Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
143
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1091
"/>
<
lb
/>
eandem proponi 3. Phyſ. ad
<
expan
abbr
="
definiendũ
">definiendum</
expan
>
, atque accipi poſteà tùm 5. Phyſ. tùm etiam 2. de Anima.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Nanque motus directò ſpectat ſolùm quattuor
<
expan
abbr
="
prędicamẽta
">prędicamenta</
expan
>
, ſic etiam mutatio per ſe dicta, quòd
<
lb
/>
in his ſolis per ſe tranſitus eſt ex eo quod non eſt, ad id quod eſt, ex quo mutatio conſtituitur &
<
lb
/>
è potentia in actum, & è contrario in contrarium, vnde ſumitur propria ratio motus. </
s
>
<
s
>Per ſe verò
<
lb
/>
talem eſſe motum, tranſitum ſcilicet illum qui eſt in quattuor generibus ſæpius indicatis, ex illo
<
lb
/>
coniecturam facere licet; quoniam motus qui fiunt ſecundum illa, ab aliis omnibus ſinguli ab
<
lb
/>
ſoluuntur; mutationes autem quæ fiunt in reliquis ſex prędicamentis, ſemper alicui ex his mo
<
lb
/>
tibus comitantur, velut illuminatio motui Solis. </
s
>
<
s
>Itaque tametſi in ſingulis prædicamentis actus
<
lb
/>
& poteſtas continentur, nihilominus illa etiam analogicè dicuntur. </
s
>
<
s
>Ex hoc efficitur, vt non ſint
<
lb
/>
in illis principia mutationis per ſe. </
s
>
<
s
>Sic ergo mutatio quæ fit ſecundum alia prædicamenta, quia
<
lb
/>
non eſt per ſe; non eſt loci præſentis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1077
"/>
H</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1078
"/>
A</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1079
"/>
a 2. de cę
<
lb
/>
lo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1080
"/>
b 6. Phyſ.
<
lb
/>
<
lb
/>
9. Met.
<
lb
/>
T. 14.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1081
"/>
B</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1082
"/>
C</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1083
"/>
c 5. Phyſ.
<
lb
/>
T. 40.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1084
"/>
D</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1085
"/>
E</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1086
"/>
F</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1087
"/>
G</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1088
"/>
a Cap. </
s
>
<
s
>de
<
lb
/>
rel.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1089
"/>
H</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1090
"/>
b Cap. </
s
>
<
s
>de
<
lb
/>
Qual.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg1091
"/>
A</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
head
">
<
s
>
<
emph
type
="
italics
"/>
Declaratur ſubiectum motus, & in ſua membra ſecatur; multa etiam de agente adijciuntur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>Cap. </
s
>
<
s
>VIII
<
emph.end
type
="
italics
"/>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>MOTVS, vt dictum eſt, ex ſucceſsione & fluxu conſtituitur; ſed tum etiam poſtulat ſub
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1092
"/>
<
lb
/>
iectum quod eſt poteſtate, & per motum deduci debet ad actum: at quod actu
<
expan
abbr
="
faciendũ
">faciendum</
expan
>
<
lb
/>
eſt, neceſſariò faciendum eſt ab alio quod ſit actu. </
s
>
<
s
>Poſtulat igitur ordo rerum, vt nos ad hæc ex
<
lb
/>
plicanda conuertamus: ſic enim ſuccedet, vt motus ex ea parte noteſcat qua
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
habitudine iun
<
lb
/>
ctus eſt. </
s
>
<
s
>ac primùm de ſubiecto nonnulla dicamus. </
s
>
<
s
>Hoc poteſtate vti nunc accipiamus; & quo
<
lb
/>
niam motus eſt in ſolis quattuor
<
expan
abbr
="
prędicamẽtis
">prędicamentis</
expan
>
; ea certè poteſtas quæ pertinet ad illa genera, ſub
<
lb
/>
iectum motus efficiet quæ, tametſi funditus inhæret materiæ primæ, cùm ea ſit quantum, quale
<
lb
/>
& vbi poteſtate; tamen quia neque materia, neque accidentia ſeparantur ab actu ſubſtantia; eſt
<
lb
/>
quidem ipſa actu ſubſtantia quæ tempore eodem poteſtate exiſtit ratione diuerſa; ita vt quate
<
lb
/>
nus poteſtate ſubſtantia eſt, per ſe & proximè ſit ſubſtantiæ ſubiectum, remotè verò & per for
<
lb
/>
mam ſubſtantiæ ſit poteſtate reliqua prædicamenta. </
s
>
<
s
>Illud igitur ſubiectum, quod verè deno
<
lb
/>
minabitur à motu, & moueti dicetur; erit ipſa ſubſtantia compoſita. </
