Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[Item 1.]
Page: 0
[2.] Optic ae THE SAVRVS. ALHAZENI ARABIS libri ſeptem, nuncprimùm editi. EIVSDEM liber DE CREPVSCVLIS & Nubium aſcenſionibus. ITEM VITELLONIS THVRINGOPOLONI LIBRI X. Omnes inſtaurati, figuris illuſtrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, A' Federico Risnero.
Page: 1
[3.] Cum priuilegio Cæſareo & Regis Galliæ ad ſexennium BASILE AE, PER EPISCOPIOS. M D LXXII.
Page: 1
[4.] Triplicis uiſus, directi, reflexi & refracti, de quo optica diſputat, ar-gumenta.
Page: 2
[5.] FEDERICI RISNE-RI IN ALHAZENI ARABIS OPTICAM PRAEFATIO A D IL LVSTRISSIMAM REGINAM CA-tharinam Mediceam, matrem regis Galliæ Caroli noni.
Page: 3
[6.] CANDIDO LECTORI
Page: 6
[7.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER PRIMVS.
Page: 7 (1)
[8.] QVOD LVX PER SE, ET COLORES ILLVMINATI OPE-renturin uiſum aliquam operationem. Cap. 1. 1. Lux per ſe, & color illuminat{us} feriunt oculos. Vitell. in hypotheſ. 6. 16 p 3.
Page: 7 (1)
[9.] QVOD LVX VEHEMENS OCCVLTAT QVAEDAM VI-ſibilia quæ lux debilis manifeſtat: & contrà. Cap. 2. 2. Lux uehemens obſcur at quædam uiſibilia, quæ lux debilis illuſtrat: & contrà. 28. 97. 109. 150. 155. 156 p 4.
Page: 7 (1)
[10.] QVOD COLORES CORPORVM DIVERSIFICENTVR APVD VI-ſum ſecundum diuerſitatem lucium ordentium ſuper ipſos. Cap. 3. 3. Color uariatur pro lucis qualitate. 1 p 3.
Page: 8 (2)
[11.] DE COMPOSITIONE OCVLI, FORMA ET SI-tu. Caput quartum. 4. Ortus & principium oculi exiſtit è cerebro: & conſtat è tribus humori-bus & quatuor tunicis. 4 p 3.
Page: 9 (3)
[12.] 5. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete, ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3.
Page: 10 (4)
[13.] 6. Ocul{us} tot{us} & ſpher a uuea centris differunt: & oculi centrum ect alti{us}. 8 p 3.
Page: 10 (4)
[14.] 7. Rect a connectens centra ſphær arum corneæ & uueæ, continuata tranſit per centrum for aminis uueæ, & medium caui nerui optici. 9 p 3.
Page: 10 (4)
[15.] 8. Centrum ſphæræ uueæ eſt inferi{us} centris reliquarum oculi partium. 8 p 3.
Page: 11 (5)
[16.] 9. Recta connectẽs centra ſphærarũ cryſtallinæ & uueæ, cõtinuata cadit in centrũ circuli cõglutinãtis cryſtallinã & uitreã ſphær {as} cũ uuea: & eſt ad ipſum perpendicularis. 10 p 3.
Page: 11 (5)
[17.] 10. Centrum ſphæræ cryſtallinæ alti{us} eſt centro ſphæræ uitreæ. 11 p 3.
Page: 11 (5)
[18.] 11. Rect a connectens centra ſphær arum & uueæ, continuata cadit in centrum ui-treæ, & medium cauinerui optici. 12 p 3.
Page: 11 (5)
[19.] 12. Centra ſphær arum toti{us} oculi, cryſtallinæ, utriuſ ſuperficiei corneæ, & con-uexæ humoris albuginei, eſt unum punctum. 7 p 3.
Page: 12 (6)
[20.] 13. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3. Idem 9 n.
Page: 12 (6)
[21.] DE QVALITATE VISIONIS, ET AB ILLA DE-pendentibus. Cap. 5. 14. Viſio fit radijs à uiſibili extrinſec{us} ad uiſum manantib{us}. 6 p 3.
