Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
51
(19)
52
(20)
53
(21)
54
(22)
55
(23)
56
(24)
57
(25)
58
(26)
59
(27)
60
(28)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(124)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div371
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
67
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s10657
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
124
"
file
="
514.01.156
"
n
="
156
"
rhead
="
LIBER
"/>
tum, quod & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10658
"
xml:space
="
preserve
">experientia comprobauit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10659
"
xml:space
="
preserve
">Ideo altitudini columnæ octo pedis diamctros dedere, eamq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10660
"
xml:space
="
preserve
">ab au-
<
lb
/>
thoribus Ionicam nominarunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10661
"
xml:space
="
preserve
">Inde minorem numerum, hoc est ſenarium, cum medio, id est octonario con-
<
lb
/>
iungentes ſummam quatuordecim fecere, quam æque diuidentes, ſeptenarium collegere, ſecundum quem nu-
<
lb
/>
merum Dores columnam conſtituere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10662
"
xml:space
="
preserve
">Demum maiorem terminum, id eſt denarium cum eodem medio compo-
<
lb
/>
nentes, decem & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10663
"
xml:space
="
preserve
">octo retulere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10664
"
xml:space
="
preserve
">quam ſummam in duas æquas partes diſtribuentes, nouenarium habuere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10665
"
xml:space
="
preserve
">quem numerum gracioliori formæ tribuentes, Corinthium genus effecerunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10666
"
xml:space
="
preserve
">unde autem Corinthij uocabulum
<
lb
/>
deſupmptum fuit, dicetur infra. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10667
"
xml:space
="
preserve
">Non est autem quod quis a me quærat hoc loco, ut quæ a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10668
"
xml:space
="
preserve
">dicuntur Pli-
<
lb
/>
nij, Strabonis, Pauſaniæ, aliorumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10669
"
xml:space
="
preserve
">authoritatibus confirmem, nam quicquid ipſi dixere, authoritate Vitru-
<
lb
/>
uiana potius confirmandum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10670
"
xml:space
="
preserve
">Plinius tamen de columnis loquens, ait quatuor earum genera eſſe. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10671
"
xml:space
="
preserve
">Quæ
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.156-01
"
xlink:href
="
note-514.01.156-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
ſextam partem altitudinis in craſſitudine ima habent, Doricæ uocantur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10672
"
xml:space
="
preserve
">quæ nonam Ionicæ: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10673
"
xml:space
="
preserve
">quæ ſeptimam
<
lb
/>
Tuſcanicæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10674
"
xml:space
="
preserve
">Corintbijs eadem ratio, quæ Ionicis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10675
"
xml:space
="
preserve
">Sed cum dicat inferius quod differunt columnæ Ionicæ a co-
<
lb
/>
lumnis Corinthijs, dicit enim, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10676
"
xml:space
="
preserve
">differentia, quoniam capitulis Corinthorum eadem est altitudo, quæ colligi-
<
lb
/>
tur craſſitudine ima, ideoq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10677
"
xml:space
="
preserve
">graciliores uidentur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10678
"
xml:space
="
preserve
">Ionici enim altitudo tertia pars eſt craſſitudinis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10679
"
xml:space
="
preserve
">uidetur Io-
<
lb
/>
nicam columnam octauam partem habere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10680
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10681
"
xml:space
="
preserve
">non nonam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10682
"
xml:space
="
preserve
">Sed nollem tanta religione altitudines columna-
<
lb
/>
rum conſtitui, cum tempus ſit interdum longiores efficere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10683
"
xml:space
="
preserve
">nam ſuperiori uolumine, cum de diſtributione pycno
<
lb
/>
ſtyli, diaſtyli, ſystyliq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10684
"
xml:space
="
preserve
">diſſereret, ut uiſui, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10685
"
xml:space
="
preserve
">aſpectui ſatisfaceret, decem quoque craßitudines altitudinibus co-
<
lb
/>
lumnarum dedit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10686
"
xml:space
="
preserve
">quare obſeruandum est, ne ſuperſtitioſi ſimus, dum religio ſi eſſe uolumus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10687
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10688
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Item</
emph
>
poſtea Dianæ conſtituere ædem, quærentes noui generis ſpeciem, ijſdem ueſtigijs ad
<
lb
/>
muliebrem tranſtulerunt gracilitatem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10689
"
xml:space
="
preserve
">fecerunt primum columnæ craſsitudinem altitudinis octa-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.156-02
"
xlink:href
="
note-514.01.156-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
ua partè, ut haberet ſpeciem excelſiorem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10690
"
xml:space
="
preserve
">Baſim ſpira ſuppoſuerunt pro calceo, capitulo uolutas, uti
<
lb
/>
capillamento concriſpatos cincinnos præpendentes dextra, ac ſiniſtra collocauerunt, cymatijs & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10691
"
xml:space
="
preserve
">en-
<
lb
/>
carpis pro crinibus diſpoſitijs, frontes ornauerunt: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10692
"
xml:space
="
preserve
">Truncoque toto ſtrias, uti ſtolarum rugas ma-
<
lb
/>
tronali more demiſerunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10693
"
xml:space
="
preserve
">Ita duobus diſcriminibus columnarum inuentionem unam uirili ſine or-
<
lb
/>
natu nudam ſpecie, alteram muliebri ſubtilitate, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10694
"
xml:space
="
preserve
">ornatu, ſymmetriaq́ue ſunt imitati. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10695
"
xml:space
="
preserve
">Poſteri uero
<
lb
/>
elegantia, ſubtilitateq́ue iudiciorum progreſsi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10696
"
xml:space
="
preserve
">gracilioribus modulis delectati, ſeptem craſsitudi-
<
lb
/>
nis diametros in altitudinem columnæ Doricæ, Ionicæ octo ſemis conſtituerunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10697
"
xml:space
="
preserve
">id autem genus,
<
lb
/>
quod Iones fecerunt, primo Ionicum eſt nominatum.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10698
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s10699
"
xml:space
="
preserve
">Facile eſt intelligere, ſi Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10700
"
xml:space
="
preserve
">credimus, credere autem debemus, quod dicitur de Ionicæ columnæ ſymme-
<
lb
/>
tria, ac inuentione, cui baſim pro calceo conſtituere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10701
"
xml:space
="
preserve
">capitulo uolutas, quæ capillamentum imitarentur, ac
<
lb
/>
concriſpatos cincinnos hinc inde præpendentes addidere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10702
"
xml:space
="
preserve
">inſuperq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10703
"
xml:space
="
preserve
">cymatia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10704
"
xml:space
="
preserve
">florum, frondium, fructuumq́;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10705
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.156-03
"
xlink:href
="
note-514.01.156-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
contextus, quos encarpos Græci, nos feſtones appellamus, appoſuere ornatus cauſa. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10706
"
xml:space
="
preserve
">atque id eſt, quod tertio li
<
lb
/>
bro echinos appellari diximus caſt anearum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10707
"
xml:space
="
preserve
">ut nihil deeſſet, quemadmodum in altitudine columnæ malie-
<
lb
/>
brem gracilitatem referri uoluerunt, ita etiam mulierum ornamenta paſſim addidere, columnas que striatas fe
<
lb
/>
cerunt, ut rugas, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10708
"
xml:space
="
preserve
">plicas ſtolæ muliebris eo modo imitarentur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10709
"
xml:space
="
preserve
">Inde ſubtilioribus modulis delectati ſepti-
<
lb
/>
mam Doricæ, octauam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10710
"
xml:space
="
preserve
">dimidiam craſſitudinem Ionicæ columnæ dederunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10711
"
xml:space
="
preserve
">ſecundum est natum genus
<
lb
/>
columnarum ab Ionibus nominatum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10712
"
xml:space
="
preserve
">Tertium genus est Corinthium. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10713
"
xml:space
="
preserve
">Plinius addit quartum Tuſcanicum,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10714
"
xml:space
="
preserve
">præterea ſunt quæ uocantur atticæ columnæ quaternis angulis pari laterum interuallo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10715
"
xml:space
="
preserve
">Sed nos ad Vitr.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10716
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10717
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Tertivm</
emph
>
uero quod Corinthium dicitur, uirginalis habet gracilitatis imitationem, quod uir-
<
lb
/>
