Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius
page |< < (129) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div303" type="section" level="1" n="103">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6016" xml:space="preserve">
              <pb o="129" file="165" n="166" rhead="Ioan. de Sacro Boſco."/>
            dum falli. </s>
            <s xml:id="echoid-s6017" xml:space="preserve">Id enim, quod ſupra montem, licet editiſſimum conſtitutus quis de
              <lb/>
            ſuperficie terræ, marisq́ue contueri poteſt, tantillum eſt comparatione totius
              <lb/>
            terræ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6018" xml:space="preserve">aquæ magnitudinis, ut in eo nulla curuatura perpendi poſſit: </s>
            <s xml:id="echoid-s6019" xml:space="preserve">Non ſe-
              <lb/>
            cus, ac ſi de maximo aliquo circulo, qui ambitu ſuo cõplectitur 2000. </s>
            <s xml:id="echoid-s6020" xml:space="preserve">v. </s>
            <s xml:id="echoid-s6021" xml:space="preserve">g.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s6022" xml:space="preserve">paſſuum, portio auferatur trium, quatuorue palmotũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s6023" xml:space="preserve">Nam in linea ablata nul
              <lb/>
            lam prorſus cerneremus curuitatem; </s>
            <s xml:id="echoid-s6024" xml:space="preserve">ſed recta omnino appareret: </s>
            <s xml:id="echoid-s6025" xml:space="preserve">Similisq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6026" xml:space="preserve">ra-
              <lb/>
            tio eſt de ſphęra aliqua eiuſdem magnitudinis. </s>
            <s xml:id="echoid-s6027" xml:space="preserve">Mirum igitur uideri nõ debet,
              <lb/>
            cur uiſus noſter neque terræ, neq; </s>
            <s xml:id="echoid-s6028" xml:space="preserve">aquæ rotunditatem, ſuperficiemve conue-
              <lb/>
            xam animaduertere queat. </s>
            <s xml:id="echoid-s6029" xml:space="preserve">Quod uero ad montes, ac ualles in terra exiſtentes
              <lb/>
            attinet, dicendum eſt, Terram propter nimiam duritiem rupium, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6030" xml:space="preserve">aliarũ par-
              <lb/>
            tium ſiccitatẽ, non potuiſſe ita perfecte, ac integre, uelut aqua, in globũ coire,
              <lb/>
            proptereaq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6031" xml:space="preserve">manſiſſe tã aſperam, plenamq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6032" xml:space="preserve">tot collibus, mõtibus, uallibusq́ue: </s>
            <s xml:id="echoid-s6033" xml:space="preserve">
              <lb/>
            qua in re conſ luiſſe uidetur natura quodãmodo plantis, ac animãtibus in ter
              <lb/>
            ra degentibus: </s>
            <s xml:id="echoid-s6034" xml:space="preserve">Plurimũ enim ipſis conducunt hu iuſmodi montes, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6035" xml:space="preserve">ualles, ut
              <lb/>
            experientia docet. </s>
            <s xml:id="echoid-s6036" xml:space="preserve">Veruntamen iſtæ eminentiæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6037" xml:space="preserve">concauitates terræ, quãuis
              <lb/>
            per ſe conſideratæ ingentes uideantur, collatione tamen facta cum toto globo
              <lb/>
            terreno, ita exiguæ ſunt, ut eius rotunditatem nihil fere impediunt, ut perſpi-
              <lb/>
            cue apparet in eclipſi Lunæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s6038" xml:space="preserve">Quemadmodum ingens aliquis globus lapideus,
              <lb/>
            licet ruditer ſit elaboratus. </s>
            <s xml:id="echoid-s6039" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s6040" xml:space="preserve">multis eminentiis aſper, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6041" xml:space="preserve">concauitatibus, ro-
              <lb/>
            tundus tamen dicitur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6042" xml:space="preserve">eſt, ſic etiam deterra dicendum eſt, quamuis in ea ſint
              <lb/>
            hæ eminentiæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6043" xml:space="preserve">concauitates. </s>
            <s xml:id="echoid-s6044" xml:space="preserve">Præterea ſicut, ſi in iſto lapideo globo mini-
              <lb/>
            mum quoddam animal reptaret, nihil aliud, quàm planitiem, montes, uallesq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s6045" xml:space="preserve">
              <lb/>
            conſpiceret; </s>
            <s xml:id="echoid-s6046" xml:space="preserve">(Tantæ enim ei apparerent exiguæ illæ ſaxei globi aſperitates)
              <lb/>
            ſic etiam nobis, qui minimi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6047" xml:space="preserve">inſenſibilis quantitatis reſpectu ſphæræ terre-