Page: 13 (7)
[22.] 15. Viſ{us} è ſingulis ſuæ ſuperficiei punctis ſingula uiſibilis punct a uidet. 17. 18 p 3.
Page: 14 (8)
[23.] 16. Humor cryſtallin{us} eſt præcipuum organum facult atis opticæ. 4. 18 p 3.
Page: 14 (8)
[24.] 17. Lux perpendicularis penetr at per qualibet diuerſa media: obliqua refringitur. 42. 43. 44. 45. 47 p 2.
Page: 15 (9)
[25.] 18. Viſio diſtincta fit rectis lineis à uiſibili ad ſuperficiem uiſ{us} perpẽdicularibus. Ita ſin-gula uiſibilis punct a eundem obtinent ſitum in ſuperficie uiſ{us}, quem in uiſibili. 17 p 3.
Page: 15 (9)
[26.] 19. Viſio fit per pyramidem, cui{us} uertex eſt in uiſu, baſis in uiſibili. 18. 21. 22 p 3.
Page: 16 (10)
[27.] 20. Oculus & ſphæra cryſtallina habent idem centrum. 7 p 3. Idem 12 n.
Page: 18 (12)
[28.] 21. Viſibile uiſui oppoſitum uidetur. 2 p 3.
Page: 19 (13)
[29.] 22. Viſibile per medium perſpicuum uidetur. 13 p 3.
Page: 19 (13)
[30.] 23. Viſio non fit radijs à uiſu emißis. s p 3.
Page: 20 (14)
< >
page |< < (10) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div26" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s719" xml:space="preserve">
              <pb o="10" file="0016" n="16" rhead="ALHAZEN"/>
            intellectæ refringi ſecundum modum, quem affirmat diuerſitas diaphanitatis, quæ eſt inter diapha
              <lb/>
            nitatem corporis corneæ & corporis aeris, perueniunt ad diuerſa loca, & ad puncta diuerſa denu-
              <lb/>
            mero punctorum, quæ ſunt in ſuperficiebus uiſibilium oppoſitorum uiſui in uno tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s720" xml:space="preserve"> & nul-
              <lb/>
            la iſtarum linearum occurrit puncto, quod eſt apud extremitatem perpendicularis.</s>
            <s xml:id="echoid-s721" xml:space="preserve"> Et formæ pun-
              <lb/>
            ctorũ, quæ ſunt apud extremitates omnium iſtarum linearum ſuperficierum uiſibilium, extendun
              <lb/>
            tur ſecundum rectitudinem iſtarum linearum, & perueniunt ad ſuperficiem uiſus, & refringuntur
              <lb/>
            ad idem punctum ſuperficiei glacialis, præter formam puncti, quod eſt apud extremitatem perpen
              <lb/>
            dicularis:</s>
            <s xml:id="echoid-s722" xml:space="preserve"> quoniam ipſa extenditur ſecundum rectitudinem perpendicularis, & pertranſit ad illud
              <lb/>
            punctum glacialis.</s>
            <s xml:id="echoid-s723" xml:space="preserve"> Si ergo glacialis ſentit ex uno puncto omnes formas uenientes ad ipſum ex o-
              <lb/>
            mnibus uerticationibus, ſentiet ex omni puncto formas admixtas ex multis formis diuerſis, & co-
              <lb/>
            loribus multis uiſibilium oppoſitorum uiſui in illo tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s724" xml:space="preserve"> & ſic nihil diftinguetur ab eo ex pun-
              <lb/>
            ctis, quæ ſunt in ſuperficiebus uiſibilium, neque ordinabuntur formæ punctorum uenientes ad il-
              <lb/>
            lud punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s725" xml:space="preserve"> at ſi glacialis ſenſerit ex uno ſui puncto illud, quod uenit ad ipſum ex una uerticatio-
              <lb/>
            ne tantùm, diſtinguentur ab eo puncta, quæ ſunt in ſuperficiebus uiſibilium.</s>
            <s xml:id="echoid-s726" xml:space="preserve"> Et nullum punctorũ,
              <lb/>
            quorum formæ perueniunt ad glacialem ſuper lineas refractas, eſt dignius alio ex formis refractis,
              <lb/>
            neque ulla refracta uerticatio eſt dignior alia:</s>
            <s xml:id="echoid-s727" xml:space="preserve"> & formæ refractę ad unum punctum glacialis in uno
              <lb/>
            tempore, ſunt multæ non determinatæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s728" xml:space="preserve"> Et punctum, cuius forma uenit ſecundum rectitudinem
