Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
111
111
112
112
113
113
114
114
115
115
116
116
117
117
118
118
119
119
120
120
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007392">
                <pb pagenum="515" xlink:href="016/01/164.jpg"/>
              grandes naſci, quos teredines vocant, hi ſub
                <lb/>
              niuibus geniti, aquam ſuauiſſimam contine­
                <lb/>
              re feruntur: vnde qui eos capiunt, tunica
                <lb/>
              rupta bibunt. </s>
              <s id="s.007393">Similiter & in media niue
                <lb/>
              glebas eſſe concauas membranam continen­
                <lb/>
              tes, in qua aqua potui iucunda latet. </s>
              <s id="s.007394">Horum
                <lb/>
              authores Apollonides, & Theophanes, apud
                <lb/>
              Strabonem.
                <arrow.to.target n="marg1069"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007395">
                <margin.target id="marg1069"/>
              Ephemerum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007396">Notiſſima quoque apud Ciceronem Ephe­
                <lb/>
              meri hiſtoria, quod animal quaternis pedi­
                <lb/>
              bus, totidem alis naſcitur apud Hippanin
                <lb/>
              Boſphori fluuium: vitam à mane ad veſpe­
                <lb/>
              ram, vnde illi inditum nomen eſt, ducens.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007397">Manè puer, meridie iuuenis, ſenex veſperi,
                <lb/>
              occidente ſole commoritur: vt multò plus
                <lb/>
              laboris ac temporis ad generationem, quàm
                <lb/>
              ad vitæ vſum natura impendiſſe videatur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007398">Demirari itaque tantam conditricis ſolici­
                <lb/>
              tudinem licet, & in tam breuis vitæ animali
                <lb/>
              tot inſtrumenta, tot facultates. </s>
              <s id="s.007399">Videt, audit,
                <lb/>
              volat, ambulat.
                <arrow.to.target n="marg1070"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007400">
                <margin.target id="marg1070"/>
              Culex.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007401">Culicem armauit in noſtram iniuriam:
                <lb/>
              animal exiguum & frequens, adeò vt vix
                <lb/>
              iuxta aquas commodè liceat habitare. </s>
              <s id="s.007402">Ro­
                <lb/>
              buſta promuſcidæ, vt natura elephantem
                <lb/>
              meditari, dum hoc generat animal videa­
                <lb/>
              tur: terebrat non humanam tantùm carnem,
                <lb/>
              ſed & equorum pellem, hauriens ſanguinem
                <lb/>
              acri dolore, denique bombo egregio ſomnos
                <lb/>
              diſturbat æſtiuis noctibus, vt nihil ſit odio­
                <lb/>
              ſius. </s>
              <s id="s.007403">Nec obiter ferit, vt muſcæ, quæ paſſim
                <arrow.to.target n="marg1071"/>
                <lb/>
              omnes impetunt, ſed deligit, quos feriat,
                <lb/>
              nam ſolùm ſanguine dulci gaudet. </s>
              <s id="s.007404">Inuiſa
                <lb/>
              eſt muſca, ſed reticulis è filo arcetur: timet
                <lb/>
              enim alas implicare, atque id experimento
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1072"/>
                <lb/>
              ſatis conſtat. </s>
              <s id="s.007405">Quæ ratio etiam in culicibus
                <lb/>
              arcendis obſeruanda erit. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007406">
                <margin.target id="marg1071"/>
              Muſcæ omnes
                <lb/>
              feriunt, culi­
                <lb/>
              ces non.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007407">
                <margin.target id="marg1072"/>
              Calices, &
                <lb/>
              muſcas quo­
                <lb/>
              modo prohi­
                <lb/>
              beamus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007408">Formicarum
                <lb/>
              genera mira
                <lb/>
              Scorpij alati.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007409">Formicularum genus & ipſum cùm ſeneſ­
                <lb/>
              cit alatum efficitur. </s>
              <s id="s.007410">Neque mirum, cùm &
                <lb/>
              in Phrygia ſcorpiones alas habeant. </s>
              <s id="s.007411">Et nos
                <lb/>
              quandoque magno timore à ſcorpio alato
                <lb/>
              tacti ſumus, non tamen pupugit, neque mali
                <lb/>
              quicquam paſſi ſumus. </s>
              <s id="s.007412">Fuit autem hoc in
                <lb/>
              Patauino agro iuxta oppidum Saccenſe, an­
                <lb/>
              no ni fallor 1527. Itaque multa talia & bom­
                <lb/>
              byces (vt dixi) cum formicis ſeneſcentes alas
                <lb/>
              mittunt: conſolatur enim illorum imbecilli­
                <lb/>
              tatem natura volatu addito. </s>
              <s id="s.007413">Sed ab editis alis
                <lb/>
              parum ſuperuiuunt. </s>
              <s id="s.007414">Ouidius magis admi­
                <lb/>
              rabilem de ipſis transformationem narrat,
                <lb/>
              dicens:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Concaua littoreo, ſi demas brachia cancro,
                <lb/>
              Cætera ſupponas terræ, de parte ſepulta
                <lb/>
              Scorpius exibit, caudáque minabitur vnca.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007415">Videtur autem formicarum genus natura
                <lb/>
              non neglexiſſe, tunc ob hanc mutationem,
                <lb/>
              tum ob vitæ longitudinem, tum ob tot illa­
                <lb/>
              rum diuerſa genera, & politiam etiam, quam
                <lb/>
              ſeruant. </s>
              <s id="s.007416">Vt verò apes regnum, ita formi­
                <lb/>
              cæ popularem ſtatum cuſtodiunt. </s>
              <s id="s.007417">Creſcunt
                <lb/>
              quædam admodum in calidis regionibus,
                <lb/>
              adeò vt Raſis referat, in Suſide inclyta
                <lb/>
              vrbe Perſidis regionis, fuiſſe nutritam for­
                <lb/>
              micam publicè, ſiquidem in foro Auiano,
                <lb/>
              quæ ſingulis diebus libram carnis ederet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007418">Aliæ verò in Iſthmo Sur & Nort occiden­
                <lb/>
              talis Indiæ caſulas adeò duras efficiunt
                <lb/>
              apum ſimilitudine, vt vix ſecuribus tandem
                <lb/>
              rumpi queant, atque ſic arboribus perni­
                <lb/>
              ciem afferunt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007419">Inter plantarum genera, quæ alis carent,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1073"/>
                <lb/>
              frumentaceæ præſtant, quæ ſi inter furfures
                <lb/>
              nutriantur, mirum dictu in quantam excreſ­
                <lb/>
              cant multitudinem: vt ex decem in trecen­
                <lb/>
              tas, paucorum dierum interuallo. </s>
              <s id="s.007420">Aluntur ad
                <lb/>
              nutriendos melanocephalos, philomenáſque
                <lb/>
              nec eſt illis hyeme cibus ſalubrior, tonſori­
                <lb/>
              bus pleriſque hanc curam habentibus: pur­
                <lb/>
              gant enim & calefaciunt animalia tenui vi­
                <lb/>
              tæ fomite prædita. </s>
              <s id="s.007421">Mutantur verò blattarum
                <lb/>
              quarundam genera non ſecùs ac bombyces
                <lb/>
              magno naturæ miraculo: neque enim has
                <lb/>
              neglexiſſe videtur tam multiplici metamor­
                <lb/>
              phoſi. </s>
              <s id="s.007422">Atque inter reliquas genus eſt eruca­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1074"/>
                <lb/>
              rum, quod dum in aurelias tranſit, formam
                <lb/>
              æmulatur infantis faſciis inuoluti facie qui­
                <lb/>
              dem humana propè cum mitra, & cornibus,
                <lb/>
              aliæ quidem aureo, aliæ argenteo colore, vt
                <lb/>
              nihil mirum ſit, ſi aliquid in illis ſit egregij,
                <lb/>
              quod nos lateat. </s>
              <s id="s.007423">Seu forſan hoc fortuitum
                <lb/>
              ſit: ſed in tota ſpecie fortuitum eſſe non po­
                <lb/>
              teſt. </s>
              <s id="s.007424">Eſt autem ſpecies quidem earum, quæ ex
                <lb/>
              ouis generantur perpetua ſucceſſione, vel ex
                <lb/>
              putredine tantùm. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007425">
                <margin.target id="marg1073"/>
              Blatta. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007426">
                <margin.target id="marg1074"/>
              Erucarum
                <lb/>
              quarundam
                <lb/>
              mirabilis
                <lb/>
              forma.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007427">Animalium minimaetiam ex hoc genere
                <lb/>
              ſunt cognitorum Ariſtoteli, Acaris qui in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1075"/>
                <lb/>
              cera naſcitur: nunc India occidentalis no­
                <lb/>
              uum aliud genus mittit Garapatem, contri­
                <lb/>
              to ſale tenuius. </s>
              <s id="s.007428">Sed & è pulicum genere Ni­
                <lb/>
              guam, peſtem quandam atrocem. </s>
              <s id="s.007429">Minus eſt
                <lb/>
              multò pulice hoc animal, quòd hærens ho­
                <lb/>
              mini adeò lancinat, dum nec videre poteſt,
                <lb/>
              nec præhendi, vt pedes quibuſdam, aliis
                <lb/>
              etiam manus excîdant. </s>
              <s id="s.007430">Inuentum auxi­
                <lb/>
              lium, ſi locus oleo perungatur, nouaculáque
                <lb/>
              radatur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007431">
                <margin.target id="marg1075"/>
              Aceris mini­
                <lb/>
              mum anima­
                <lb/>
              lium.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007432">Garapates.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007433">Nigua.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007434">Non contemnenda prorſus harum pe­
                <lb/>
              ſtium noxa eſt, quippe quantò minora ſunt
                <lb/>
              hæc animalia, eò ſunt frequentiora, & ma­
                <lb/>
              gis tædioſa. </s>
              <s id="s.007435">Vnde Myuſcij olim Achaiæ po­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1076"/>
                <lb/>
              puli, cùm iuxta mare habitarent, eorúmque
                <lb/>
              regio illius aſſiduo æſtu repurgaretur, in­
                <lb/>
              fluens Mæander arenam congeſſit, conclu­
                <lb/>
              ſitque paludem: inde copia tanta culicum
                <lb/>
              emerſit, vt oppidum deſerere coacti ſint.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007436">Nam talia (vt diximus) multitudine, tædió­
                <lb/>
              que ac fœditate omnia inficiunt. </s>
              <s id="s.007437">Sed culices
                <lb/>
              præter reliqua etiam infeſtum addunt bom­
                <lb/>
              bum, & truculenter feriunt, adeò vt iuxta
                <lb/>
              paludes & ſtagna (nam his gaudent culices)
                <lb/>
              moleſtum ſit admodum die, moleſtiſſimum
                <lb/>
              verò noctu habitare. </s>
              <s id="s.007438">Quamobrem veteres
                <lb/>
              multa aduerſus has infœlicitates ſcripsêre
                <lb/>
              auxilia. </s>
              <s id="s.007439">Sed vna primum ratio generalis à
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1077"/>
                <lb/>
              tactu, alia ab odore, tertia à guſtu ſumenda
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.007440">A viſu quidem generalis eſſe nequit, ne­
                <lb/>
              que ab auditu, quòd hi ſenſus in his ſint val­
                <lb/>
              de imbecilles. </s>
              <s id="s.007441">Cùm enim (vt dictum eſt) ſen­
                <lb/>
              ſus omnes his ſint imbecilles, ob generatio­
                <lb/>
              nis tempus breue, & etiam ob corporis pra­
                <lb/>
              uitatem, viſus tamen & auditus, quoniam
                <lb/>
              minus ad vitam neceſſarij ſunt, vt infrà do­
                <lb/>
              cebimus, ſunt in his omninò hebetes, adeò
                <lb/>
              vt prudentiſſima animalium, & maximè po­
                <lb/>
              litica, ſcilicet apes & formicæ, quemadmo­
                <lb/>
              dum nuper dictum eſt, vno ſenſu ex his ex to­
                <lb/>
              to priuentur: apes auditn, quòd volantes viſu
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1078"/>
              </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>