Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
144
"/>
eſt cum cęteris accidentibus quorum eſt aliquis finis. </
s
>
<
s
>Igitur nunc de agente diſſeramus. </
s
>
<
s
>Hoc au
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1097
"/>
<
lb
/>
tem, ex altera parte, quatenus agens, ſemper eſt actu, ſiue vniuoco, ſiue etiam
<
expan
abbr
="
tanquã
">tanquam</
expan
>
entelechia:
<
lb
/>
cùm verò oppoſitio contrariorum includat actum & poteſtatem; oppoſitio quoque inerit in
<
lb
/>
agente, vel propriè, vel etiam entelechia. </
s
>
<
s
>Omnino verò includet formam. </
s
>
<
s
>nanque etſi agens ip
<
lb
/>
ſum eſt
<
expan
abbr
="
cõpoſitum
">compoſitum</
expan
>
, & neceſſariò ſubſtantia ſingularis, vel vt quanta, vel vt qualis: attamen agen
<
lb
/>
di ratio forma eſt quæ in his quæ per ſe agunt, opponitur formę patientis. </
s
>
<
s
>Et quoniam in vniuo
<
lb
/>
cis actus cum potentia ad oppoſitum coniunctus eſt; ſequitur, vt dum agunt vniuoca, etiam re
<
lb
/>
patiantur. </
s
>
<
s
>Ita fit vt coniunctio poteſtatis & actus in contrariis ſint vera cauſſa mutuę perpeſsio
<
lb
/>
nis quæ, cùm ſint diffuſa per totum
<
expan
abbr
="
ſubiectũ
">ſubiectum</
expan
>
, efficiant vt hæc inter ſe ex toto agant & patiantur,
<
lb
/>
non ſecundum parteis diuerſas, aut ſecundum varias qualitates; quod ignari quidam rerum Ari
<
lb
/>
ſtotelicarum profitentur; cętera verò ad facilitatem, difficultatemúe agendi, aut patiendi
<
expan
abbr
="
faciãt
">faciant</
expan
>
,
<
lb
/>
tanquam certę materiæ affectiones, vtputa, raritas & paruitas partium; denſitas & magnitudo.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Nam rara patiuntur facilius, denſa promptius agunt, magna & denſa reſiſtunt magis, parua &
<
lb
/>
rara contrà cedunt alacrius. </
s
>
<
s
>Non me latet, hæc omnia requirere tractationem ampliſsimam, &
<
lb
/>
quæ pluribus poſthàc conficietur. </
s
>
<
s
>ſed, cùm Ariſtoteles etiam hęc eadem attingat in
<
expan
abbr
="
elemẽtis
">elementis</
expan
>
mo
<
lb
/>
tus & agentis ac patientis euoluendis, operæprætium facere mihi viſum quoque eſt, ſi quædam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1098
"/>
<
lb
/>
breuiter de ipſis exponerem. </
s
>
<
s
>Sed veniamus ad alia. </
s
>
<
s
>Sicut autem patiens ad quattuor genera re
<
lb
/>
fertur, ita quoque & agens: ſic, quod eſt actu ſubſtantia, facit actu ſubſtantiam: & quod eſt actu
<
lb
/>
quantum, facit actu quantum,
<
expan
abbr
="
conſimiliq́ue
">conſimilique</
expan
>
modo de quali dicendum eſt, de eo verò quod facit
<
lb
/>
actu vbi, longum erit poſteà certamen ineundum. </
s
>
<
s
>Quanquam in his agentibus etiam aliquod
<
lb
/>
diſcrimen intercedit. </
s
>
<
s
>Nam quod facit actu ſubſtantiam, eſt ſeparatum ab eo quod fit, nihil enim
<
lb
/>
ſeipſum generat quod facit actu quantum, ita ipſum facit, quoniam cum eo coniungitur; quod
<
lb
/>
facit actu, quale, primò facit primas qualitates, per has verò efficit
<
expan
abbr
="
ſecũdas
">ſecundas</
expan
>
: vnde eſt media quę
<
lb
/>
dam hęc ratio agentis inter id quod eſt per ſe, & quod eſt per accidens. </
s
>
<
s
>Etenim quod erat per ſe,
<
lb
/>
habebat in ſeipſo formam rei faciendę: quod autem efficit per accidens, poterat eam neque actu,
<
lb
/>
neque virtute poſsidere: hoc quod efficit actu quale, producit primas qualitateis vt vniuocum,
<
lb
/>
ſecundas verò tanquam entelechia. </
s
>
<
s
>licet ſi aurificis ſtatera perpendantur productiones ſecunda
<
lb
/>
rum qualitatum, arcebuntur à vero motu, quia miſturam primarum conſequuntur. </
s
>
<
s
>Agens
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
hoc ita operatur, & incertum ſubiectum: quoniam eſt illius perfectio. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Non eſt autem quæ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1099
"/>
<
lb
/>
rendum, cur hoc perficiatur; illud perficiat: ſiquidem hęc ſit vtriuſque natura; nec cauſſam ha
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1100
"/>
<
lb
/>
bet, ſicuti, neque vlla eſt cauſſa ob
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
ſit animus, neque cauſſa ob quam principia ipſa ſunt prin
<
lb
/>
cipia,
<
expan
abbr
="
quæſtioq́
">quæſtioque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>hæc ſolum pertinet ad ea quæ ex principiis. </
s
>
<
s
>Quemadmodum verò forma incu
<
lb
/>
tiatur materię, dicetur poſteà. </
s
>
<
s
>Dicamus interim, ex habitudine agentis ad patiens conſtare
<
expan
abbr
="
motũ
">motum</
expan
>
<
lb
/>
ipſum, eſt enim ipſa forma dum fit, quocirca pendet adhuc ab agente, incutitur autem patienti.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>ſic motus eſt verè paſsio ab hoc quod eſt agens in hoc quod eſt patiens. </
s
>
<
s
>Sed quanuis in hoc di
<
lb
/>
catur, non ita dicitur, quia ſit tanquam accidens in ſubiecto ſimpliciter; verùm ſpectare oportet
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
& ſubiectum à quo primum ipſa excipitur, nam ſi materia fuerit, quæcunque forma per
<
lb
/>
fectio illius eſt; ſed ſi capiamus ſubſtantiam compoſitam, mutatio
<
expan
abbr
="
quidẽ
">quidem</
expan
>
quæ fit ſecundum ſub
<
lb
/>
ſtantiam, pertinet ad prædicamentum ſubſtantiæ; quando per ipſam pars aliqua ſubſtantiæ
<
expan
abbr
="
cõ-paratur
">con
<
lb
/>
paratur</
expan
>
, reliquæ verò mutationes optime referentur in accidens. </
s
>
<
s
>Attamen quælibet mutatio, ſi
<
lb
/>
conſideretur vt paſsio, hoc charactere dictionis exprimitur, quia ſit in hoc quod ſanè aliud eſt,
<
lb
/>
quàm eſſe in ſubiecto, neque tamen obſtat, quominus ſit in ſubiecto, tanquam accidens. </
s
>
<
s
>Actio
<
lb
/>
quoque pari gradu accidens erit & ſubſtantia. </
s
>
<
s
>quanuis hoc dicendi ſchemate ſignificetur, quo
<
lb
/>
niam ab hoc. </
s
>
<
s
>ita enim deſcribitur per habitudinem ad agens; hoc autem ideſt, à quo: cùm inde
<
lb
/>
incipiat motus per communicationem formæ, quam habet agens in ſeipſo. </
s
>
<
s
>Nanque eſt in agen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1101
"/>
<
lb
/>
te ipſo velut actus quidam ſecundus, & vt agentis perfectio. </
s
>
<
s
>Quòd ſi ſubſtantiæ perfectio eſt
<
lb
/>
actio, perfectio verò ſubſtantiæ nil aliud eſſe poteſt quàm ſubſtantia. </
s
>
<
s
>planum, quòd actio quo
<
lb
/>
que ſubſtantiæ, quatenus ſubſtantia eſt, erit eadem & ſubſtantia. </
s
>
<
s
>Quòd ſi te offendat actionem
<
lb
/>
conſtituere quæ ſit perfectio ſubſtantiæ, cùm eius perfectio poſita ſolùm in eo videatur quòd ſit,
<
lb
/>
& in poſſeſsione ſuę formæ; ſit hoc ſubſtantiæ ſimpliciter & à motu abſtractæ quam ſpectat pri
<
lb
/>
mus philoſophus; transferatur illud ad ſubſtantiam naturalem quæ eſt noſtræ methodi quæ
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
<
lb
/>
motu determinetur, in ea producere motum & aliud efficere quale ipſa eſt, opus eſt præſtan
<
lb
/>
tisſimum. </
s
>
<
s
>Quocirca ſolùm merito figuræ dictionis eorum nomen retinebit quæ inter ſe reſpi
<
lb
/>
ciunt. </
s
>
<
s
>Sed his omiſsis de quibus poſteà copioſius diſſerendum eſt. </
s
>
<
s
>illud eſto nobis firmum
<
lb
/>
& ratum vtranque habitudinem admouens, ſcilicet, & mobile, ad motus eſſentiam quoquo
<
lb
/>
modo </
s
>
<
s
/>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>