Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
142
"/>
eſt, vt attinet ad actionem & perpeſsionem & exinde ad habitudinem. </
s
>
<
s
>ſiquidem actio & affectio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1085
"/>
<
lb
/>
inter ſeſe comitentur, & vtræque motum reſpiciant. </
s
>
<
s
>Nanque, vt motus eſt ab efficiente in
<
expan
abbr
="
quodã
">quodam</
expan
>
<
lb
/>
ſubiecto, rationem actionis & perpeſsionis includit. </
s
>
<
s
>Quibus oſtenſis, perſpicuum quoque fiet,
<
lb
/>
vt variis modis ipſa notio motus ad diuerſa prædicamenta referatur ſeruato etiam in ſingulis or
<
lb
/>
dine, & vt aiunt, analogia quam dicimus intercedere inter ſpecies, ſeu parteis ipſius. </
s
>
<
s
>verbigratia,
<
lb
/>
quod ad diuiſionem pertinet; vt in alteratione eſt diuiſio beneficio ſubiecti, gradus & temporis;
<
lb
/>
ineſt pendentia; ab actu quali exercetur in eo quod eſt potentia quale; & demum notat certam
<
lb
/>
agentis habitudinem ad patiens. </
s
>
<
s
>ita dicendum de reliquis mutationibus ad ſubſtantiam, quantum
<
lb
/>
& vbi. </
s
>
<
s
>Animaduerte verò me non accipere actionem & perpeſsionem, vt duo genera & prędica
<
lb
/>
menta, quæ diſtinguantur à cęteris; ſed ipſa numero in iis quæ ſunt ad aliquid. </
s
>
<
s
>Verùm hîc non
<
lb
/>
ab re fuerit, ſi doceamus, quemadmodum actio & perpeſsio prædicamentum faciant, & eadem
<
lb
/>
in iis quæ ſunt ad aliquid, reponantur. </
s
>
<
s
>Ad horum notitiam nonnulla rudimenta præponenda
<
lb
/>
ſunt. </
s
>
<
s
>Primùm enim accipere oportet vnde ratio prædicamenti ducatur. </
s
>
<
s
>Et planè duas partes
<
lb
/>
continet prædicamentum, alteram quæ reſpicit modum quo res ipſæ ſunt, atque alteram quæ fi
<
lb
/>
guram locutionis ſpectat. </
s
>
<
s
>Porrò modus ipſius eſſe generalis omnium duplex eſt, aut non in ſub
<
lb
/>
iecto, quod eſt ſubſtantiæ proprium, aut in ſubiecto, quomodo ſunt aliquid ſubiecti, quæ eſt ſub
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1086
"/>
<
lb
/>
ſtantia, commune verò eſt nouem generibus ob totidem modos ſubſtantiæ quibus accidentia de
<
lb
/>
terminantur. </
s
>
<
s
>Sic ergo & obtinent quòd ſint ſuo quæque proprio modo, & hoc modo, vt ſcilicet,
<
lb
/>
aliquid ſubſtantiæ voces exprimuntur. </
s
>
<
s
>Itaque ſingula prædicamenta conſtituuntur ex modo,
<
lb
/>
quo ſubiectum reſpiciunt, aut quia notetur ipſum ſubiectum, vt fit in ſubſtantia, aut quod ineſt
<
lb
/>
in ſubiecto, vt euenit in accidente. </
s
>
<
s
>Proptereà ſic de actione & paſsione dicetur: cùm ſint aliquid
<
lb
/>
ſubſtantiæ, prout ſubiectum, & eiuſmodi, & ſic voce ſignificentur, actionem & paſsionem eſſe
<
lb
/>
prædicamenta duo inter nouem quæ ſunt accidentis, quibus ſubſtantiæ fluxus, aut eorum quæ
<
lb
/>
ſunt in ſubſtantia notetur. </
s
>
<
s
>Et generaliter quidem omne accidens habet ſe ad ſubſtantiam, vt ad
<
lb
/>
aliquid, quo fit, vt actio quoque & paſsio non ſuperent in hoc alia prædicamenta, quod genus
<
lb
/>
relationis cum in accidentis eſſentia contineatur,
<
expan
abbr
="
ſitq́ue
">ſitque</
expan
>
tranſcendens & internum, non tranſit ad
<
lb
/>
prædicamentum eorum quæ ſunt ad aliquid, niſi propter figuram dictionis. </
s
>
<
s
>Cæterùm actio &
<
lb
/>
paſsio ſuas ipſarum proprias habitudines habent quibus à cęteris generibus ſeparantur. </
s
>
<
s
>Nanque
<
lb
/>
actio eſt vt ab hoc, paſsio vt in hoc, quæ ſanè habitudines, cùm quoquomodo reſpiciant externa,
<
lb
/>
iure optimo numerantur in iis quæ ſunt ad aliquid. </
s
>
<
s
>Nam quanuis paſsio vt ad ſubiectum in quo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1087
"/>
<
lb
/>
eſt, internam habeat habitudinem; at aliam externam habet adnexam, nempe vt dum adhuc ab
<
lb
/>
alio pendet, & eſt in hoc, vt ab alio. </
s
>
