1veneno carent, vt neque veſpæ, & alia
multa.
multa.
Theophraſtus
Ariſtoteli
præferendus
in his, quæ
ad ſerſum
pertinent.
Ariſtoteli
præferendus
in his, quæ
ad ſerſum
pertinent.
3. Contr ad.
tr. 2. cont. 19
tr. 2. cont. 19
Animalia è
putri mate
ria genita, non
manſueſcunt
propter 4.
cauſas.
putri mate
ria genita, non
manſueſcunt
propter 4.
cauſas.
Serpentum
mira magni
tudo.
mira magni
tudo.
Serpentes
quadrupedes.
quadrupedes.
Serpentes cur
diu ſine cibo
viuant.
cauſa cur
ſerpentes in
immenſam
magnitudinem
creſcant.
diu ſine cibo
viuant.
cauſa cur
ſerpentes in
immenſam
magnitudinem
creſcant.
Serpentes
parui cur
omnes perni
cioſiſſimi.
parui cur
omnes perni
cioſiſſimi.
Serpentes
non inue
niuntur in
trifolio.
non inue
niuntur in
trifolio.
Tarantula.
Sed nihil mirabilius eo aranei genere,
quod vocant Tarantulam, qui demorſos
morte per lethargum occupat. Remedium
palàm eſt ex muſica, quòd ad ſaltandum in
citentur: nam ſaltando veternus diſcutitur,
ac cum eo ſimul venenum, quod natura
frigidiſſimum eſt. Nam & apud Platonem
in Phædone inducitur quies Socrati à car
nifice imperata, vt cicuta illum occidere
valeat. Non igitur muſica, ſed labore ve
nenum diſcutitur: at ad laborem incitantur
vario muſicæ genere. Genus enim illud ve
neni ſpiritus ad intima contrahit, naturali
rer verò à muſica ſpiritus incitantur, vt in
equis, pueris, & ſtultis: quamobrem dupli
ci ratione ab ea iuuantur.
quod vocant Tarantulam, qui demorſos
morte per lethargum occupat. Remedium
palàm eſt ex muſica, quòd ad ſaltandum in
citentur: nam ſaltando veternus diſcutitur,
ac cum eo ſimul venenum, quod natura
frigidiſſimum eſt. Nam & apud Platonem
in Phædone inducitur quies Socrati à car
nifice imperata, vt cicuta illum occidere
valeat. Non igitur muſica, ſed labore ve
nenum diſcutitur: at ad laborem incitantur
vario muſicæ genere. Genus enim illud ve
neni ſpiritus ad intima contrahit, naturali
rer verò à muſica ſpiritus incitantur, vt in
equis, pueris, & ſtultis: quamobrem dupli
ci ratione ab ea iuuantur.
Cur anima
lia vencno
ſa alis &
pedibus ca
reant.
lia vencno
ſa alis &
pedibus ca
reant.
Cur igitur tam paucis animalibus pedes
habentibus venenum, atque illud perexi
guum natura dedit? quoniam ſi pedibus
valerent, nimis pernicioſa eſſent, ob id
etiam tarda, & puſilla ea genuit. Aranea
in India occidentali ad poſſeris magnitu
dinem creſcit, quùd natura hoc animal
( vt dixi ) ſit frigidum, quod etiam ex ve
neni auxilio docuimus. Sed ibi vt maior
eſt, eò minùs venenoſa. Ea de cauſa nul
lam auem venenoſam natura fecit: aut ſi
fecit, facietve, debile venenum illius
erit, vt veſpæ, aut non erit magna, aut
non frequens, & puſilla, aut in deſertis
locis habitabit. Manifeſtum eſt igitur, cur
ſerpentes ſine alis & pedibus ſint.
habentibus venenum, atque illud perexi
guum natura dedit? quoniam ſi pedibus
valerent, nimis pernicioſa eſſent, ob id
etiam tarda, & puſilla ea genuit. Aranea
in India occidentali ad poſſeris magnitu
dinem creſcit, quùd natura hoc animal
( vt dixi ) ſit frigidum, quod etiam ex ve
neni auxilio docuimus. Sed ibi vt maior
eſt, eò minùs venenoſa. Ea de cauſa nul
lam auem venenoſam natura fecit: aut ſi
fecit, facietve, debile venenum illius
erit, vt veſpæ, aut non erit magna, aut
non frequens, & puſilla, aut in deſertis
locis habitabit. Manifeſtum eſt igitur, cur
ſerpentes ſine alis & pedibus ſint.
