Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
131
131
132
132
133
133
134
134
135
135
136
136
137
137
138
138
139
139
140
140
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="139"/>
                <arrow.to.target n="marg1069"/>
                <lb/>
              fluentem & fluxum formæ, dicentes, ſi motus accipiatur vt forma fluens, id eſſe quod hîc aſſeue­
                <lb/>
              rat Ariſtoteles: nam ſic motus eſt forma imperfecta, dum acquiritur, differens, ſcilicet, à forma
                <lb/>
              perfecta, quòd plus minusue ad illam accedat; ſed ea tamen à fluxu non abſoluitur, nec fixa eſt,
                <lb/>
              aut permanens; itaque verbali ſignificari ſolet veluti calefactio, cùm cęteroquin habitus & for­
                <lb/>
              ma nomine ſignificentur, vt calor atque caliditas; & quoniam ex actu
                <expan abbr="potentiaq́">potentiaque</expan>
              . </s>
              <s>conſtat, hæc
                <lb/>
              verò ordine quodam pertinent ad plura prædicamenta; ita etiam motus erit ad totidem,
                <expan abbr="eadẽq́">eadenque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>prædicamenta referendus, ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>rem non erit vniuocus. </s>
              <s>hoc verò pacto conſiderari ipſum
                <lb/>
              & definiri volunt 3. Phyſ. in qua ſanè re non ſunt diſcordes ipſi & Alexander. </s>
              <s>Quòd ſi motus,
                <lb/>
              vt fluxus formę ſpectetur (quid autem id ſibi velit, mox explanabimus) tum inquiunt eſſe per ſe
                <lb/>
              genus, & ad vnum certum genus ab Ariſtotele referri, vel ad ea quæ ſunt ad aliquid, vel etiam ad
                <lb/>
              paſsionem & qualitatem; tametſi teſtatur Auerroës ipſum referri ad paſsionem ſecundum for­
                <lb/>
              mam, hoc eſt, ſecundum figuram dictionis. </s>
              <s>Verùm luſtranti mihi varia loca Ariſtotelis, ſubue­
                <lb/>
              nit, motum nonnunquam reuocari ad quantum, aliàs haberi paſsionem. </s>
              <s>& cùm ſit paſsio re ve­
                <lb/>
              ra, veluti poſteà dicetur, diſcedo libenter ab Auerroë aſſerente ipſum eſſe paſsionem ex figura di­
                <lb/>
              ctionis, referri verò motum ad quantum per accidens teſtatur ipſemet Ariſtoteles. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Non poſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1070"/>
                <lb/>
              ſum verò non admirari nonnullos qui putant viam in formam, quatenus eſt huiuſmodi, ab actu
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1071"/>
                <lb/>
              illo potentiæ diſtingui qui deſcribitur ab Ariſtotele & in definitione motus vſurpatur; ſicut &
                <lb/>
              alios qui putant motum eſſe in quanto, quali,
                <expan abbr="cęterisq́">cęterisque</expan>
              . </s>
              <s>generibus vt in ſubiecto. </s>
              <s>cùm actus & po­
                <lb/>
              teſtas ſint elementa prędicamentorum, è quibus non eſt probabile quicquam conſtitui, quod in
                <lb/>
              eo prædicamento ſit accidens, ſed potius pars. </s>
              <s>Nam motus re vera eſt forma illa imperfecta quę
                <lb/>
              ſcilicet eſt cum fluxu. </s>
              <s>Quanquàm non negauerim motum qui eſt ſecundum aliquod accidens,
                <lb/>
              ineſſe vt accidens, in ſubſtantia. </s>
              <s>imitatur enim illud prædicamentum, ſecundum quod eſt. </s>
              <s>Ne­
                <lb/>
              que tamen verebimur, licet actus & poteſtas ſint elementa, ne fortè motus qui eſt actus quidam,
                <lb/>
              ſit & ipſe elementum. </s>
              <s>actus enim & poteſtas ſimpliciter ſunt elementa: at motus actus quidam
                <lb/>
              eſt, & potentiam continet, non ſimpliciter, ſed quodammodo. </s>
              <s>Proptereà motus non eſt princi­
                <lb/>
              pium, veluti neque illa quæ ex actu & potentia conſtant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1058"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1059"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1060"/>
              a Lib. de
                <lb/>
              Mem.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1061"/>
              b Præd.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1062"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1063"/>
              Ratio I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1064"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1065"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1066"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1067"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1068"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1069"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1070"/>
              a 5. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1071"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Thomiſtarum de natura motus ſententia recitatur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>VI
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>QVONIAM verò quidam ex iunioribus fauent partibus D. Thomę,
                <expan abbr="eiusq́ue">eiusque</expan>
              ſententiam,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1072"/>
                <lb/>
              quia communem reputant, ſumma diligentia explanant: nos eorum dicta colligamus in
                <lb/>
              pauca, atque pro virili noſtra diiudicemus. </s>
              <s>Ita igitur ipſi rationem formalem motus inueſtiga­
                <lb/>
              turi more conſueto primùm partiuntur ipſum in formam fluentem & fluxum formæ: atque re­
                <lb/>
              ctè, ni fallor, licet vtraque re ſint eadem, ratione tamen diſtinguunt, formam fluentem in illo ge­
                <lb/>
              nere collocantes in quo eſt forma quæ per motum comparatur: ſicut enim forma ipſa eſt quali­
                <lb/>
              tas, vt albedo, ſic poteſtas & via in hanc formam qualitas ſit, neceſſe eſt ad idem prędicamentum
                <lb/>
              actu & poteſtate pertinentibus. </s>
              <s>Eſt autem forma hæc fluens, forma imperfecta quæ tendit in
                <lb/>
              ſuam perfectionem: ſed in hac animaduertitur quidam fluxus & extenſio qui eſt progreſſus ille
                <lb/>
              formæ ab imperfecto ad perfectum; ſe habet autem ad formam fluentem, quemadmodum for­
                <lb/>
              ma ad materiam. </s>
              <s>eſt verò fluxus hic medium & via per quam forma ſubiecto accedit, atque ma­
                <lb/>
              teriæ. </s>
              <s>& hæc, inquiunt, eſt ipſa ratio motus in qua diuiſio ineſt quoquo pacto: puto verò tacitè
                <lb/>
              id ſignificari; quia diuiſio ſit propria affectio quanti: quapropter etiam motus referatur ad
                <expan abbr="quã-tum">quan­
                  <lb/>
                tum</expan>
              , tanquam ad ſuum genus. </s>
              <s>Sed enim, ratio diuiſionis in motu, cùm ſit multiplex, vt ea quæ
                <lb/>
              dicuntur, melius intelligi queant, exponendum eſt de partibus diuiſionis quæ pertinent ad mo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1073"/>
                <lb/>
              tum, vt eam modò pertractemus quam D. Thomas accommodat ad inſtitutum. </s>
              <s>Inquiunt
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
                <lb/>
              diuiſionis peti primum à ſubiecto; cùm verò ipſum ſit duplex, vel id de quo prædicatur moueri
                <lb/>
              vt Socrates, vel id ſecundum quod fit motus, atque hoc diſtribuatur in quatuor pręcipua genera,
                <lb/>
              ſubſtantiam, quantum, quale & vbi; eſt in Socrate primùm ea ratione diuiſio, quia eum ex ma­
                <lb/>
              teria conſtet, quantum per ſe eſt: ex quo ſępe efficitur, vt non ex toto, ſed ex parte moueatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>verbigratia, primùm oritur cor, mox cerebrum, poſteà lingua, ſic afficitur aqua primùm ex ea
                <lb/>
              parte qua tangitur ab igni; vnde exortum eſt duplex mutationum genus: alterum quod fit per
                <lb/>
              partes ſucceſsiuè: atque alterum quod fit omni ex parte ſimul velut aquæ congelatio & concre­
                <lb/>
              tio lactis, quæ ſanè diuiſio reſpicit quantum per ſe. </s>
              <s>Prætereà ſic diuidi poteſt quælibet forma:
                <lb/>
              quoniam varios gradus ac terminos aſſequi poteſt. </s>
              <s>ſic dum fit Socrates eſt primum planta, dein­
                <lb/>
              de animal, vltimo loco homo & in incremento primùm quantitas anguſtis terminis clauditur,
                <lb/>
              exinde contrahit ampliores. </s>
              <s>Et hæc diuiſio perſpicitur in ipſo quali: proinde notatur illis no­
                <lb/>
              minibus, quibus ſignificantur termini qualitatis, nimirùm gradibus. </s>
              <s>Potiſsimè verò diuiſionis
                <lb/>
              ratio perſpicitur in ipſo vbi; quandò prædicamentum hoc
                <expan abbr="cõtinet">continet</expan>
              locum qui per ſe quantus eſt,
                <lb/>
              & latio materialiter accepta, ſiue vt forma fluens, eſt quidam locus, ſeu potius vbi quoddam </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>