes prædicti auctores duos globos efficiant ex
              <lb/>
            terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s5572" xml:space="preserve">aqua, hæc eſſe uidetur, quia nimirum putant, aquam multo eſſe maio-
              <lb/>
            rem ipſa terra. </s>
            <s xml:id="echoid-s5573" xml:space="preserve">Vnde ſi aqua eſſet terræ concentrica, utique ipſam operiret.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5574" xml:space="preserve">Duo namque circuli ſeu globi inæquales concentrici eſſe nequeunt, quin m@
              <lb/>
            ior totum minorem includat, ut ex Geometria manifeſtum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s5575" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5576" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Vervm</emph>
            utraque ſententia facile poteſt impugnari. </s>
            <s xml:id="echoid-s5577" xml:space="preserve">Prima quidem, quo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-154-02" xlink:href="note-154-02a" xml:space="preserve">Cõfutatio
                <lb/>
              @triuſque
                <lb/>
              ſententiæ
                <lb/>
              ſuperioris.</note>
            niam ſiue ulla neceſſitate confugit ad miracula: </s>
            <s xml:id="echoid-s5578" xml:space="preserve">Secunda uero, quia dum co-
              <lb/>
            natur defendere, omnia modo eſſe naturaliter conſtituta, efſugere non poteſt,
              <lb/>
            quin concedat, ſupernaturale eſſe, quod centrum mundi non ſit centrum te@
              <lb/>
            ræ, cui naturaliter debetur ob ſummam ſui grauitatem, ut omnes philoſeph@
              <lb/>
            fatentur. </s>
            <s xml:id="echoid-s5579" xml:space="preserve">Adde quod pugnat cum omni experientia, terram non eſſe in cen-
              <lb/>
            tro totius Vniuerſi collocatam unà cum aqua. </s>
            <s xml:id="echoid-s5580" xml:space="preserve">Vt enim paulo poſt demonſtra-
              <lb/>
            bimus, tam ſuperficies conuexa terræ, quàm aquæ, a centro mundi æquidiſtar,
              <lb/>
            quod utraque opinio negat.</s>
            <s xml:id="echoid-s5581" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5582" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Deinde</emph>
            , quia cum auctores utriuſque ſententiæ admittant, aquã mul
              <lb/>
            to eſſe maiorem ipſa terra, concedere etiam neceſſario cogentur, plura ſtadia,
              <lb/>
            milliariaue cuilibet gradui ſuperficiei maris, ſeu aquæ correſpondere, quàm
              <lb/>
            cuilibet gradui terræ. </s>
            <s xml:id="echoid-s5583" xml:space="preserve">Nam in tot gradus diuiditur orbis terrenus, in quot glo
              <lb/>
            bus aqueus diſtribuitur, quemadmodum ſcilicet quilibet circulus cæleſtis diu@
              <lb/>
            di ſolet. </s>
            <s xml:id="echoid-s5584" xml:space="preserve">Quare ſi aqua maior eſt, quàm terra, oportet gradus aquæ eſſe maio-
              <lb/>
            res gradibus terræ, ac proinde quiuis illorum plura ſtadia, milliariaue co@ti-
              <lb/>
            nebit, quàm quilibet horum. </s>
            <s xml:id="echoid-s5585" xml:space="preserve">Cuius oppoſitum omnes Nautę aſſerunt, qui ſe
              <lb/>
            expertos fuiſſe ſępenumero reſtantur, tot ſtadia, uel milliaria comprehendere
              <lb/>
            unum quemque gradum in ſuperficię t
              <unsure/>
            erræ, quot in ſuperficie maris.</s>
            <s xml:id="echoid-s5586" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s5587" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Rvrsvs</emph>
            quoniam ſi uerę eſſent prędictæ ſententiæ, non poſſent ulli par-
              <lb/>
            ti terrę aſſignari antipodes; </s>
            <s xml:id="echoid-s5588" xml:space="preserve">quippe cum huic terrę parti habitatę oppoſita
              <lb/>
            pars maxima ſit aquarum proſunditate contecta, ut auctores earum fabulan-
              <lb/>
            tur: </s>
            <s xml:id="echoid-s5589" xml:space="preserve">Experientia autem quotidiana Luſitanorum, Hiſpanorumq́ue ſatis nos e-
              <lb/>
            docet, multis terrę partibus aſſignari antipodes, uel in cõtinenti, uel in inſulis:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s5590" xml:space="preserve">Vt extremę parti prouincię Chinarum fere antipodes ſunt habitantes in ca-
              <lb/>
            pite Bonę ſpei. </s>
            <s xml:id="echoid-s5591" xml:space="preserve">Prouincię quoque Peru ferme opponitur pars illa Indię O-
              <lb/>
            rientalis, in qua emporium Calecut reperitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s5592" xml:space="preserve">Item Malachæ in India </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>