gines propter ætatis teneritatem gracilioribus membris ſiguratæ, effectus recipiunt in ornatu uenu-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.156-04
"
xlink:href
="
note-514.01.156-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
ſtiores. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10718
"
xml:space
="
preserve
">Eius autem capituli prima inuentio ſic memoratur eſſe facta. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10719
"
xml:space
="
preserve
">Virgo ciuis Corinthia iam ma
<
lb
/>
tura nuptijs implicita morbo deceſsit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10720
"
xml:space
="
preserve
">poſt ſepulturam eius, quibus ea uiua poculis delectabatur nu-
<
lb
/>
trix collecta, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10721
"
xml:space
="
preserve
">compoſita in calatho pertulit ad monumentum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10722
"
xml:space
="
preserve
">in ſummo collocauit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10723
"
xml:space
="
preserve
">uti ea per-
<
lb
/>
manerent diutius ſub diuo, tegula texit: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10724
"
xml:space
="
preserve
">Is calathus fortuito ſupra acanthi radicem fuerat collocatus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10725
"
xml:space
="
preserve
">Interim pondere preſſa radix acanthi media folia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10726
"
xml:space
="
preserve
">cauliculos circa uernum tempus profudit, cuius
<
lb
/>
cauliculi ſecundum calathi latera creſcentes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10727
"
xml:space
="
preserve
">ab angulis tegulæ ponderis neceſsitate expreſsi flexu-
<
lb
/>
ras in extremas partes uolutarum facere ſunt coacti. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10728
"
xml:space
="
preserve
">Tunc Callimachus, qui propter elegantiam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10729
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
ſubtilitatem artis marmoreæ ab Athenienſibus Kachizotecnos fuerat nominatus, præteriens hoc mo-
<
lb
/>
numentum, animaduertit eum calathum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10730
"
xml:space
="
preserve
">circa foliorum teneritatem, delectatusq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10731
"
xml:space
="
preserve
">genere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10732
"
xml:space
="
preserve
">for-
<
lb
/>
mæ nouitate, ad id exemplar, columnas apud Corinthios fecit, ſymmetriasq́ue conſtituit, ex eoq́ue in
<
lb
/>
operum perfectionibus Corinthij generis diſtribuit rationes.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10733
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s10734
"
xml:space
="
preserve
">Et hæc quoque facilia ſunt, in aliquibus autem codicibus legitur catatecnos, alij legunt Texitecnon, quo-
<
lb
/>
niam ſubtiliter poliebat opera ſua, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10735
"
xml:space
="
preserve
">forte cum Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10736
"
xml:space
="
preserve
">quadrat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10737
"
xml:space
="
preserve
">Plinius uidetur habere cachizotecnos. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10738
"
xml:space
="
preserve
">quo-
<
lb
/>
niam nunquàm ſibi Callimachus ſatisfactum putabat in opere, ſemper habebat aliquid quod reprehenderet.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10739
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10740
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Eivs</
emph
>
autem capituli ſymmetria ſic eſt facienda, uti quanta fuerit craſsitudo imæ columnæ, tan-
<
lb
/>
ta ſit altitudo capituli cum abaco. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10741
"
xml:space
="
preserve
">Abaci latitudo ita habeat rationem, ut quanta fuerit altitudo, bis
<
lb
/>
tanta ſit diagonios ab angulo ad angulum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10742
"
xml:space
="
preserve
">Spatia enim ita iuſtas habebunt frontes quoquouerſus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10743
"
xml:space
="
preserve
">Latitudinis frontes ſinuentur introrſus ab extremis angulis abaci, ſuæ frontis latitudinis nona, adi-
<
lb
/>
mum capituli’tantam habeant craſsitudinem, quantam habet ſumma columna, præter apotheſim, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10744
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
aſtragalum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10745
"
xml:space
="
preserve
">Abaci craſsitudo ſeptima capituli altitudinis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10746
"
xml:space
="
preserve
">Dempta abaci craſsitudine diuidatur reli-
<
lb
/>
qua pars in partes tres, ex quibus una imo folio detur, fecundum folium mediam altitudinem teneat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10747
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.156-06
"
xlink:href
="
note-514.01.156-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>