Sed hoc ad finem pertinet: ratio quæri
tur propria? Diximus ſicca eſſe immodice,
quæ veneno prædita ſint, ob hoc cornua,
& vngues, & oſſa carni immiſcuit, nec
plumis ornauit, ſic enim ſiccius corpus ef
finxit. Ideóque & ſerpentum ſtercus ple
runque bone olet, & lacertorum maximo
rum, quos crocodileos vocant: hi ſunt
crocodilis magnitudine, & forma ſimiles,
& in India occidentali, alibi etiam, ſed ra
riùs longè naſcuntur: anguibus quippe, qui
calicem quaſi depictum habent in fronte,
ſtercus optimè olet: nam odor ( vt dixi)bo
nus à ſiccitate prouenit: at ſerpentes ( vt
dixi ) natura ſicca ſunt, ideò ſtercus eorum
optimè concoquitur tum ob viſcerum angu
ſtiam, atque bene olet, hac cauſa. Huius
generis etiam eſſe exiſtimantur duces vipe
rarum, quæ ſub quercubus habitant: hos
referunt in capite candidam criſtam, ve
lut coronam gerere. Abundant in antris
ambuſtarum domuum etiam apud extre
mos Sarmatas, adeò vt nouos habitatores
earum terreant. Refert Olaus Magnus, ſer
pentes euomere venenum varij coloris: ſi
bique dum puer eſſet conſpurcatam ex eo
veſtem: nudóſque homines ab eis non at
tingi. Sunt & quibus ſpiritus procul adeò
redolet, vt moſchus videatur: atque hi in
orientali India inter Calecutum, & Cano
nor. Duplici autem ratione eadem, quæ
ſtercus ſpiritus redolet. Sunt verò alij ibi
pernicioſiſſimi, qui ſtatim occidunt, Manda
lique vocantur hi. Porrò è viperarum ge
nere ſunt, quoniam viperas appellamus per
nicioſiſſimos ſerpentes. Præſtantiſſimæ in
hoc genere ſunt, quibus caput latum, ca
uumque, & in rhombi figuram diſpoſitum,
oculi viuaces, duoque dentes tantùm cani
ni, vnguis in nare, vel cauda: cauda verò
breuis, breuéque corpus, cuius color luri
dus, inceſſus, motuſque celer, & caput ere
ctum. Tales enim tranſeunte in mortuas
etiam veneno, carnem habent ad theriacæ
compoſitionem aptam. Quædam enim ſunt,
quæ cum morte venenum amittunt, vt ra
bidi canes, ſcorpiique: quædam ſeruant, vt
viperæ: neque enim aliter prodeſſe poſſent
carnes earum in theriaca, ſi omninò ex
pertes fierent veneni. Et vnde ab eſu ea
rum excoriatio illa in elephantiaſi, ſi nihil
omninò ſeruatur virutis in illis? Quibuſdam
verò contigit, vr cùm boues veneno ani
malis enectos atque tumidos excoriarent,
conſimili correpti morbo interierint, alij
non ſine maximo labore euaſerint. Videtur
autem contagium hoc deſcendere ad corpo
ra putrefacta. Sed in viperis alia ratio eſt:
nam potentia venenum manet, ob vehe
mentem ſiccitatem, vt ſecurè tractare mor
tuas poſſis, non edere. In quibus verò non
caro tota, ſed pars ſolùm veneno affecta eſt,
vt in ſcorpiis aculeus, in canibus dentes,
hi cum morte venenum amittunt. Fiunt verò
deteriores viperæ, aut regione, vt in Nu
midia, vbi & ferociores ſunt, & pernicio
ſiores, & ſcorpij ſimiliter: velut & mon
tanæ nemoralibus: aliæ cibo, vt quæ ra
nis rubetis, quas buffones vocant, veſ
cuntur. Inficitur enim ſanguis alimento,
