Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of contents

< >
< >
page |< < (104) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="104" file="0156" n="156" rhead="THEORIÆ"/>
            ponent directam per CH contrariam directioni tendenti ad
              <lb/>
            rectam A B. </s>
            <s xml:space="preserve">At in primo caſu habebuntur attractiones CL,
              <lb/>
            C K, quæ component vim CF directam verſus A B, quo ca-
              <lb/>
            ſu attractio AP cum repulſione AR, & </s>
            <s xml:space="preserve">attractio BV cum
              <lb/>
            repulſione BS component vires AQ, BT, quibus puncta A,
              <lb/>
            B ibunt obviam puncto C redeunti ad rectam tranſituram per
              <lb/>
            illud punctum E, quod eſt in triente rectæ DC, & </s>
            <s xml:space="preserve">de quo ſu-
              <lb/>
            pra mentionem fecimus num. </s>
            <s xml:space="preserve">205.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">225. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc Theoria generaliter etiam non rectilineæ tantum,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0156-01" xlink:href="note-0156-01a" xml:space="preserve">Theoria gene.
                <lb/>
              ralior indicata:
                <lb/>
              trium puncto.
                <lb/>
              rum jacentium
                <lb/>
              in directum: vis
                <lb/>
              maxima ad con
                <lb/>
              ſervandam di-
                <lb/>
              ſtantiam.</note>
            ſed & </s>
            <s xml:space="preserve">cuivis poſitioni trium maſſarum applicari poteſt, ac ap-
              <lb/>
            plicabitur infra, ubi etiam generale ſimpliciſſimum, ac ſæcun-
              <lb/>
            diſſimum theorema eruetur pro comparatione virium inter ſe;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">ſed hic interea evolvemus nonnulla, quæ pertinent ad ſimpli-
              <lb/>
            ciorem hunc caſum trium punctorum. </s>
            <s xml:space="preserve">Inprimis fieri utique
              <lb/>
            poteſt, ut ejuſmodi tria puncta poſitionem ad ſenſum rectili-
              <lb/>
            neam retineant cum prioribus diſtantiis, utcunque magna fue-
              <lb/>
            rit vis, quæ illa dimovere tentet, vel utcunque magna veloci-
              <lb/>
            tas impreſſa fuerit ad ea e ſuo reſpectivo ſtatu deturbanda. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            Nam vires ejuſmodi eſſe poſſunt, ut tam in eadem directione
              <lb/>
            ipſius rectæ, quam in directione ad eam perpendiculari, adeo-
              <lb/>
            que in quavis obliqua etiam, quæ in eas duas reſolvi cogita-
              <lb/>
            tione poteſt, validiſſimus exurgat conatus ad redeundum ad
              <lb/>
            priorem locum, ubi inde diſceſſerint puncta. </s>
            <s xml:space="preserve">Contra vim
              <lb/>
            impreſſam in directione ejuſdem rectæ ſatis eſt, ſi pro puncto
              <lb/>
            medio attractio plurimum creſcat, aucta diſtantia ab utrolibet
              <lb/>
            extremo, & </s>
            <s xml:space="preserve">plurimum decreſcat, eadem imminuta; </s>
            <s xml:space="preserve">ac pro u-
              <lb/>
            trovis puncto extremo ſatis eſt, ſi repulſio decreſcat plurimum
              <lb/>
            aucta diſtantia ab extremo, & </s>
            <s xml:space="preserve">attractio plurimum creſcat, au-
              <lb/>
            cta diſtantia a medio, quod ſecundum utique fiet, cum, ut
              <lb/>
            dictum eſt, debeat attractio medii in ipſum creſcere, aucta di-
              <lb/>
            ſtantia. </s>
            <s xml:space="preserve">Si hæc ita ſe habuerint, ac vice verſa; </s>
            <s xml:space="preserve">differentia
              <lb/>
            virium vi extrinſecæ reſiſtet, ſive ea tentet contrahere, ſive di-
              <lb/>
            ſtrahere puncta, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſi aliquod ex iis velocitatem in ea dire-
              <lb/>
            ctione acquiſiverit utcunque magnam, poterit differentia virium
              <lb/>
            eſſe tanta, ut extinguat ejuſmodi reſpectivam velocitatem tem-
              <lb/>
            puſculo, quantum libuerit, parvo, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſt percurſum ſpatio-
              <lb/>
            lum, quantum libuerit, exiguum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">226. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod ſi vis urgeat perpendiculariter, ut ex. </s>
            <s xml:space="preserve">gr. </s>
            <s xml:space="preserve">pun-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0156-02" xlink:href="note-0156-02a" xml:space="preserve">Quid ubi vis
                <lb/>
              externa urgeat
                <lb/>
              in latus: idea
                <lb/>
              virgæ rigidæ,
                <lb/>
              & virgæ flexi-
                <lb/>
              lis.</note>
            ctum medium D moveatur per rectam DC perpendicularem
              <lb/>
            ad AB; </s>
            <s xml:space="preserve">tum vires CK, CL poſſunt utique eſſe ita validæ,
              <lb/>
            ut vis compoſita CF ſit poſt receſſum, quantum libuerit,
              <lb/>
            exiguum ſatis magna ad ejuſmodi vim elidendam, vel ad ex-
              <lb/>
            tinguendam velocitatem impreſſam. </s>
            <s xml:space="preserve">In caſu vis, quæ conſtan-
              <lb/>
            ter urgeat, & </s>
            <s xml:space="preserve">punctum D verſus C, & </s>
            <s xml:space="preserve">puncta A, B ad par-
              <lb/>
            tes oppoſitas, habebitur inflexio; </s>
            <s xml:space="preserve">ac in caſu vis, quæ agat in ea-
              <lb/>
            dem directione rectæ jungentis puncta, habebitur contractio, ſeu
              <lb/>
            diſtractio; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed vires reſiſtentes ipſis poterunt eſſe ita validæ, ut
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">inflexio, & </s>
            <s xml:space="preserve">contractio, vel diſtractio, ſint prorſus inſenſibiles;</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>