Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (107) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="107" file="0159" n="159" rhead="PARS SECUNDA."/>
            perimetri ejus ellipſeos, tum ob AC, CB ſimul æquales in
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0159-01" xlink:href="note-0159-01a" xml:space="preserve">trum verſus
                <lb/>
              vertices axis
                <lb/>
              conjugati.</note>
            ellipſi axi tranſverſo, ſive duplo ſemiaxi DO; </s>
            <s xml:space="preserve">erit AC tan-
              <lb/>
            to longior, quam ipſa DO, quanto BC brevior; </s>
            <s xml:space="preserve">adeoque ſi
              <lb/>
            jam in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">1 ſint Au, A z æquales hiſce AC, BC; </s>
            <s xml:space="preserve">habebun-
              <lb/>
            tur ibi utique u y, z t itidem æquales inter ſe. </s>
            <s xml:space="preserve">Quare hic at-
              <lb/>
            tractio CL æquabitur repulſioni CM, & </s>
            <s xml:space="preserve">LI MC eritrhom-
              <lb/>
            bus, in quo inclinatio IC ſecabit bifariam angulum LCM;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">ac proinde ſi ea utrinque producatur in P, & </s>
            <s xml:space="preserve">Q; </s>
            <s xml:space="preserve">angulus
              <lb/>
            AC P, qui eſt idem, ac LC I, erit æqualis angulo BC Q,
              <lb/>
            qui eſt ad verticem oppoſitus angulo IC M. </s>
            <s xml:space="preserve">Quæ cum in el-
              <lb/>
            lipſi ſit notiſſima proprietas tangentis relatæ ad focos; </s>
            <s xml:space="preserve">erit i-
              <lb/>
            pſa PQ tangens. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem dirigetur vis puncti C in latus
              <lb/>
            ſecundum tangentem, ſive ſecundum directionem arcus ellipti-
              <lb/>
            ci, atque id, ubicunque fuerit punctum in perimetro ipſa,
              <lb/>
            verſus verticem propiorem axis conjugati, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſibi relictum ibit
              <lb/>
            per ipſam perimetrum verſus eum verticem, niſi quatenus
              <lb/>
            ob vim centrifugam motum non nihil adhuc magis incurva-
              <lb/>
            bit.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">Ana
            <gap/>
          ogía ver-
            <lb/>
          ticum binorum
            <lb/>
          axium cum li-
            <lb/>
          mitibus curvæ
            <lb/>
          virium.</note>
          <p>
            <s xml:space="preserve">232. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem hic jam licebit contemplari in hac curva
              <lb/>
            perimetro viciſſitudinem limitum prorſus analogorum limiti-
              <lb/>
            bus cohæſionis, & </s>
            <s xml:space="preserve">non co
              <gap/>
            æſionis, qui habentur in axe recti-
              <lb/>
            lineo curvæ primigeniæ figuræ 1. </s>
            <s xml:space="preserve">Erunt limites quidam in E,
              <lb/>
            in F, in H, in O, in quibus nimirum vis erit nulla, cum in
              <lb/>
            omnibus punctis C intermediis ſit aliqua. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed in E, & </s>
            <s xml:space="preserve">H
              <lb/>
            erunt ejuſmodi, ut ſi utravis ex parte punctum dimoveatur,
              <lb/>
            per ipſam perimetrum, debeat redire verſus ipſos ejuſmodi li-
              <lb/>
            mites, ſicut ibi accidit in limitibus cohæſionis; </s>
            <s xml:space="preserve">at in F, & </s>
            <s xml:space="preserve">O
              <lb/>
            erit ejuſmodi, ut in utramvis partem, quantum libuerit, pa-
              <lb/>
            rum inde punctum dimotum fuerit, ſponte debeat inde magis uſ-
              <lb/>
            que recedere, prorſus ut ibi accidit in limitibus non cohæſionis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">Quando limi-
            <lb/>
          tes contrario
            <lb/>
          modo poſiti:
            <lb/>
          caſus elegantiſ-
            <lb/>
          ſimi alternatio-
            <lb/>
          nis plurium li-
            <lb/>
          mitum in peri-
            <lb/>
          metro ellipſe-
            <lb/>
          os.</note>
          <p>
            <s xml:space="preserve">233. </s>
            <s xml:space="preserve">Contrarium accideret, ſi DO æquaretur diſtantiæ li-
              <lb/>
            mitis non cohæſionis: </s>
            <s xml:space="preserve">tum enim diſtantia BC minor haberet
              <lb/>
            attractionem C K, diſtantia major AC repulſionem CN, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            vis compoſita per diagonalem CG rhombi CN GK haberet
              <lb/>
            itidem directionem tangentis ellipſeos; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">in verticibus qui-
              <lb/>
            dem axis utriuſque haberetur limes quidam, ſed punctum in
              <lb/>
            perimetro collocatum tenderet verſus vertices axis transverſi,
              <lb/>
            non verſus vertices axis conjugati, & </s>
            <s xml:space="preserve">hi referrent limites co-
              <lb/>
            hæſionis, illi e contrario limites non cohæſionis. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed adhuc
              <lb/>
            major analogia in perimetro harum ellipſium habebitur cum
              <lb/>
            axe curvæ primigeniæ figuræ 1; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi fuerit DO æqualis diſtan-
              <lb/>
            tiæ limitis cohæſionis AN illius, & </s>
            <s xml:space="preserve">DB in hac major, quam
              <lb/>
            in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">1 amplitudo N L, N P; </s>
            <s xml:space="preserve">multo vero magis, ſi ipſa hu-
              <lb/>
            jus DB ſuperet plures ejuſmodi amplitudines, ac arcuum æquali-
              <lb/>
            tas maneat hinc, & </s>
            <s xml:space="preserve">inde. </s>
            <s xml:space="preserve">per totum ejuſmodi ſpatium. </s>
            <s xml:space="preserve">Ubi e
              <lb/>
            nim AC hujus figuræ fiet æqualis abſciſſæ AP illius, etiam
              <lb/>
            BC hujus fiet pariter æqualis AL illius. </s>
            <s xml:space="preserve">Quare in ejuſmodi
              <lb/>
            loco habebitur limes, & </s>
            <s xml:space="preserve">ante ejuſmodi locum verſus A </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>