Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007207">
                <pb pagenum="511" xlink:href="016/01/160.jpg"/>
              Hac de cauſa nulli fermè piſces veneno
                <emph type="italics"/>
              ſi:
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              quòd ſi ſint ſicciſſima parte tales ſunt, vt
                <lb/>
              lepores marini felle, & ſpinis aranei piſces.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007208">Quinetiam veſpæ, aculeo, quòd ſicciſſima
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1051"/>
                <lb/>
              pars earum ſit. </s>
              <s id="s.007209">Indicio rurſus eſt quantum
                <lb/>
              poſſent afferre perniciem animalibus cæte­
                <lb/>
              ris, ſi vel curſu, vel volatu valerent ſerpentes,
                <lb/>
              quòd præter tigridem nullum animal fermè
                <lb/>
              rapax pernix fuit: & in regionibus vbi ia­
                <lb/>
              culi arbores aſcendunt, vix homines poſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1052"/>
                <lb/>
              ſint habitare. </s>
              <s id="s.007210">Multæ verò in ſerpentibus non
                <lb/>
              ſecùs ac in piſcibus, variæque formæ, adeò
                <lb/>
              vt hac varietate freti quidam noſtris tem­
                <lb/>
              poribus, auſi ſint oſtendere ſerpentem pe­
                <lb/>
              dibus duobus, capitibus ſeptem: velut in
                <lb/>
              Apocalypſi legitur: medium quidem caput
                <lb/>
              longius, craſſiúſque, reliqua vt æqualiter ab
                <lb/>
              illo diſtabant paria atque æqualia: vt verò
                <lb/>
              magis recedebant ab illo, ſic etiam colla
                <lb/>
              erant tenuiora ac breuiora. </s>
              <s id="s.007211">Capita quidem
                <lb/>
              viperarum, oculi poſt aures, hiatus maximus,
                <lb/>
              dentes caninis dentibus ſimillimi, ſed gra­
                <lb/>
              ciliores, anteriores autem exigui cum his,
                <lb/>
              qui à lateribus ſunt longioribus: lingua la­
                <lb/>
              ta, vt homini, capútque humano capite ſi­
                <lb/>
              mile: cutis duriſſima, continua, cum ſudibus
                <lb/>
              cartilagineis velut in ſturione maculoſa.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007212">Colla inter ſe diuiſa è corpore prodibant.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007213">Cauda dimidio longior corpore toto, ſer­
                <lb/>
              pentum caudæ ſimilis. </s>
              <s id="s.007214">Pedes parui, longis
                <lb/>
              vnguibus: magnitudo cuniculi: ſub ventre
                <lb/>
              candidus, in dorſo citreus ad vnguem, id eſt,
                <lb/>
              viridi diluto, palearíque intermiſtus. </s>
              <s id="s.007215">Adde­
                <lb/>
              bant inuentos viuos, & vtriuſque ſexus: ſed
                <lb/>
              cùm ego commentum eſſe exiſtimarem, hac
                <lb/>
              ductus ratione, quòd duo principia in ani­
                <lb/>
              mali eiuſdem generis, aut plura multò mi­
                <lb/>
              nùs eſſe nequeant, ac fictitiam hydram, vir
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1053"/>
                <lb/>
              doctus Ioannes Meona Piſanus rem mihi
                <lb/>
              totam aperuit. </s>
              <s id="s.007216">Mantuæ ſcilicet diſfectum
                <lb/>
              narrabat hoc monſtrum, fictúmque inuen­
                <lb/>
              tum. </s>
              <s id="s.007217">Quanquam neſcio quodnam maius mi­
                <lb/>
              raculum dici debeat, an naturæ produxiſſe,
                <lb/>
              an artis tam appoſitè finxiſſe. </s>
              <s id="s.007218">Tantum po­
                <lb/>
              teſt auri ſacra fames. </s>
              <s id="s.007219">Sed an animali duo,
                <lb/>
              aut plura poſſint eſſe principia, à pluribus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1054"/>
                <lb/>
              dubitatum eſt: quia Salamandra animal no­
                <lb/>
              tiſſimum, & lacertæ fermè ſimillimum, quod
                <lb/>
              in fontibus, maceriis murorum & ſub terra
                <lb/>
              inuenitur. (Eſt autem frequentiſſima in Ita­
                <lb/>
              lia, maximè prope Patauium, vbi aliquando
                <lb/>
              tranſiens riuulorum fundum, non ſecùs ac
                <lb/>
              lapillus conſperſum vidi) maculoſo colore,
                <lb/>
              & lurido, cauda verò ſerpentis fermè, quæ
                <lb/>
              etiam paruis ignibus admota vix ſentit, &
                <lb/>
              humore effuſo illos reſtinguit per medium
                <lb/>
              diuiſa parte anteriore antè progreditur, po­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1055"/>
                <lb/>
              ſteriore autem retrorſum incedit: ob id verò
                <lb/>
              duo credita eſt, habere motus principia. </s>
              <s id="s.007220">Sed
                <lb/>
              quomodo animali duo poſſint eſſe principia
                <lb/>
              motus, & quomodo non apertè demonſtran­
                <lb/>
              dum eſt. </s>
              <s id="s.007221">Itaque monſtra quædam duplici
                <lb/>
              capite naſci nihil prohibet, quandoquidem
                <lb/>
              etiam pueri tales quoque inuenti ſint, vt in­
                <lb/>
              frà docebimus. </s>
              <s id="s.007222">Quod autem natura in ho­
                <lb/>
              minibus quibuſdam facit, in imperfectis ſpe­
                <lb/>
              ciebus poteſt efficere. </s>
              <s id="s.007223">Oſtenſum eſt autem
                <lb/>
              ſuprà ſpecies eſſe monſtrificas, genitas qui­
                <lb/>
              dem ab his animalibus, quæ à putredine ge­
                <lb/>
              nerantur. </s>
              <s id="s.007224">Sunt igitur talia ad ſimilitudinem
                <lb/>
              ſpeciei, ſed non ſunt, verùm animalia à ge­
                <lb/>
              nerationis principio mutila Impoſſibile
                <lb/>
              enim eſt, naturam non rectè iuxta finis ra­
                <lb/>
              tionem operari, ſi nullo prorſus medo impe­
                <lb/>
              diatur. </s>
              <s id="s.007225">Eſt igitur fortuitum inueniri animal
                <lb/>
              duplici capite, quamuis ſit in pluribus ani­
                <lb/>
              malibus ſecundùm eandem formam. </s>
              <s id="s.007226">Nam
                <lb/>
              talia omnia ab eiſdem ſpecie generantur, &
                <lb/>
              ab his, quæ in eodem deficiunt inſtrumento.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007227">Sed ſalamandræ neque monſtra ſunt, neque
                <lb/>
              ſui motus habent plus quàm vnum princi­
                <lb/>
              pium: verùm cùm diuiduntur, imaginatri­
                <lb/>
              cem virtutem habent imperfectiſſimam.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007228">Quid mirum cùm dum valent, ſint hebetis
                <lb/>
              ſenſus? </s>
              <s id="s.007229">exterioris dico: quid de interiore di­
                <lb/>
              cendum eſt? </s>
              <s id="s.007230">Cauſa igitur huius inceſſus eſt,
                <lb/>
              quòd cùm imaginatricem habeant debiliſ­
                <lb/>
              ſimam, hæcautem virtus dolorem, & malum
                <lb/>
              effugere docet, vtraque pars autem dolo­
                <lb/>
              rem ſentit, vbi præciſum eſt corpus, & al­
                <lb/>
              tera ab altera diuiſa, anterior igitur verſus
                <lb/>
              poſteriorem vulnus habet, poſterior verſus
                <lb/>
              partem anteriorem: quare vt dolorem vtra­
                <lb/>
              que pars effugiat, anterior anterius moue­
                <lb/>
              bit, poſterior poſterius: ob ídque ſpeciem re­
                <lb/>
              fert animalis duo principia motus habentis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007231">Nullum igitur animal niſi monſtrificum, &
                <lb/>
              natura imperfectum, duo poteſt habere ca­
                <lb/>
              pita, tum quia quod paucioribus abſolui po­
                <lb/>
              teſt, natura plurimis haud perficit: tum quia
                <lb/>
              id animal ſibiipſi poſſet diſſentire, & aduer­
                <lb/>
              ſari. </s>
              <s id="s.007232">Atque hæ ſunt rationes perſuaſoriæ, de­
                <lb/>
              monſtratiuæ autem in libris de Arcanis æter­
                <lb/>
              nitatis adducentur. </s>
              <s id="s.007233">At dices: Cancri tamen
                <lb/>
              ad vtranque partem mouentur: ſed pedes
                <lb/>
              habent antè reſpicientes, ob id non mouen­
                <lb/>
              tur in vtranque partem ex principio. </s>
              <s id="s.007234">Si
                <lb/>
              enim haberent principium motus vtrinque,
                <lb/>
              haberent & vtrinque ſenſus,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              etiam
                <expan abbr="in-ſtrumẽta">in­
                  <lb/>
                ſtrumenta</expan>
              motus. </s>
              <s id="s.007235">Animalia verò natura diui­
                <lb/>
              ſa, ſunt dextra ac ſiniſtra, & ſenſus etiam
                <lb/>
              per partes diſtributi, tum etiam antè retró­
                <lb/>
              que: & ideò diuiſa viuunt, perfecta autem
                <lb/>
              parum, quia multo calore indigent. </s>
              <s id="s.007236">Signum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1056"/>
                <lb/>
              huius eſt, quòd Ioannes Leo refert in Ægy­
                <lb/>
              pto diuidi homines ſupplicij cauſa à carni­
                <lb/>
              fice, ſuperpoſitáque ſuperiore parte foco,
                <lb/>
              vbi calx viua ſparſa ſit, ſuperuiuere per quar­
                <lb/>
              tam horæ partem, agnoſceréque ac reſponſa
                <lb/>
              dare. </s>
              <s id="s.007237">Animal igitur ſenſum vbique retinet,
                <lb/>
              modò per calorem liceat, atque etiam fun­
                <lb/>
              ctionem omnem, cui inſtrumentum non pe­
                <lb/>
              rierit. </s>
              <s id="s.007238">Inde ſedari tot controuerſias quorun­
                <lb/>
              dam nolentium animal ſine capite, aliorum
                <lb/>
              ſine corde viuere: nam ſine capite non ſen­
                <lb/>
              tiunt, ſed viuunt: ſine corde ſentiunt, ſed ce­
                <lb/>
              lerrimè calor deficit atque motus ac vita.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007239">Omne igitur animal ſi diuidatur, modò ſer­
                <lb/>
              uetur calor, ſeruatur & ſenſus. </s>
              <s id="s.007240">Inſecta verò
                <lb/>
              qui paruo indigent calore, tantiſper viuunt
                <lb/>
              ac mouentur, & imaginantur imperfectè,
                <lb/>
              quantiſper vita perſeuerat, ſeu calor vitalis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007241">Et autem vis imaginandi futurorum, vt ſen­
                <lb/>
              ſus præſentium. </s>
              <s id="s.007242">Dolorem igitur fugiendo
                <lb/>
              (hoc autem ad futurum tempus pertinet) ſa­
                <lb/>
              lamandræ partes (vt dictum eſt) in diuerſa
                <lb/>
              mouentur. </s>
              <s id="s.007243">Sed vt ad propoſitum redeam,
                <lb/>
              circulator ille alium oſtendit ſerpentem,
                <lb/>
              quem draconem vocabat, priore dimidio
                <lb/>
              minorem: cruribus duobus, pedes vetuſtas </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>