<
s
>quaſi ſi illud formæ quod ineſt in ſubiecto ſolùm cogitatione
<
lb
/>
comprehendas, & cum fluxu conſideres, iam rationem propriam tenebis, quà eſt paſsio, & cùm
<
lb
/>
ſic includat internam relationem, ab externa ſegregetur, format prędicamentum quoddam à re
<
lb
/>
liquis ſeparatum, eo tamen modo. </
s
>
<
s
>nam
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
actio in agente ſit agere, & paſsio in patiente ſit pati;
<
lb
/>
efficitur vt prædica menta conſtituantur agere & pati; quæ manifeſtè repudiant
<
expan
abbr
="
relationẽ
">relationem</
expan
>
: neque
<
lb
/>
enim abſurdum eſt, cuius primitiuum ſit ad aliquid, denominatiuum non eſſe, vt quanuis accu
<
lb
/>
bitus, ſtatio, & ſeſsio ſint ad aliquid; neutiquam tamen ſedere, ſtare, & accumbere. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Si ab alio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1088
"/>
<
lb
/>
pendentiam addas, quod externum ſit: iam feceris ipſam de
<
expan
abbr
="
illorũ
">illorum</
expan
>
genere quæ inter ſe
<
expan
abbr
="
reſpiciũt
">reſpiciunt</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Et actio, ſi vt in illo ineſt à quo eſt, internam habet habitudinem, cùm ſit illius actus, ita efficit pro
<
lb
/>
prium prędicamentum; ſi verò vt ab hoc in illud, iam accipit habitudinem externam, & in aliud
<
lb
/>
prædicamentum transfertur. </
s
>
<
s
>Sic ſeſsio, accubitus, ſtatus, diſpoſitio, habitus, etiam ſi videantur
<
lb
/>
eſſe ſubiectorum, & ob id dubitari poſſet eas eſſe habitudines internas; nec proptereà verè in iis
<
lb
/>
quæ inter ſeſe reſpiciunt, collocari; ſic ſubiectum reſpiciunt, vt habitudinem quoque ad exter
<
lb
/>
num includant, vt accubitus, relationem corporis ad locum. </
s
>
<
s
>habitus, vt ſcientia, ad obiectum. </
s
>
<
s
>&
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1089
"/>
<
lb
/>
calor qui eſt habitus, aut diſpoſitio differt ab eo qui eſt paſsio, vel patibilis qualitas, quòd hic eſt
<
lb
/>
natiuus, vt in igni; ille aduenticius & externus. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Nam quòd ad ſubiectum ſeſsio, ſtatio, & ac
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1090
"/>
<
lb
/>
cubitus non referuntur; ex illo apparet, quòd referrentur ad ſedens: itaque contrà ſedens eſſet
<
lb
/>
ad aliquid & ſedere, & ſtare, & accumbere, quod eſt falſum. </
s
>
<
s
>Proptereà cum Cap. </
s
>
<
s
>de Qual. Ariſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>in iis quæ ſunt ad aliquid, numerat habitus, diſciplinas, & huiuſmodi, non refert illa ad
<
expan
abbr
="
ſubiectũ
">ſubiectum</
expan
>
<
lb
/>
habens, ſed ad obiectum quod externum eſt. </
s
>
<
s
>Ita igitur ob has geminas relationes externam
<
expan
abbr
="
vnã
">vnam</
expan
>
,
<
lb
/>
& internam alteram, actio & paſsio ad varia genera referuntur. </
s
>
<
s
>& dum ſeſe in interna habitudi
<
lb
/>
ne continent, conſtituunt prædicamentum ſeparatum, dum externam accipiunt, ad aliquid ſunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Redeo nunc ad inſtitutum. </
s
>
<
s
>Dicebamus autem diuiſionem eſſe in motu analogicè, & ordine
<
lb
/>
quodam, & ſic de cęteris attributis intelligendum eſt, & præcipuè natura ſpectanda eſt ſubiecti
<
lb
/>
illius ſecundum quod fit motus; etenim primas in motu obtinet, non ſecus àc ſubiectum quod
<
lb
/>
dialectici nuncupant inhæſionis, in eius definitione, quod ineſt inſtar accidentis. </
s
>
<
s
>Quid verò ſit
<
lb
/>
gradus, & quemadmodum inſit in formis, ſuo loco dicetur, intereà ſufficiat, quòd ex his quę di
<
lb
/>
cta ſunt, perſpicuum eſt mutationem eſſe vocem multiplicem, neque definiri
<
expan
abbr
="
cõmuniter
">communiter</
expan
>
, neque </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>