Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
121 69
122 70
123 71
124 72
125 73
126 74
127 75
128 76
129 77
130 78
131 79
132 80
133 81
134 82
135 83
136 84
137 85
138 86
139 87
140 88
141 89
142 90
143 91
144 92
145 93
146 94
147 95
148 96
149 97
150 98
< >
page |< < (110) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="110" file="0162" n="162" rhead="THEORIÆ"/>
            vis, qua ipſum retinetur in eo vertice, eſſe admodum ingens
              <lb/>
            pro utcunque exigua dimotione ab eo loco, ut ſine ingenti ex-
              <lb/>
            terna vi inde magis dimoveri non poſſit. </s>
            <s xml:space="preserve">Tum quidem ſi quis
              <lb/>
            impediat motum puncti B, & </s>
            <s xml:space="preserve">circa ipſum circumducat pun-
              <lb/>
            ctum A, ut in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">34 abeat in A'; </s>
            <s xml:space="preserve">abibit utique & </s>
            <s xml:space="preserve">E verſus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0162-01" xlink:href="note-0162-01a" xml:space="preserve">Fig. 34.</note>
            E', ut ſervetur forma trianguli AE B, quam neceſſario requi-
              <lb/>
            rit conſervatio diſtantiarum, ſive laterum inducta a limitum va-
              <lb/>
            liditate, & </s>
            <s xml:space="preserve">in qua ſola poterit reſpective quieſcere ſyſtema, ac
              <lb/>
            habebitur idea quædam ſoliditatis cujus & </s>
            <s xml:space="preserve">ſupra injecta eſt men-
              <lb/>
            tio. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi ſtantibus in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">32 punctis A, B per quaſpiam vi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0162-02" xlink:href="note-0162-02a" xml:space="preserve">Fig. 32</note>
            res externas, quæ eorum motum impediant, vis aliqua exercea-
              <lb/>
            tur in E ad ipſum a ſua poſitione deturbandum; </s>
            <s xml:space="preserve">donec ea fuerit
              <lb/>
            mediocris, dimovebit illud non nihil; </s>
            <s xml:space="preserve">tum, illa ceſſante, ipſum
              <lb/>
            ſe reſtituet, & </s>
            <s xml:space="preserve">oſcillabit hinc, & </s>
            <s xml:space="preserve">inde ab illo vertice per peri-
              <lb/>
            metrum curvæ cujuſdam proximæ arcui elliptico. </s>
            <s xml:space="preserve">Quo ma-
              <lb/>
            jor fuerit vis externa dimovens, eo major oſcillatio fiet; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            ſi non fuerit tanta, ut punctum a vertice axis conjugati rece-
              <lb/>
            dens deveniat ad verticem axis transverſi; </s>
            <s xml:space="preserve">ſemper retro curſus
              <lb/>
            reflectetur, & </s>
            <s xml:space="preserve">deſcribetur minus, quam ſemiellipſis. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum ſi
              <lb/>
            vis externa coegerit percurrere totum quadrantem, & </s>
            <s xml:space="preserve">tranſilire
              <lb/>
            ultra verticem axis transverſi; </s>
            <s xml:space="preserve">tum vero gyrabit punctum cir-
              <lb/>
            cumquaque per totam perimetrum motu continuo, quem a
              <lb/>
            vertice axis conjugati ad verticem transverſi retardabit, tum
              <lb/>
            ab hoc ad verticem conjugati accelerabit, & </s>
            <s xml:space="preserve">ita porro, nec
              <lb/>
            ſiſtetur periodicus converſionis motus, niſi exteriorum puncto-
              <lb/>
            rum impedimentis occurrentibus, quæ ſenſim celeritatem immi-
              <lb/>
            nuant, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſt ipſos ejuſmodi motus periodicos per totum am-
              <lb/>
            bitum reducant meras oſcillationes, quas contrahant, & </s>
            <s xml:space="preserve">priſti-
              <lb/>
            nam debitam poſitionem reſtituant, in qua una haberi poteſt
              <lb/>
            quies reſpectiva. </s>
            <s xml:space="preserve">An non ejuſmodi aliquid accidit, ubi ſolida
              <lb/>
            corpora, quorum partes certam poſitionem ſervant ad ſe invi-
              <lb/>
            cem, ingenti agitatione accepta ab igneis particulis liqueſcunt,
              <lb/>
            tum iterum refrigeſcentes, agitatione ſenſim ceſſante per vires,
              <lb/>
            quibus igneæ particulæ emittuntur, & </s>
            <s xml:space="preserve">evolant, poſitionem prio-
              <lb/>
            rem recuperant, ac tenaciſſime iterum ſervant, & </s>
            <s xml:space="preserve">tuentur ? </s>
            <s xml:space="preserve">Sed
              <lb/>
            hæc de trium punctorum ſyſtemate hucuſque dicta ſint ſatis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">238. </s>
            <s xml:space="preserve">Quatuor, & </s>
            <s xml:space="preserve">multo magis plurium, punctorum ſyſtema-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0162-03" xlink:href="note-0162-03a" xml:space="preserve">Syſtema pun-
                <lb/>
              ctorum qua-
                <lb/>
              tuor, in eodem
                <lb/>
              plano cum di-
                <lb/>
              ſtantiis limi-
                <lb/>
              tum, ſuæ for-
                <lb/>
              mæ tenax.</note>
            ta multo plures nobis variationes objicerent; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi rite ad examen
              <lb/>
            vocarentur; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed de iis id unum innuam. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea quidem in plano
              <lb/>
            eodem poſſunt poſitionem mutuam tueri tenaciſſime; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi ſingu-
              <lb/>
            lorum diſtantiæ a reliquis æquentur diſtantiis limitum ſatis va-
              <lb/>
            lidorum figuræ 1: </s>
            <s xml:space="preserve">neque enim in eodem plano poſitionem re-
              <lb/>
            ſpectivam mutare poſſunt, aut aliquod ex iis exire e plano du-
              <lb/>
            cto per reliqua tria, niſi mutet diſtantiam ab aliquo e reliquis,
              <lb/>
            cum datis trium punctorum diſtantiis mutuis detur triangulum,
              <lb/>
            quod conſtituere debent, tum datis diſtantiis quarti a duobus
              <lb/>
            detur itidem ejus poſitio reſpectu eorum in eodem plano, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            detur diſtantia ab eorum tertio, quæ, ſi id punctum exeat </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>