              <lb/>
            ſtris ſumus, accidit in terra obambulantibus. </s>
            <s xml:id="echoid-s6048" xml:space="preserve">Denique ut in eodem globo aſpe-
              <lb/>
            ritates illæ non impediunt, quo minus umbra ipſius rotunda efficiatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6049" xml:space="preserve">ap-
              <lb/>
            pareat; </s>
            <s xml:id="echoid-s6050" xml:space="preserve">ita pari ratione eminentiæ iſiæ terreſtres non poſſunt eſſe impedimen-
              <lb/>
            to, quo minus terræ umbra rotunda fiat, ut uidemus in eclipſi Lunari. </s>
            <s xml:id="echoid-s6051" xml:space="preserve">Quod
              <lb/>
            denique ad illud attinet, quod de Sole oriente, atque occidente afferebatur, re-
              <lb/>
            ſpondendum eſt, illud idcirco fieri, quoniam cum terra, in qua ſumus, ſenſui
              <lb/>
            multo maior appareat, quàm Sol, a quo lõ
              <unsure/>
            giſſime abſumus, uidetur a Sole ad-
              <lb/>
            modum parua portiuncula terræ intercipi in ortu, uel occaſu, quæ propter
              <lb/>
            quantitatem nimiam terræ recta uidetur, ut ſupra diximus de portiuncula cir
              <lb/>
            culi, qui ingentem ambitum habeat: </s>
            <s xml:id="echoid-s6052" xml:space="preserve">At uero quia Luna & </s>
            <s xml:id="echoid-s6053" xml:space="preserve">uiſui noſtro ſphæri-
              <lb/>
            ca apparet undique, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6054" xml:space="preserve">fere æqualis magnitudinis cum Sole, efficitur, ut in ecli-
              <lb/>
            pſi Solis ipſa ex Sole auferat portiones circulares, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6055" xml:space="preserve">non rectas.</s>
            <s xml:id="echoid-s6056" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6057" xml:space="preserve">Ex his, quæ de globo ex terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6058" xml:space="preserve">aqua confecto diximus, facile colligitur,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-165-01" xlink:href="note-165-01a" xml:space="preserve">Senſum ſal
                <lb/>
              li, quòd pu
                <lb/>
              tet cœlum
                <lb/>
              tei
                <unsure/>
              ræ immi
                <lb/>
              nere, ut fur
                <lb/>
              nũ & terrã
                <lb/>
              cœlũ ipsũ
                <lb/>
              continger
                <unsure/>
              e
                <lb/>
              ex parte Ho
                <lb/>
              rizõtis, &c.</note>
            quantum ſenſus fallatur, qui cœlum terræ imminere, tanquam furnum exiſti-
              <lb/>
            mat. </s>
            <s xml:id="echoid-s6059" xml:space="preserve">Similiter Horizontis extremum contingere & </s>
            <s xml:id="echoid-s6060" xml:space="preserve">cœlum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6061" xml:space="preserve">terram, quaſi hęc
              <lb/>
            corpora contigua eſſent: </s>
            <s xml:id="echoid-s6062" xml:space="preserve">Pari ratione, Solem, quando oritur, ex Oceano emer-
              <lb/>
            gere, quando uero occidit, ſub eodem mergi, ut & </s>
            <s xml:id="echoid-s6063" xml:space="preserve">Poetæ fabulantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s6064" xml:space="preserve">Cum. </s>
            <s xml:id="echoid-s6065" xml:space="preserve">n.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s6066" xml:space="preserve">probatum ſit, terram, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6067" xml:space="preserve">aquam concentricas eſſe cum cœlo, unumq́ue ex ipſis
              <lb/>
            globum conſtitui, neceſſe eſt, ut omni ex parte æqualiter a cœlo diſtent. </s>
            <s xml:id="echoid-s6068" xml:space="preserve">Quare
              <lb/>
            hallucinatur ſenſus, propterea quod non comprehendit ex parte Horizontis
              <lb/>
            ſpatium illud, quod inter cœlum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6069" xml:space="preserve">terram continetur.</s>
            <s xml:id="echoid-s6070" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6071" xml:space="preserve">Ex dictis quoq; </s>
            <s xml:id="echoid-s6072" xml:space="preserve">perſpicue colligi poteſt, quàm ſit abſurda ſententia quo-
              <lb/>
            rundam Peripateticorum, qui uolunt ſecundum Ariſtotelem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s6073" xml:space="preserve">ueritatẽ, inter
              <lb/>
            elementa ſeruari proportionẽ decuplam, ita ut aqua ſit decies maior, quàm </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>