Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
< >
page |< < (157) of 778 > >|
163157OPTICAE LIBER V. culum [per 4 th. 1 conicorũ Apollonij] ꝗ ſit p g: & ducãtur lineę a g, b g, a b: & à pũcto g ducatur ad
cẽtrũ circuli linea:
q̃ ſit g t: & uertex pyramidis ſit e: à quo ducatur axis: ꝗ erit e t. [per 3 d 1 coni. A-
pol.
] Et ducatur [per 12 p 11] perpẽdicularis ſuper ſuperficiẽ, cõtingentẽ fpeculũ in pũcto g: q̃ ſit h
g:
q̃ cũ diuidat angulũ a g b per æqualia, [per 13 n 4] cadet ſuper a b: pũctũ caſus ſit z. Et à uertice py
ramidis ducatur linea lõgitudinis ſpeculi ad punctũ g:
[educto nẽpe plano per axem, & perrectã à
puncto g, cũ ipſo utlibet cõcurrentẽ:
cõmunis enim fectio huius plani & conicæ ſuperficiei erit la-
tus coni, ք 18 d 11, uel 3 th.
1 coni. Apol. ] quę ſit e g: cui lineæ ducatur æquidiſtãs à pũcto a: [per 31 p 1]
quę neceſſariò ſecabit ſuperficiẽ circuli g p:
[ſi enim circulũ cũ diametro infinitè extẽſum cogites:
diameter ſecãs e g conilatus, ſecabit etiã rectã lateri parallelã, per lẽma Procli ad 29 p 1.
Quare eadẽ
parallela circulũ ipſum quoq;
ſecabit] ſecet in pũcto n: & ſit n a. Similiter à pũcto b ducatur æqui-
diſtãs eidẽ e g, ſcilicet b m:
quę ſecet ſuperficiẽ p g in pũcto m. Et à pũcto n ducatur ę ꝗ diſtãs ipſi g t:
quę ſit n f:
& ducãtur lineæ n g, m g, n m. Palàm, quòd t g ſecabit m n: [per lẽma Procli ad 29 p 1] ſe-
cetin pũcto q.
Palàm etiã, quòd m g ſecabit n f: cũ ſecet ei æquidiſtãtẽ: ſit pũctũ ſectionis f. Et à pun
cto a ducatur æquidiſtãs h z:
quę ſit a l. Palàm [per lẽma Procli ad 29 p 1] quòd b g cõcurret cũ a l:
ſit cõcurſus l.
Deinde ducatur linea cõmunis ſuperficiei,
89[Figure 89]f d a e p t m f k h i g z o q n b cõtingẽti ſpeculũ in puncto g, & ſuperficiei circuli p g:

ſit g o.
Palàm [per 18 p 3] quòd erit orthogonalis ſuper
g t:
& ſimiliter [ք 29 p 1] ſuper n f. Sumatur etiã linea cõ-
munis ſuperficiei, cõtingẽti ſpeculũ, & ſuperficiei reflexi
onis:
quę ſit g d: q̃ quidẽ cũ ſecet g h, ſecabit a l. [per lẽma
Procli ad 29 p 1.
] Sit punctũ ſectionis d: & erit orthogo-
nalis ſuper a l.
[Quia enim h g perpẽdicularis eſt plano,
tãgẽti ſpeculũ in pũcto reflexionis g, ք fabricationẽ:
erit
ք 3 d 11 perpẽdicularis rectæ lineæ g d ipſam in puncto g
tãgẽti.
Et quoniã a l, h z ſunt parallelę, ք fabricationẽ: erit
g d perpẽdicularis ipſi a l per 29 p 1.
] Palàm ex prędictis,
quoniã n f eſt æquidiſtãs g t, & a l ęquidiſtãs g h:
igitur [ք
15 p 11] ſuperficies, in qua ſunt n f, al, eſt ęquidiſtãs ſuper-
ficiei g t h:
ſed linea e g æquidiſtat b m [ք fabricationẽ]
quare ſunt in eadẽ ſuperficie [ք 35 d 1] q̃ ſuperficies ſecat
preędictas æquidiſtãtes:
unã ſuper lineã e g: aliã ſuper li-
neã fl.
Quare [ք 16 p 11] fl eſt æquidiſtãs e g: ſed a n æqui
diſtat eidẽ.
Igitur [ք 30 p 1] fl eſt æquidiſtãs an. Verũ ſu
perficies cõtingẽs ſpeculũ in pũcto g, ſecat ſuperficies e-
aſdẽ æquidiſtãtes:
unã in linea e g: aliã in linea o d. Igitur
[ք 16 p 11] o d eſt æquidiſtãs e g.
Igitur [ք 30 p 1] eſt æ ꝗ-
diſtãs a n & l f.
Et à pũcto f ducatur linea æ quidiſtãs l a,
ſecãs d o in k, & a n in i:
ergo f k æqualis l d, & k i æqualis
d a.
[ք 34 p 1. ] Quare erit ꝓ portio a d ad d l, ſicut n o ad
o f.
[nã ք 7 p 5 eſt, ut a d ad d l, ſic i k ad k f: ſed ք 2 p 6, ut
i k ad k f, ſic n o ad o f:
ergo ք 11 p 5, ut a d ad d l, ſic n o ad o
f.
] Palã etiã, quòd angulus b g z æqualis eſt angulo z g a: [recta enim linea g z bifariã ſecat angulũ a
g b, ut patuit] & etiã angulo g l a:
[interiori & oppoſito per 29 p 1] & etiã angulo g a l: [alterno ք 29
p 1.
] Quare [per 1 ax. ] g a l, g l a ſunt æquales: & [ք 6 p 1] g a, g l æquales: & g d քpẽdicularis ſuper
al:
[per cõcluſionẽ] erit [per 26 p 1] a d æqualis d l. Erit igitur n o ęqualis o f: [demõſtratũ enim eſt,
ut a d ad d l, ſic n o ad o f:
& alternè, ut a d ad n o, ſic d l ad o f: ſed a d æquatur ipſi d l: ergo ք 14 p 5 n o
æquabitur ipſi o f] & g o perpẽdicularis ſuper n f:
[parallelæ enim ſunt n f, g t ք fabricationẽ, & g o
perpẽdicularis eſt ipſi gt per 18 p 3:
ergo per 29 p 1 g o eſt perpendicularis ipſi n f: ideoq́; angulus ad
o uterq;
rectus eſt] erit [per 4 p 1] angulus o f g ęqualis angulo o n g. Erit igitur angulus n g q ęqua
lis angulo m g q.
[Nã cũ t q, f n ductę ſint parallelę: æquabitur ք 29 p 1 angulus m g q angulo n f g: ք
æqualis cõcluſus eſt ipſi f n g:
æquali angulo n g q alterno per 29 p 1. Quare anguli m g q, n g q inter
ſe ęquãtur.
] Igitur [per 12 n 4] à puncto circuli p g, quod eſt g, poteſt punctum m reflecti ad n, nõ
impediente pyramide.
[Hęc concluſio uidetur repugnare 41 n 4 & 50 n, quibus demonſtratum eſt
communem ſectionem ſuperficierum reflexionis & ſpeculi conici cõuexi non eſfe circulum.
Qua-
re punctum g circuli p g, à quo hic reflexio fieri concluditur, intelligendum eſt punctum circuli,
qui eſt communis ſectio ſphæræuel cylindri, quos mens intra conum fingit ac concipit.
]
53. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis, & ſpeculi conici cõuexifuerit latus conicũ:
ab uno puncto unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectetur. 33 p 7.
DIco igitur, quòd punctũ b à ſolo g reflectitur ad a. Si enim dicatur, quòd ab alio pũcto poteſt
reflecti:
illud aut erit in linea lõgitudinis: quę eſt e g: aut nõ. Sit in ea: & ſit x: & ab eo ducatur
perpẽdicularis ſuper ſuperficiẽ, cõtingẽtẽ ſpeculũ in pũcto illo:
[per 12 p 11] q̃ quidẽ perpẽdi-
cularis, erit [ք 6 p 11] ęquidiſtãs z g:
& ita [per 30 p 1] æquidiſtãs a l. Igitur a l eſt in ſuperficie reflexio-
nis huius perpẽdicularis:
[per 35 d 1] & eſt ſimiliter in ſuperficie reflexionis perpẽdicularis z g:
35 d 1:
parallela enim ducta eſt a l ipſi z g] igitur illæ duæ ſuperficies reflexiõis ſecãt ſe ſuper lineam

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index