tum membra: ſed magis omnibus ſaliua fit
peſtilens, vnde inuentat ratio ſagittas in
ficiendi veneno. Dentes autem pro ſagit
tis habentur. Ob ſiccitatem etiam arida cu
tis exuitur verè ab ipſis, vocantque ſene
ctam. Contingit enim illis, quod & homi
nibus elephantiaſi laborantibus, ſcilicet vt
ex vapore corrupti humoris curis, ſiccet ac
eleuetur. Ob id verè exuunt illa diuturna
fame, ſiccati. Fames enim ſiccat corpus,
humoriſque corrumpit: initium autem à
capite faciunt. Quoniam verò viperarum ha
bitus ſecundùm naturam ei, qui elephanti
cis præter naturam ineſt, ſimilis eſt neceſſe
eſt, viperarum carnes elephantiaſim patien
tibus auxilio eſſe, ſicut comitialibus aſino
rum, ceruorum bile perfuſis. Senecta an
guis ſi oculi confricentur ſingulo mane, ne
gant omninò corripi hebetudine viſus, aut
ſuffuſione. Sed vt minùs verum, ita magis
mirum crematam ſenectam, dum Luna ple
na luminibus in prima Arietis parte fuerit
cinerémque collectum ſi inſpergatur capiti
ſomnia terribilia mouere. Si ex eo cum aqua
diluto facies lauetur, terribilem videri: ſi
ſub lingua teneatur: ſapientem & eloquen
tem: ſi ſub planta pedis, gratioſum coram prin
cipibus ac magiſtratu. Serpentum verò qui
cunque etiam vel in cauda vulgulam, vel in
fronte cornu habent, immodicè ſicci ſunt, at
que ideò pernicioſiſſimi. Vt igitur ſerpentes
veneno præditi eſſent, pilis, plumis, cruribus,
aliiſque carere debuerunt, & parum etiam
bibere his neceſſe fuit, & vt oculi ruberent,
tur propria? Diximus ſicca eſſe immodice,
quæ veneno prædita ſint, ob hoc cornua,
& vngues, & oſſa carni immiſcuit, nec
plumis ornauit, ſic enim ſiccius corpus ef
finxit. Ideóque & ſerpentum ſtercus ple
runque bone olet, & lacertorum maximo
rum, quos crocodileos vocant: hi ſunt
crocodilis magnitudine, & forma ſimiles,
& in India occidentali, alibi etiam, ſed ra
riùs longè naſcuntur: anguibus quippe, qui
calicem quaſi depictum habent in fronte,
ſtercus optimè olet: nam odor ( vt dixi)bo
nus à ſiccitate prouenit: at ſerpentes ( vt
dixi ) natura ſicca ſunt, ideò ſtercus eorum
optimè concoquitur tum ob viſcerum angu
ſtiam, atque bene olet, hac cauſa. Huius
generis etiam eſſe exiſtimantur duces vipe
rarum, quæ ſub quercubus habitant: hos
referunt in capite candidam criſtam, ve
lut coronam gerere. Abundant in antris
ambuſtarum domuum etiam apud extre
mos Sarmatas, adeò vt nouos habitatores
earum terreant. Refert Olaus Magnus, ſer
pentes euomere venenum varij coloris: ſi
bique dum puer eſſet conſpurcatam ex eo
veſtem: nudóſque homines ab eis non at
tingi. Sunt & quibus ſpiritus procul adeò
redolet, vt moſchus videatur: atque hi in
orientali India inter Calecutum, & Cano
nor. Duplici autem ratione eadem, quæ
ſtercus ſpiritus redolet. Sunt verò alij ibi
pernicioſiſſimi, qui ſtatim occidunt, Manda
lique vocantur hi. Porrò è viperarum ge
nere ſunt, quoniam viperas appellamus per
nicioſiſſimos ſerpentes. Præſtantiſſimæ in
hoc genere ſunt, quibus caput latum, ca
