Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 151]
[Figure 152]
[Figure 153]
[Figure 154]
[Figure 155]
[Figure 156]
[Figure 157]
[Figure 158]
[Figure 159]
[Figure 160]
[Figure 161]
[Figure 162]
[Figure 163]
[Figure 164]
[Figure 165]
[Figure 166]
[Figure 167]
[Figure 168]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.006977">
                <pb pagenum="506" xlink:href="016/01/155.jpg"/>
              eſt, & vt à calore putreſcat. </s>
              <s id="s.006978">Sicca igitur aut
                <lb/>
              omninò frigida, aut pinguiſſima putreſcere
                <lb/>
              non poſſunt. </s>
              <s id="s.006979">Siccantur autem trifariàm om­
                <lb/>
              nia vel, calore viuaci, hic autem triplex,
                <lb/>
              ignis, fumus, & Sol: vel abrodente humi­
                <lb/>
              dum, vt vento, vel ſale: vel ſenſim ſiccan­
                <lb/>
              te, vt aloë, atque myrrha. </s>
              <s id="s.006980">Refrigeratis au­
                <lb/>
              tem putredo non contingit, ob id gelu mul­
                <lb/>
              ta non putreſcunt. </s>
              <s id="s.006981">Et piſces apud Sarmatas
                <lb/>
              ſeruantur recentes, in quinque menſes. </s>
              <s id="s.006982">Et
                <lb/>
              anguillæ vento ſiccatæ, ſi crudæ edantur,
                <lb/>
              ſuaues ſunt. </s>
              <s id="s.006983">Sed & corpora mortuorum ar­
                <lb/>
              gento viuo obruta ſeruantur: ſic tamen, vt
                <lb/>
              & intùs penetret metallicum. </s>
              <s id="s.006984">Seruantur au­
                <lb/>
              tem humido pingui quæcunque parum pu­
                <lb/>
              tredini obnoxia ſunt, vt farcimina, ſalitæ­
                <lb/>
              que carnes oleo, & piſces aſſati, ſeu potius
                <lb/>
              frixi: quanquam hic modus etiam ad com­
                <lb/>
              poſitos reduci mereatur. </s>
              <s id="s.006985">Quædam verò mi­
                <lb/>
              ſta cauſa, vt quæ vel melle, quod pingue
                <lb/>
              ſit, & ſiccet, vt fructus plerique: vel aceto
                <lb/>
              quod ſiccet ſimul atque refrigeret. </s>
              <s id="s.006986">Quam­
                <lb/>
              uis igitur putredo ad incendium via ſit, non
                <lb/>
              tamen quæ putreſcunt, quia humidum ad­
                <lb/>
              huc habent aqueum, verum quæ ex putre­
                <lb/>
              dine relinquuntur, ardent. </s>
              <s id="s.006987">Sed fungi: vt tu­
                <lb/>
              bera non ardent, quia putredo pingui, &
                <lb/>
              aqueo miſta genita, non à putredine reli­
                <lb/>
              cta ſunt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1021"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006988">
                <margin.target id="marg1020"/>
              Modi præ­
                <lb/>
              ſeruandi à
                <lb/>
              putredine.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006989">
                <margin.target id="marg1021"/>
              Lauri, & iu­
                <lb/>
              niperifolia
                <lb/>
              igne conce­
                <lb/>
              pto cur cre­
                <lb/>
              pitent.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006990">At lauri folia, quæ à quadam putredine
                <lb/>
              relinquuntur, & ſicca ſunt, celerrimè ar­
                <lb/>
              dent: iuniperi quoque, ſed ob vehementem
                <lb/>
              ſiccitatem. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006991">Sed quia concipiunt ignem celeriter an­
                <lb/>
              tequam aqueum humidum vel eiiciatur, vel
                <lb/>
              ſiccetur, crepitum neceſſariò emittunt. </s>
              <s id="s.006992">Ob
                <lb/>
              id igitur lauri folia, & iuniperi, dum ardent,
                <lb/>
              valde crepitant. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006993">Sed ſunt qui ardentibus lauri foliis diui­
                <lb/>
              nationem ineſſe putant, ſeu quòd arbos ipſa
                <lb/>
              ſacra ſit Apollini, ſeu quòd hæc flamma in
                <lb/>
              varias formas diducatur: ſiue quòd natura
                <lb/>
              aliquid contineat, mentem mouens.
                <arrow.to.target n="marg1022"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006994">
                <margin.target id="marg1022"/>
              De iuniperi
                <lb/>
              ligno.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006995">Fuerunt qui exiſtimauerint truncum li­
                <lb/>
              gni iuniperi accenſum, & proprio cinere
                <lb/>
              contectum, ignem annuum ſeruare. </s>
              <s id="s.006996">Tamdiu,
                <lb/>
              certè mirum: at diu, nihil mirum, ſubſtan­
                <lb/>
              tia enim denſa & pingui admodum eſt, &
                <lb/>
              ad opera incorruptibili, niſi quod noſtris in
                <lb/>
              regionibus haud multum creſcit: & vbi creſ­
                <lb/>
              cit, cedrus dicitur.
                <arrow.to.target n="marg1023"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006997">
                <margin.target id="marg1023"/>
              Cedrus iuni­
                <lb/>
              peri ſpecies.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006998">Vernix.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006999">Sola enim fructus rubedine cedrus à iuni­
                <lb/>
              pero differt ac magnitudine. </s>
              <s id="s.007000">Iuniperi lachry­
                <lb/>
              ma vernix vocatur: ne diffluat atramentum
                <lb/>
              ſuper chartam commodè ſpargitur: quia
                <lb/>
              enim ſicca, & tenuis, combibit liquorem ac
                <lb/>
              ſiſtit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007001">Pumex quamuis ſiccus, non combibit:
                <lb/>
              quia craſſum, & ſine calore. </s>
              <s id="s.007002">Quinimò ſi ſolo
                <lb/>
              pollicis vngue, chartam comprimas iam de­
                <lb/>
              raſam, minus ſpargetur atramentum, quàm
                <lb/>
              ſi pollinem pumicis addas. </s>
              <s id="s.007003">Ob id igitur è
                <lb/>
              ſicca vernice, & lini oleo, fit liquida vernix
                <lb/>
              ad omnes cœli impetus coërcendos aptiſſi­
                <lb/>
              ma: vnde picturis addi ſolet. </s>
              <s id="s.007004">Olim loco eius
                <lb/>
              cera tenuiſſima, vel oui albo, ac ſandice
                <lb/>
              factitio, vel creta, cum nitro vtebantur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007005">Cera aduerſus Solis calores, ventoſque
                <lb/>
              ac ſalſi imbris, tum vaporum iniuriam, pi­
                <lb/>
              cturæ defendebantur. </s>
              <s id="s.007006">Oui albo, & ſandice,
                <lb/>
              etiam calor purpureus præter tutelam adde­
                <lb/>
              batur. </s>
              <s id="s.007007">Sed creta, ac nitro, ſplendor iucundiſ­
                <lb/>
              ſimus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007008">Apelles verò atramento tenuiſſimo ( ſic
                <lb/>
              enim ab vſu, non à calore, vocabatur li­
                <lb/>
              quor ille) præter id, quod picturas à pulue­
                <lb/>
              re ac ſordibus, iniuriiſque cæteris tueretur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007009">claritatem magnam addebat eis, etiam re­
                <lb/>
              percuſſo lumine. </s>
              <s id="s.007010">Quæ omnia, vernix noſtra
                <lb/>
              ætate, commoda etiam præſtat. </s>
              <s id="s.007011">Probatur
                <lb/>
              autem pura, quæ colores non vitiet, perſpi­
                <lb/>
              cua, tenuiſſima, ſplendida, adeò vt colores
                <lb/>
              illuminet, non obtundat. </s>
              <s id="s.007012">lumen verò ipſum
                <lb/>
              repercutiat: & ſolida ac firma, ſicut aquę vdo,
                <lb/>
              ſalſugini, ventis, pulueri, Solíque incorru­
                <lb/>
              pta maneat, & æterna. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007013">Sed vt ad plantarum hiſtoriam redeam,
                <lb/>
              quæri ſolet, cur quibuſdam folia criſpa, aliis
                <lb/>
              etiam capitata, vt caulibus? </s>
              <s id="s.007014">Cauſa eſt, hu­
                <lb/>
              midum terreum abundans. </s>
              <s id="s.007015">Nerui enim
                <lb/>
              quia terrei, ſeriùs creſcunt: at folij ſub­
                <lb/>
              ſtantia, humidior: quum quod ineſt, ob
                <lb/>
              denſitatem non facilè reſoluatur, ſinuatur,
                <lb/>
              neceſſarioque criſpatur. </s>
              <s id="s.007016">Quæ igitur criſpa
                <lb/>
              habent folia, talia ſunt: vt lactuca, inula,
                <lb/>
              lapathum. </s>
              <s id="s.007017">Quæ autem extenſa, vel tenui vel
                <lb/>
              pauco humido prædita ſunt. </s>
              <s id="s.007018">Capitata verò
                <lb/>
              criſpa valdè, vel lenta magis, propterea non
                <lb/>
              ſeparantur, ſed in eodem, & iuxta idem ex­
                <lb/>
              tenſa coëunt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007019">Abſoluiſſe iam plantarum hiſtoriam ſcio
                <arrow.to.target n="marg1024"/>
                <lb/>
              ſed quoniam attamenti rubri atque puni­
                <lb/>
              nci compoſitionem docui, cæterorum etiam
                <lb/>
              adiiciam. </s>
              <s id="s.007020">Cœruleum, à cœrulea terra, vel
                <lb/>
              lapide Cyaneo, tum aureum è purpurina,
                <lb/>
              vel auro: reliquique omnes è metallicis co­
                <lb/>
              lores, vtriuſque ad vnguem modis, quibus
                <lb/>
              rubrum è cinnabari ſuprà miſceri docuimus,
                <lb/>
              perficiuntur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007021">
                <margin.target id="marg1024"/>
              Atramenti
                <lb/>
              ſcriptorij
                <lb/>
              aurei, & cœ­
                <lb/>
              rulei ratio.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007022">At nigrum quod commune eſt, ſic fit:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1025"/>
                <lb/>
              Gallæ confractæ recentis libram vnam: la­
                <lb/>
              chrymæ Arabicæ, baccarum liguſtri ma­
                <lb/>
              turarum, ſingulorum libræ dimidium: octo
                <lb/>
              diebus in ſex libris aquæ macerentur: pòſt
                <lb/>
              coquantur, donec aquæ pars tertia dece­
                <lb/>
              dat: feruenti, amotóque ab igne addantur
                <lb/>
              calchanti tenuiſſimè triti libram vnam,
                <lb/>
              miſceanturque omnia, donec frigeſcat: &
                <lb/>
              poſt dies decem, linteo denſiore coletur ac
                <lb/>
              ſeruetur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007023">
                <margin.target id="marg1025"/>
                <expan abbr="Atramentũ">Atramentum</expan>
                <lb/>
              nigrum ſcri­
                <lb/>
              ptorium con­
                <lb/>
              ficiendi ra­
                <lb/>
              tio.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007024">Antiquo tempore pro ſcribendis libris
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1026"/>
                <lb/>
              fuligo balneorum & fornacum in vſu erat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007025">Et nunc typhographi fuligine olei lini cum
                <lb/>
              ipſo oleo vtuntur. </s>
              <s id="s.007026">Scio qui fecerit optimum
                <lb/>
              quod tamen poſt ſex menſes ex toto euaneſ­
                <lb/>
              cere è chartis magna fraude. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007027">
                <margin.target id="marg1026"/>
              Literæ quæ
                <lb/>
              ſponte eua­
                <lb/>
              neſcunt.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007028">Quærenda igitur ratio huius. </s>
              <s id="s.007029">Scimus quo­
                <lb/>
              niam terrea manent, humida non manent:
                <lb/>
              & quæ tenuia ſunt, euaneſcunt celerri­
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              :
                <emph.end type="italics"/>
              vnde aqua ardens ſtatim diffugit. </s>
              <s id="s.007030">Cal­
                <lb/>
              chantem igitur in ſpiritum redactum, & hu­
                <lb/>
              midæ, tenacique materiæ miſtum, hoc effi­
                <lb/>
              cere poteſt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007031">Vnde quæ pro magno miraculo referun­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1027"/>
                <lb/>
              tur de Apollonio Tyanæo, quòd bis accuſa­
                <lb/>
              tus chartam ſynceram ac puram accuſator
                <lb/>
              inuenerit, ſeu Imperator, ſeu Tigillinus: ſi
                <lb/>
              modò vera ſunt hæc inter tot Philoſtrati </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>