s
>
<
s
>Sed quoniam potentia ma
<
lb
/>
teriæ ad ſubſtantiam eſt generationis initium, quæ propriè mutatio nuncupatur, potentia verò
<
lb
/>
materiæ ad alia prædicamenta in ipſa ineſt per formam ſubſtantiæ, & ad ea verè eſt motus: ideò
<
lb
/>
materia per ſe primum erit & proximum principium mutationis; ſubſtantia verò compoſita
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1093
"/>
<
lb
/>
principium motus. </
s
>
<
s
>Subiectum hoc capax eſt contradicentium; quæ, cùm in contraria reſoluan
<
lb
/>
tur, erit item ſubiectum compos contrariorum quæ primùm reperiuntur in ſubſtantia, deinde
<
lb
/>
in cæteris prædicamentis analogicè. </
s
>
<
s
>Nam ſecundum formam, hoc eſt, ſi formam ſpectes oppoſi
<
lb
/>
tionis & rationem primam per quam vnum contrarium ab altero ſub eodem genere diſtat, ideſt,
<
lb
/>
nihil alterius formam participans, contraria, vt optimè norunt dialectici, in contradicentia re
<
lb
/>
ſoluuntur; ſi verò materiam atque ſubiectum, ea contraria planè ſunt. </
s
>
<
s
>ſiquidem termini muta
<
lb
/>
tionum per ſe qui ſunt eſſe & non eſſe, formis contrariis fundentur. </
s
>
<
s
>Proptereà non ſatis æquè in
<
lb
/>
uehitur Alexander in eos,
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
qui putant contraria magis pugnare, quàm habitum &
<
expan
abbr
="
priuationẽ
">priuationem</
expan
>
;
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1094
"/>
<
lb
/>
& quanuis oppoſitum teſtaretur aliquando Ariſtoteles,
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
opinantes ita ab eo decretum audito
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1095
"/>
<
lb
/>
ris exercendi cauſſa dicent nec ab aduerſariis aptè conſtitutum magis pugnare contraria; quòd
<
lb
/>
de oppoſitionis modo fuerat ab vtriſque diſtinguendum. </
s
>
<
s
>Quicquid ſit, eorum ſubiectum intrin
<
lb
/>
ſecus, & vt verbo Peripatetico vtar,
<
foreign
lang
="
grc
">οῖκοθεν</
foreign
>
ad ſuam perfectionem contendit quam ex adeptio
<
lb
/>
ne actus & formæ conſequitur remanens in re facta, & altero è contrariis depoſito per innatum,
<
lb
/>
formæ appetitum à quo vrgetur aſsiduè. </
s
>
<
s
>Cùm igitur materia ſubiiciatur motui per potentiam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1096
"/>
<
lb
/>
quam habet; hæc autem exoriatur ab oppoſitione (nanque ea eſt natura contrariorum, vt ſint
<
lb
/>
actu quidem contraria, poteſtate autem ſimilia) oppoſitio verò in quolibet genere ſit vna quæ
<
lb
/>
dam definita; hinc efficitur, vt ratio contrariorum in his generibus cauſſa ſit acceptionis
<
expan
abbr
="
nouarũ
">nouarum</
expan
>
<
lb
/>
formarum, & omnino mutationis & motus. </
s
>
<
s
>Proinde genus ad quod pertinent hæc contraria,
<
lb
/>
cum ſit prima ratio, & proxima ſuſcipiendi nouas formas, appellatur item ſubiectum. </
s
>
<
s
>quare
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
dicitur ſubiectum ſecundum quod fit mutatio,
<
foreign
lang
="
grc
">καθ' ὃ</
foreign
>
Græci dicunt: non autem ſubiectum
<
lb
/>
generationis, aut mutationis, ſic ſubſtantia mouetur & mutatur: quantitas neque mouetur, ne
<
lb
/>
que mutatur, ſed ſubſtantia ſecundum quantum. </
s
>
<
s
>& hoc ſemper eſt vniuocum, licet alioquin il
<
lb
/>
lud primum ſubiectum materia nimirum ſit ad vnum. </
s
>
<
s
>Hactenus de ſubiecto: nunc tranſeamus
<
lb
/>
ad agens. </
s
>
<
s
>Poſſem hîc multa dicere de habitudine accidentis & affectionis ad ſuas cauſſas agen
<
lb
/>
tem, ſcilicet, & finem
<
expan
abbr
="
eamq́
">eamque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>docere ad accidentis conſtitutionem pertinere, cùm ſint cauſſæ illius,
<
lb
/>
huic, ideſt, ſubiecto in quo cùm inhæreat, eſt accidens ipſum:
<
expan
abbr
="
ideoq́
">ideoque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
in eius definitione cauſ
<
lb
/>
ſas has eſſe recipiendas è quibus ipſum quid eſt logicè colligatur. </
s
>
<
s
>Sed his reiectis ad analyticos
<
lb
/>
alia ſubiungentur quæ ſpeciatim dici poſsint de habitudine motus ad illas cauſſas, & ex illis eius
<
lb
/>
eſſentiæ partem ſuppleri, & potiſsimè de habitudine ad agens. </
s
>
<
s
>Nam de fine
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
ratio generalis </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>