uumque, & in rhombi figuram diſpoſitum,
oculi viuaces, duoque dentes tantùm cani
ni, vnguis in nare, vel cauda: cauda verò
breuis, breuéque corpus, cuius color luri
dus, inceſſus, motuſque celer, & caput ere
ctum. Tales enim tranſeunte in mortuas
etiam veneno, carnem habent ad theriacæ
compoſitionem aptam. Quædam enim ſunt,
quæ cum morte venenum amittunt, vt ra
bidi canes, ſcorpiique: quædam ſeruant, vt
viperæ: neque enim aliter prodeſſe poſſent
carnes earum in theriaca, ſi omninò ex
pertes fierent veneni. Et vnde ab eſu ea
rum excoriatio illa in elephantiaſi, ſi nihil
omninò ſeruatur virutis in illis? Quibuſdam
verò contigit, vr cùm boues veneno ani
malis enectos atque tumidos excoriarent,
conſimili correpti morbo interierint, alij
non ſine maximo labore euaſerint. Videtur
autem contagium hoc deſcendere ad corpo
ra putrefacta. Sed in viperis alia ratio eſt:
nam potentia venenum manet, ob vehe
mentem ſiccitatem, vt ſecurè tractare mor
tuas poſſis, non edere. In quibus verò non
caro tota, ſed pars ſolùm veneno affecta eſt,
vt in ſcorpiis aculeus, in canibus dentes,
hi cum morte venenum amittunt. Fiunt verò
deteriores viperæ, aut regione, vt in Nu
midia, vbi & ferociores ſunt, & pernicio
ſiores, & ſcorpij ſimiliter: velut & mon
tanæ nemoralibus: aliæ cibo, vt quæ ra
nis rubetis, quas buffones vocant, veſ
cuntur. Inficitur enim ſanguis alimento,
tum membra: ſed magis omnibus ſaliua fit
peſtilens, vnde inuentat ratio ſagittas in
ficiendi veneno. Dentes autem pro ſagit
tis habentur. Ob ſiccitatem etiam arida cu
tis exuitur verè ab ipſis, vocantque ſene
ctam. Contingit enim illis, quod & homi
nibus elephantiaſi laborantibus, ſcilicet vt
ex vapore corrupti humoris curis, ſiccet ac
eleuetur. Ob id verè exuunt illa diuturna
fame, ſiccati. Fames enim ſiccat corpus,
humoriſque corrumpit: initium autem à
capite faciunt. Quoniam verò viperarum ha
bitus ſecundùm naturam ei, qui elephanti
cis præter naturam ineſt, ſimilis eſt neceſſe
eſt, viperarum carnes elephantiaſim patien
tibus auxilio eſſe, ſicut comitialibus aſino
rum, ceruorum bile perfuſis. Senecta an
guis ſi oculi confricentur ſingulo mane, ne
gant omninò corripi hebetudine viſus, aut
ſuffuſione. Sed vt minùs verum, ita magis
mirum crematam ſenectam, dum Luna ple
na luminibus in prima Arietis parte fuerit
cinerémque collectum ſi inſpergatur capiti
ſomnia terribilia mouere. Si ex eo cum aqua
diluto facies lauetur, terribilem videri: ſi
ſub lingua teneatur: ſapientem & eloquen
tem: ſi ſub planta pedis, gratioſum coram prin
cipibus ac magiſtratu. Serpentum verò qui
cunque etiam vel in cauda vulgulam, vel in
fronte cornu habent, immodicè ſicci ſunt, at
que ideò pernicioſiſſimi. Vt igitur ſerpentes
veneno præditi eſſent, pilis, plumis, cruribus,
aliiſque carere debuerunt, & parum etiam
bibere his neceſſe fuit, & vt oculi ruberent,
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib