155118Comment. in I. Cap. Sphæræ
quæ à terra duos effectos eſſe globos inter ſe diſtinctos, diuerſosq́ue, unu@
quidem terræ, alterum uero aquæ, quamuis nullus horum globorum totus, at-
que integer appareat, ſed ambo ſeſe mutuo interſecent. Ex qua ſententia ſe-
quitur, duo ponenda eſſe centra, unum totius Vniuerſi, quod idem dicunt eſ-
ſe, quod centrum terræ, alterum ipſius aquæ. Negare enim non poſſunt ratio-
nibus & experientiis conuicti, tam terram, quàm aquam eſſe rotundam, atque
ſphæricam. Quòd ſi illis obijcias, inde fieri, ut aqua uel uiolenter contineatur,
uel certe defluere poſſit, terramq́ue operite: Reſpondent, aquam ſupernatu-
rali Dei beneficio, ac miraculo ibi contentam non poſſe terram operire; ope-
riret uero maxime, ſi conditioni ſuæ naturæ, quæ ad decliuiora loca confluere
conatur, relinqueretur.
quidem terræ, alterum uero aquæ, quamuis nullus horum globorum totus, at-
que integer appareat, ſed ambo ſeſe mutuo interſecent. Ex qua ſententia ſe-
quitur, duo ponenda eſſe centra, unum totius Vniuerſi, quod idem dicunt eſ-
ſe, quod centrum terræ, alterum ipſius aquæ. Negare enim non poſſunt ratio-
nibus & experientiis conuicti, tam terram, quàm aquam eſſe rotundam, atque
ſphæricam. Quòd ſi illis obijcias, inde fieri, ut aqua uel uiolenter contineatur,
uel certe defluere poſſit, terramq́ue operite: Reſpondent, aquam ſupernatu-
rali Dei beneficio, ac miraculo ibi contentam non poſſe terram operire; ope-
riret uero maxime, ſi conditioni ſuæ naturæ, quæ ad decliuiora loca confluere
conatur, relinqueretur.
Alii vero eoſdem duos globos ex terra, &
aqua cõſtituentes, nihil ſuper-
11Sententia
corum, qui
tria centra
@tatuunt,
unũ terrę,
aquæ alte-
rum, & ter
tiũ totius
Vniuerſi. naturale admittere uolunt, ſed autumant, iuſſu Dei non ſolum aquam, ueru@
etiam terram a centro mundi receſſiſſe, neque iam ſupernaturaliter aquam cõ
tineri, ne fluat ad locum decliuiorem, terramq́ue operiat: Vnde hi auctores
tria centra confingunt, unum totius Vniuerſi, alterum terræ, tertium denique
ipſius aquæ. Cauſa uero, cur omnes prædicti auctores duos globos efficiant ex
terra, & aqua, hæc eſſe uidetur, quia nimirum putant, aquam multo eſſe maio-
rem ipſa terra. Vnde ſi aqua eſſet terræ concentrica, utique ipſam operiret.
Duo namque circuli ſeu globi inæquales concentrici eſſe nequeunt, quin m@
ior totum minorem includat, ut ex Geometria manifeſtum eſt.
11Sententia
corum, qui
tria centra
@tatuunt,
unũ terrę,
aquæ alte-
rum, & ter
tiũ totius
Vniuerſi. naturale admittere uolunt, ſed autumant, iuſſu Dei non ſolum aquam, ueru@
etiam terram a centro mundi receſſiſſe, neque iam ſupernaturaliter aquam cõ
tineri, ne fluat ad locum decliuiorem, terramq́ue operiat: Vnde hi auctores
tria centra confingunt, unum totius Vniuerſi, alterum terræ, tertium denique
ipſius aquæ. Cauſa uero, cur omnes prædicti auctores duos globos efficiant ex
terra, & aqua, hæc eſſe uidetur, quia nimirum putant, aquam multo eſſe maio-
rem ipſa terra. Vnde ſi aqua eſſet terræ concentrica, utique ipſam operiret.
Duo namque circuli ſeu globi inæquales concentrici eſſe nequeunt, quin m@
ior totum minorem includat, ut ex Geometria manifeſtum eſt.
Vervm utraque ſententia facile poteſt impugnari.
Prima quidem, quo-
22Cõfutatio
@triuſque
ſententiæ
ſuperioris. niam ſiue ulla neceſſitate confugit ad miracula: Secunda uero, quia dum co-
natur defendere, omnia modo eſſe naturaliter conſtituta, efſugere non poteſt,
quin concedat, ſupernaturale eſſe, quod centrum mundi non ſit centrum te@
ræ, cui naturaliter debetur ob ſummam ſui grauitatem, ut omnes philoſeph@
fatentur. Adde quod pugnat cum omni experientia, terram non eſſe in cen-
tro totius Vniuerſi collocatam unà cum aqua. Vt enim paulo poſt demonſtra-
bimus, tam ſuperficies conuexa terræ, quàm aquæ, a centro mundi æquidiſtar,
quod utraque opinio negat.
22Cõfutatio
@triuſque
ſententiæ
ſuperioris. niam ſiue ulla neceſſitate confugit ad miracula: Secunda uero, quia dum co-
natur defendere, omnia modo eſſe naturaliter conſtituta, efſugere non poteſt,
quin concedat, ſupernaturale eſſe, quod centrum mundi non ſit centrum te@
ræ, cui naturaliter debetur ob ſummam ſui grauitatem, ut omnes philoſeph@
fatentur. Adde quod pugnat cum omni experientia, terram non eſſe in cen-
tro totius Vniuerſi collocatam unà cum aqua. Vt enim paulo poſt demonſtra-
bimus, tam ſuperficies conuexa terræ, quàm aquæ, a centro mundi æquidiſtar,
quod utraque opinio negat.
Deinde, quia cum auctores utriuſque ſententiæ admittant, aquã mul
to eſſe maiorem ipſa terra, concedere etiam neceſſario cogentur, plura ſtadia,
milliariaue cuilibet gradui ſuperficiei maris, ſeu aquæ correſpondere, quàm
cuilibet gradui terræ. Nam in tot gradus diuiditur orbis terrenus, in quot glo
bus aqueus diſtribuitur, quemadmodum ſcilicet quilibet circulus cæleſtis diu@
di ſolet. Quare ſi aqua maior eſt, quàm terra, oportet gradus aquæ eſſe maio-
res gradibus terræ, ac proinde quiuis illorum plura ſtadia, milliariaue co@ti-
nebit, quàm quilibet horum. Cuius oppoſitum omnes Nautę aſſerunt, qui ſe
expertos fuiſſe ſępenumero reſtantur, tot ſtadia, uel milliaria comprehendere
unum quemque gradum in ſuperficię terræ, quot in ſuperficie maris.
to eſſe maiorem ipſa terra, concedere etiam neceſſario cogentur, plura ſtadia,
milliariaue cuilibet gradui ſuperficiei maris, ſeu aquæ correſpondere, quàm
cuilibet gradui terræ. Nam in tot gradus diuiditur orbis terrenus, in quot glo
bus aqueus diſtribuitur, quemadmodum ſcilicet quilibet circulus cæleſtis diu@
di ſolet. Quare ſi aqua maior eſt, quàm terra, oportet gradus aquæ eſſe maio-
res gradibus terræ, ac proinde quiuis illorum plura ſtadia, milliariaue co@ti-
nebit, quàm quilibet horum. Cuius oppoſitum omnes Nautę aſſerunt, qui ſe
expertos fuiſſe ſępenumero reſtantur, tot ſtadia, uel milliaria comprehendere
unum quemque gradum in ſuperficię terræ, quot in ſuperficie maris.
Rvrsvs quoniam ſi uerę eſſent prędictæ ſententiæ, non poſſent ulli par-
ti terrę aſſignari antipodes; quippe cum huic terrę parti habitatę oppoſita
pars maxima ſit aquarum proſunditate contecta, ut auctores earum fabulan-
tur: Experientia autem quotidiana Luſitanorum, Hiſpanorumq́ue ſatis nos e-
docet, multis terrę partibus aſſignari antipodes, uel in cõtinenti, uel in inſulis:
Vt extremę parti prouincię Chinarum fere antipodes ſunt habitantes in ca-
pite Bonę ſpei. Prouincię quoque Peru ferme opponitur pars illa Indię O-
rientalis, in qua emporium Calecut reperitur. Item Malachæ in India
ti terrę aſſignari antipodes; quippe cum huic terrę parti habitatę oppoſita
pars maxima ſit aquarum proſunditate contecta, ut auctores earum fabulan-
tur: Experientia autem quotidiana Luſitanorum, Hiſpanorumq́ue ſatis nos e-
docet, multis terrę partibus aſſignari antipodes, uel in cõtinenti, uel in inſulis:
Vt extremę parti prouincię Chinarum fere antipodes ſunt habitantes in ca-
pite Bonę ſpei. Prouincię quoque Peru ferme opponitur pars illa Indię O-
rientalis, in qua emporium Calecut reperitur. Item Malachæ in India
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib