Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
151
151
152
152
153
153
154
154
155
155
156
156
157
157
158
158
159
159
160
160
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007111">
                <pb pagenum="509" xlink:href="016/01/158.jpg"/>
              de litera Ariſtotelis, quòd multis in locis
                <lb/>
              corrupta ſit, non obſcuræ ſunt coniecturæ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007112">Itaque anima calore cœleſti determinatur,
                <lb/>
              & numerum ſuum ſpecies omnes habent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007113">Nec ex materia ſpecies mutatur, medò for­
                <lb/>
              mam ſuſcipere poſſit. </s>
              <s id="s.007114">Varietates autem ex
                <lb/>
              materia, vt etiam in his, quæ à parentibus
                <lb/>
              generantur, ad monſtra referendæ ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007115">Quòd ſi ad ſpecies referas, fient prorſus ſpe­
                <lb/>
              cies infinitæ. </s>
              <s id="s.007116">Eſt etiam aliud argumentum,
                <lb/>
              cùm videamus muſcas in Italia, in Germa­
                <lb/>
              nia, Indiâque, & Æthiopia, tum aliis regio­
                <lb/>
              nibus tam procul inter ſe diſtantibus, & ex
                <lb/>
              tam diuerſa materia genitis, forma, & mo­
                <lb/>
              ribus ſimiles eſſe. </s>
              <s id="s.007117">Quòd ſi hæc vis in cœlo
                <lb/>
              non eſſet materiaque diuerſa, ſpecies diuer­
                <lb/>
              ſæ generarentur, propemodum tot eſſent
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1037"/>
                <lb/>
              ſpecies muſcarum, quot muſcæ. </s>
              <s id="s.007118">Quòd verò
                <lb/>
              genita è putri materia in perpetuum pro­
                <lb/>
              pagari poſſint, aliàs demonſtratum eſt. </s>
              <s id="s.007119">Quæ
                <lb/>
              igitur diuerſæ ſint ſpeciei, & quæ ſolùm
                <lb/>
              deficiant, & monſtra mereantur appellari,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1038"/>
                <lb/>
              iam dictum eſt. </s>
              <s id="s.007120">Reliquum eſt, vt oſtenda­
                <lb/>
              mus, nullum animal ex putredine genitum
                <lb/>
              manſueſcere: ſed omnia talia admodum
                <lb/>
              agreſtia eſſe. </s>
              <s id="s.007121">Quod primò contingit, quia
                <lb/>
              (vt dictum eſt) ſenſus habent interiores de­
                <lb/>
              biles: quæ autem manſueſcunt, imaginatri­
                <lb/>
              cem vim & memoriam conſpicuam habere
                <lb/>
              debent: tum quia exanguia, ideóque timi­
                <lb/>
              da: timor autem, vt inferiùs docebimus,
                <lb/>
              impedit, ne cicura fiant. </s>
              <s id="s.007122">Sunt etiam ple­
                <lb/>
              runque breuis vitæ: tempore autem indigent
                <lb/>
              quæcunque manſueſcere debent. </s>
              <s id="s.007123">Demùm
                <lb/>
              nullum eſt contractus huius manſuetudinis
                <lb/>
              imò neque conſuetudinis veſtigium à paren­
                <lb/>
              tibus, quod plurimùm facit ad propoſitum
                <lb/>
              animalium, quæ cicurare volumus: hoc au­
                <lb/>
              tem infrà docebimus. </s>
              <s id="s.007124">Etſi aliquid in rem
                <lb/>
              facit, talia omnia cùm fœda ſint aſpectu,
                <lb/>
              & horribilia, nemo illorum conſuetudi­
                <lb/>
              nem deſiderabit, etiamſi intentum aſſequi
                <lb/>
              poſſe ſperet. </s>
              <s id="s.007125">Sed quædam horum planè no­
                <lb/>
              bis vtilia ſunt, vt apes: quas tractare ob
                <lb/>
              commodum cogimur. </s>
              <s id="s.007126">Sunt autem potiùs
                <lb/>
              inſecta, quàm è putri materia genita. </s>
              <s id="s.007127">Inſe­
                <lb/>
              ctorum enim alia volant, vt muſcæ, & apes:
                <lb/>
              alia in terra degunt vt vermes, & lacertæ:
                <lb/>
              alia ambigui generis, vt formicæ: alia vi­
                <lb/>
              uunt in aquis, vt ſcolopendræ: aliæ volant
                <lb/>
              & in aquis tamen viuunt, vt muſcæ fluuia­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1039"/>
                <lb/>
              tiles: alia in aquis, & terra, vt crocodili. </s>
              <s id="s.007128">No­
                <lb/>
              biliſſima ſunt omnium tria genera: ſerpen­
                <lb/>
              tes ob magnitudinem, apes, & bombyces
                <lb/>
              ob opus. </s>
              <s id="s.007129">Serpentes in immenſam magnitu­
                <lb/>
              dinem creſcere teſtatur euentus, cùm M. </s>
              <s id="s.007130">At­
                <lb/>
              tilius Regulus ad Bagradam fluuium, tor­
                <lb/>
              mentis atque baliſtis in Africa vnum lon­
                <lb/>
              gitudinis pedum 120. occiderit. </s>
              <s id="s.007131">Et in ven­
                <lb/>
              tre Boæ temporibus Claudij Cæſaris inte­
                <lb/>
              ger inuentus infans, Boa interfecta. </s>
              <s id="s.007132">Alitur
                <lb/>
              hoc genus lacte, ſugitque vaccas lactantes.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007133">Dracones etiam eſſe referunt, qui elephan­
                <lb/>
              tem totum exugant, & interimant. </s>
              <s id="s.007134">Sunt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1040"/>
                <lb/>
              & in Calecuto Indiæ orientalis animalia
                <lb/>
              ſerpentibus ſimilia, ſcilicet ore, oculis,
                <lb/>
              cauda prælonga, abſque pilis, aprorum
                <lb/>
              magnitudine, aliquando etiam vaſtiore ca­
                <lb/>
              pite, ſed pedes habent quatuor venen ó­
                <lb/>
              que carent. </s>
              <s id="s.007135">Alia his ſimilia edunt in Hiſ­
                <lb/>
              paniola inſula occidentalis Indiæ, vocata
                <lb/>
              Hyuana, dorſo ſpinoſa, aphona ſeu abſque
                <lb/>
              voce, quatuor pedibus, lacertarum cauda,
                <lb/>
              dentibus acutiſſimis, cuniculis maiora, ceu
                <lb/>
              leporum magnitudine, in arboribus, terra,
                <lb/>
              & aquis abſque diſcrimine degentia, famis
                <lb/>
              ad multos dies patientia, pelle coloribus va­
                <lb/>
              riis diſtincta ac leui, vt ſerpentibus cæte­
                <lb/>
              ris, venter ſupremus qualis auibus eſt, ſed
                <lb/>
              ampliſſimus à mento ad pectus. </s>
              <s id="s.007136">Sunt &
                <lb/>
              quos vocant Bardatos à phaleratorum equo­
                <lb/>
              rum ſimilitudine, teſtudinei generis, iu­
                <lb/>
              cundi guſtu, magnitudine cuniculi, colore
                <lb/>
              albo, & cinereo diſtincto: in terræ foueis,
                <lb/>
              quas pedibus excauant, habitare ſolent, &
                <lb/>
              ipſi quatuor pedibus, anguina pelle, & cau­
                <lb/>
              da: fert hos India occidentalis, iuxta ean­
                <lb/>
              dem inſulam. </s>
              <s id="s.007137">In aurea Caſtiglia frequentes
                <lb/>
              ſunt viperæ, quæ longitudine 20. pedes
                <lb/>
              æquent, quibus caput non minus eſt, quàm
                <lb/>
              hœdo. </s>
              <s id="s.007138">In regno etiam Senegæ, miræ ma­
                <lb/>
              gnitudinis ſerpentes abſque pedibus, & aliis
                <lb/>
              inueniuntur, quales Boas eſſe diximus. </s>
              <s id="s.007139">Ma­
                <lb/>
              iores mittit Taprobana. </s>
              <s id="s.007140">Olim Epidaurij
                <lb/>
              maximos ſerpentes nutriebant, & cicura­
                <lb/>
              bant, vnde nata etiam fabula Alexandri
                <lb/>
              apud Lucianum. </s>
              <s id="s.007141">Et Romani in ſuperſtitio­
                <lb/>
              nem conuerſi, cùm in Æſculapij ſtatua la­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1041"/>
                <lb/>
              tuiſſet. </s>
              <s id="s.007142">Latêre autem hoc genus ſerpentum
                <lb/>
              ſolet, & diu poteſt, quoniam exiguo con­
                <lb/>
              tentum eſt cibo, propter viſcerum anguſtiam
                <lb/>
              & paucitatem caloris natiui, temperaturæ­
                <lb/>
              que ſiccitatem. </s>
              <s id="s.007143">Atque hoc norunt circula­
                <lb/>
              tores, qui eos in pyxide lignea circumfe­
                <lb/>
              runt, cumque commodiſſimè, modico furfu­
                <lb/>
              re appoſito. </s>
              <s id="s.007144">Sed magnitudinis ſerpentum
                <lb/>
              cauſa eſt calor regionis: nam ſerpentes du­
                <lb/>
              ra ſunt carne, ob id in immenſum creſcere
                <lb/>
              apti: nam & arbores plurimùm
                <expan abbr="creſcũt">creſcunt</expan>
              , quia
                <lb/>
              denſiores ſunt ſubſtantia: ſic & elephantes.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007145">Sed ſerpentibus frigida natura obſtabat, ob
                <lb/>
              id non niſi in calidiſſimis regionibus illi ad
                <lb/>
              tantam poſſunt peruenire magnitudinem. </s>
              <s id="s.007146">At
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1042"/>
                <lb/>
              qui nequeunt creſcere calore auxiliante, ne­
                <lb/>
              ceſſariò ſicciſſima ſunt natura, atque ob id
                <lb/>
              pernicioſiſſimi. </s>
              <s id="s.007147">Regulum ſeu baſilicum fe­
                <lb/>
              runt, vel voce ſola, vel intuitu homines oc­
                <lb/>
              cidere: quòd ſi ita eſt, infici aërem in vtro­
                <lb/>
              que ſpiritu eſt neceſſe: nam ſimulachrum
                <lb/>
              illud quod lucis auxilio mittit, veneni par­
                <lb/>
              ticeps eſſe non poteſt. </s>
              <s id="s.007148">Igitur non ſecùs ac
                <lb/>
              mulieres ſpecula vitiant dum menſibus de­
                <lb/>
              tinentur, homines ac animalia voce, vel in­
                <lb/>
              tuitu ſerpentum affici poſſunt. </s>
              <s id="s.007149">Obſeruatum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1043"/>
                <lb/>
              eſt ſerpentes, anguéſque, & quibus vene­
                <lb/>
              num adeſt, in trifolio non habitare, lateréve,
                <lb/>
              quod herba illis exitio ſit, vt illi cæteris, ob
                <lb/>
              id commodè in locis calidioribus ſeritur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007150">Viperæ etiam, quæ aquas inhabitant, parum
                <lb/>
              aut nihil veneni retinent, non enim poſſunt
                <lb/>
              eſſe ſiccæ. </s>
              <s id="s.007151">At venenum aut eſt immodica ſic­
                <lb/>
              citas, aut cum immodica ſiccitate coniun­
                <lb/>
              ctum. </s>
              <s id="s.007152">Itaque vt non omnes ſerpentes vene­
                <lb/>
              noſi, ita neque omnia animalia, quæ veneno
                <lb/>
              prædita ſunt ſerpunt. </s>
              <s id="s.007153">Nam & ſcorpij, & buſ­
                <lb/>
              fones, & araneæ, & cancrorum genera quæ­
                <lb/>
              dam in India occidentali, & formicarum
                <lb/>
              nonnullæ quamuis pedes
                <expan abbr="habeãt">habeant</expan>
              , non tamen </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>