              <lb/>
            perpendicularis ad unum punctum glacialis, eſt unum punctum tantùm, & nulla alia forma uenit
              <lb/>
            cum ea ſecundum rectitudinem perpendicularis:</s>
            <s xml:id="echoid-s729" xml:space="preserve"> quoniam omnes formæ refractæ non refringun-
              <lb/>
            tur niſi ſecundum lineas declinantes.</s>
            <s xml:id="echoid-s730" xml:space="preserve"> Et cum centrum ſuperficiei uiſus ſit idem cum centro ſuper-
              <lb/>
            ficiei glacialis [per 12 n] linea, quæ eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem uiſus, eft perpendicula-
              <lb/>
            ris ſuper ſuperficiem glacialis.</s>
            <s xml:id="echoid-s731" xml:space="preserve"> Form a ergo, quæ uenit ſuper perpendicularem, diſtinguitur ab alijs
              <lb/>
            formis duabus diſpoſitionibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s732" xml:space="preserve"> quarum altera eſt, quòd ipſa extenditur à ſuperficie rei uiſę ad pun
              <lb/>
            ctum glacialis ſuper lineam rectam, & reſiduæ ueniunt ſuper lineas refractas:</s>
            <s xml:id="echoid-s733" xml:space="preserve"> altera autem eſt,
              <lb/>
            quòd ipſa perpendicularis erecta ſuper ſuperficiem uiſus, eſt etiam perpendicularis ſuper ſuperfi-
              <lb/>
            ciem glacialis:</s>
            <s xml:id="echoid-s734" xml:space="preserve"> & lineæ reſiduæ, ſuper quas ueniunt formæ reſiduæ refractæ, ſunt declinantes ſu-
              <lb/>
            per ſuperficiem uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s735" xml:space="preserve"> Et operatio lucis uenientis ſuper perpendiculares, eſt fortior operatione lu
              <lb/>
            cis uenientis ſuper lineas inclinatas.</s>
            <s xml:id="echoid-s736" xml:space="preserve"> Dignius ergo eſt, ut glacialis non ſentiat ex quolibet puncto,
              <lb/>
            niſi formam uenientem ad ipſum punctum ſuper rectitudinem perpendicularis tantùm, & non
              <lb/>
            ſentiat ex illo puncto illud, quod uenit ad illud punctum ſecundum uerticationes refractas.</s>
            <s xml:id="echoid-s737" xml:space="preserve"> Et ite-
              <lb/>
            rum cum centrum ſuperficiei uiſus, & centrum ſuperficiei glacialis, fit idem punctum, omnes per-
              <lb/>
            pendiculares eleuatæ ſuper ſuperficiem glacialis & ſuperficiem uiſus, concurrent ſuper centrum
              <lb/>
            commune, & erunt diametri in ſuperficiebus tunicarum uiſus, perpẽdiculares ſuper ipſas tunicas
              <lb/>
            uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s738" xml:space="preserve"> & erit quælibet perpendicularis occurrens ſuperficiei corneæ in uno puncto, & occurrens
              <lb/>
            ſuperficiei glacialis in uno puncto:</s>
            <s xml:id="echoid-s739" xml:space="preserve"> & non exit ad illud punctum corneæ, niſi una perpendicularis,
              <lb/>
            neque exit ad illud punctũ glacialis, niſi una perpendicularis tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s740" xml:space="preserve"> Forma ergo, quæ exit à quo-
              <lb/>
            libet puncto ſuperficiei rei uiſæ ſuper perpendicularem, quæ extenditur ab eo ad ſuperficiem ui-
              <lb/>
            ſus, occurrit ſuperficiei uiſus ſuper unum punctum, ſuper quod ei non occurrit aliqua alia forma,
              <lb/>
            non uenientium ſuper perpendiculares.</s>
            <s xml:id="echoid-s741" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div28" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head48" xml:space="preserve" style="it">19. Viſio fit per pyramidem, cui{us} uertex eſt in uiſu, baſis in uiſibili. 18. 21. 22 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s742" xml:space="preserve">ET iterum iam determinatũ eſt, [14.</s>
            <s xml:id="echoid-s743" xml:space="preserve"> 18 n] quòd ex quolibet puncto cuiuslibet corporis co-
              <lb/>
            lorati & illuminati cum quolibet lumine, exeunt lux & color ſuper quamlibet lineam rectã,
              <lb/>
            quæ poterit extendi ab illo puncto:</s>
            <s xml:id="echoid-s744" xml:space="preserve"> ergo inter quodlibet punctum uiſus, & quodlibet pun-
              <lb/>
            ctum oppoſitum alicui ſuperficiei, & quodlibet punctum illius ſuperficiei, eſt linea recta imagina-
              <lb/>
            bilis, & inter illud punctum, & illam ſuperficiem eſt pyramis imaginabilis, cuius uertex eſt illud
              <lb/>
            punctum, & cuius baſis eſt illa ſuperficies:</s>
            <s xml:id="echoid-s745" xml:space="preserve"> & illa pyramis continet omnes lineas rectas intellectas,
              <lb/>
            quæ ſunt inter illud punctum & omnia puncta illius ſuperficiei.</s>
            <s xml:id="echoid-s746" xml:space="preserve"> Cum ergo forma lucis & coloris
              <lb/>
            exierint à quolibet puncto ſuperficiei corporis colorati, illuminati, ſuper quamlibet lineam rectã,
              <lb/>
            quę poterit extendi ab illo puncto, ad quodlibet punctum oppoſitum corpori illuminato & colo-
              <lb/>
            rato:</s>
            <s xml:id="echoid-s747" xml:space="preserve"> forma lucis & coloris, quæ ſunt in ſuperficie illius corporis, extendetur à quolibet puncto ſu
              <lb/>
            perficiei illius corporis, ad illud punctum, oppoſitũ illi ſuper lineam rectam extenſam inter ipſum
              <lb/>
            corpus & illud punctum.</s>
            <s xml:id="echoid-s748" xml:space="preserve"> Form a ergo lucis & coloris cuiuslibet corporis colorati & illuminati cũ
              <lb/>
            quolibet lumine, extẽditur à ſua ſuperficie ad quodlibet punctum oppoſitum illi ſuperficiei ſecun
              <lb/>
            dum uerticationem pyramidis, quæ formatur inter illud punctum & illam ſuperficiem:</s>
            <s xml:id="echoid-s749" xml:space="preserve"> & erit for-
              <lb/>
            ma ordinata in illa pyramide per lineas illas concurrentes ad illud punctum, quod eſt uertex pyra-
              <lb/>
            midis, ſicut eſt ordinatio in partibus coloris, qui eſt in ſuperficie illius corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s750" xml:space="preserve"> Cũ ergo uiſus fue-
              <lb/>
            rit oppoſitus alicui rei uiſibili, formabitur inter punctum, quod eſt centrum uiſus, & ſuperficiem
              <lb/>
            illius rei uiſæ, pyramis imaginabilis, cuius uertex erit centrum uiſus, & baſis erit ſuperficies illius
              <lb/>
            rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s751" xml:space="preserve"> & cum aer medius inter illam rem uiſam & uiſum fuerit continuus, & non fuerit medium
              <lb/>
            inter rem uiſam & uiſum, corpus denſum, & fuerit illa res uiſa illuminata cum quolibet lumine:</s>
            <s xml:id="echoid-s752" xml:space="preserve">
              <lb/>
            extendetur forma lucis & coloris, quæ ſunt in ſuperficie illius rei uiſæ, ad uiſum ſecundum uertica
              <lb/>
            tionem illius pyramidis, & extendetur forma cuiuslibet puncti ſuperficiei illius rei uiſæ ſecundum
              <lb/>
            rectitu dinem lιneæ, quę eſt inter illud punctum, & uerticem illius pyramidis, qui eſt cẽtrum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s753" xml:space="preserve">
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0016-01" xlink:href="fig-0016-01a" number="7">
                <image file="0016-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/figures/0016-01"/>
              </figure>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum