Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007493">
                <pb pagenum="517" xlink:href="016/01/166.jpg"/>
              ex ouis generantur: non enim hæc neceſſi­
                <lb/>
              tate quadam ex ouis, vt piſces, vel volu­
                <lb/>
              cres (vt inferiùs demonſtrabimus) generan­
                <lb/>
              tur, ſed ob naturæ imperfectionem. </s>
              <s id="s.007494">Igitur
                <lb/>
              his ex talibus, membra præciſa reſtauran­
                <lb/>
              tur, ignobilis enim natura oui, & ſeminis
                <lb/>
              veſtigium vix in his diſcernitur. </s>
              <s id="s.007495">Porrò hæc
                <arrow.to.target n="marg1084"/>
                <lb/>
              tria naturam habent admirabilem. </s>
              <s id="s.007496">Primum
                <lb/>
              igitur de crocodilo dicendum eſt. </s>
              <s id="s.007497">Animal
                <lb/>
              hoc lacertæ ſimillimum, ſed dentes habet
                <lb/>
              acerrimos, exteriuſque prominentes, ma­
                <lb/>
              gnóſque, vngues validos, cutim vt corticem
                <lb/>
              quendam impenetrabilem, caudámque ro­
                <lb/>
              buſtiſſimam. </s>
              <s id="s.007498">Solus primùm mouet ſuperio­
                <lb/>
              rem mandibulam, inferiorem verò habet
                <lb/>
              immobilem. </s>
              <s id="s.007499">Secundum in eo miraculum,
                <lb/>
              quòd tandiu creſcat, quandiu viuat. </s>
              <s id="s.007500">Viuit
                <lb/>
              autem ad annum ſexageſimum, totque den­
                <lb/>
              tes habet, totidémque diebus ex ouo exclu­
                <lb/>
              ditur, totque numero oua parit, vt cum hoc
                <lb/>
              numero maximè conuenire videatur. </s>
              <s id="s.007501">Creſcit
                <lb/>
              autem ex ouo anſerino ſimillimo in longitu­
                <lb/>
              dinem cubitorum 18. quandoque. </s>
              <s id="s.007502">Quintum
                <lb/>
              habet præcipuum hoc animal, quòd cùm
                <lb/>
              terreſtre ſit, vitam agit vt piſcis: ſemper enim
                <lb/>
              fermè in aquis latitat, maximè autem in
                <lb/>
              Nilo flumine. </s>
              <s id="s.007503">Vbi & illud admiratione di­
                <lb/>
              gnum, quòd ſupra Chairum vrbem ſæuiat,
                <lb/>
              hominéſque occidat, infra autem mitè. </s>
              <s id="s.007504">Re­
                <lb/>
              ferunt à ſeptingentis annis, quibus Mahu­
                <lb/>
              meti cultores eam regionem obtinent, factos
                <lb/>
              longè ferociores quàm antea: huiúſque cau­
                <lb/>
              ſam eſſe, quòd in fundamentis templi cu­
                <lb/>
              iuſdam, hi ſtatuam plumbeam crocodili in­
                <lb/>
              uenerunt cum literis Ægyptiis, qua confla­
                <lb/>
              ta crocodilos in poſterum deſæuiſſe. </s>
              <s id="s.007505">Cicu­
                <lb/>
              rabant autem eos ſacerdotes mirum in mo­
                <lb/>
              dum, cum tamen nullum animal quod in
                <lb/>
              aquis degat, verè manſueſcat, tum minus
                <lb/>
              hoc quod crudeliſſimum eſt. </s>
              <s id="s.007506">Libet autem ex
                <lb/>
              Strabone ipſa verba, de hac re ab Ariſto­
                <lb/>
              tele etiam ac poſteris confirmata, citare.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007507">Ea ſunt: In præfectura Arſinoë crocodilus
                <lb/>
              mirum in modum colitur, & eſt ſacer apud
                <lb/>
              eos, in lacu quodam nutritus ſeorſum, &
                <lb/>
              ſacerdotibus manſuetus, & Suchus voca­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.007508">Hoſpes itaque vir inter alios honora­
                <lb/>
              tiſſimus, qui nobis ſacra commonſtrabat,
                <lb/>
              ad lacum veniens placentulam & carnem
                <lb/>
              aſſam, & quoddam mulſi vaſculum ex cœ­
                <lb/>
              na attulit. </s>
              <s id="s.007509">Belluam in ripa lacus inuenimus:
                <lb/>
              ex ſacerdotibus alius os eius aperuit, alius
                <lb/>
              bellaria iniecit, inde carnes ac mulſum: il­
                <lb/>
              le in lacum exiliens in vlteriorem partem
                <lb/>
              traiecit. </s>
              <s id="s.007510">Hæc tam robuſta tamen ac grandis
                <lb/>
              bellua Tentyritas ( Ægyptij & hi ſunt ) ti­
                <lb/>
              met ac formidat. </s>
              <s id="s.007511">Strabo enim inquit poſt
                <lb/>
              pauca: Cúmque crocodili Romam allati
                <lb/>
              eſſent vt viderentur, Tentyritæ eos ſeque­
                <lb/>
              bantur. </s>
              <s id="s.007512">Facta eſt illis piſcina quædam, &
                <lb/>
              foramen in vno laterum, vt ex aqua in
                <lb/>
              apricum egredi poſſent: Tentyritæ aderant
                <lb/>
              qui eos interdum reti educebant ad ſolem,
                <lb/>
              vt à ſpectatoribus viderentur, interdum in
                <lb/>
              aquam intrantes eos in piſcinam retrahe­
                <lb/>
              bant. </s>
              <s id="s.007513">Credendum eſt medicamento dato
                <lb/>
              ab his crocodillos hebetari: nam paruas
                <lb/>
              belluas occidunt medicamenta, magnas
                <lb/>
              prius ſolent hebetare. </s>
              <s id="s.007514">Igitur in hoc animali
                <lb/>
              tot taliáque admiratione digna ſpectare li­
                <lb/>
              cet. </s>
              <s id="s.007515">Viſu extra aquam eſt acutiſſimo, &
                <lb/>
              cùm non facilè ſe circumuertat, ſi quis fu­
                <lb/>
              giendo obliquè currat, non aſſequitur, aliàs
                <lb/>
              euadere difficillimum eſt. </s>
              <s id="s.007516">Deferuntur ad nos
                <lb/>
              multi mortui, dignoſcuntúrque à lacertis
                <lb/>
              maioribus qui in India naſcuntur, & quo­
                <lb/>
              rum ſtercus optimè olet, ſeu corpus eo­
                <lb/>
              rum, mandibula inferiore immobili, den­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1085"/>
                <lb/>
              tibúſque. </s>
              <s id="s.007517">Rarior chamæleon, minórque
                <lb/>
              multo, ſed longè maiore miraculo huic li­
                <lb/>
              bro inſeritur. </s>
              <s id="s.007518">Referam igitur primùm quæ
                <lb/>
              Ariſtoteles de ipſo ſcripſit, quem cognouiſ­
                <lb/>
              ſe, diligentérque attrectaſſe, diſſecuiſſe quo­
                <lb/>
              que, ex eius verbis facilè licet deprehende­
                <lb/>
              re: demum quæ ex aliis accepimus, adiicie­
                <lb/>
              mus. </s>
              <s id="s.007519">Sunt autem Ariſtotelis verba hæc:
                <lb/>
              Chamæleon figurà totius corporis lacertam
                <lb/>
              planè repræſentat: latera deorſum ducta
                <lb/>
              ventri iunguntur vt piſcibus, & ſpina mo­
                <lb/>
              do piſcium eminet: roſtrum ſimiæ porca­
                <lb/>
              riæ ſimillimum: cauda prælonga in tenue
                <lb/>
              deſinens, & longis multiſque lori modo
                <lb/>
              implicata in ſe orbibus. </s>
              <s id="s.007520">Elatior eſt à
                <lb/>
              terra quàm lacerta, crurum inflexus quales
                <lb/>
              lacertæ. </s>
              <s id="s.007521">Pedes ſinguli bipartitò ſecantur,
                <lb/>
              partéſque talem inter ſe habent ſitum, qua­
                <lb/>
              lem pollex digitus ad reliquam manus par­
                <lb/>
              tem obiectam. </s>
              <s id="s.007522">Sed ipſæ etiam reliquæ partes
                <lb/>
              paulotenus in digitos quoſdam finduntur,
                <lb/>
              videlicet anteriores triplici interitus fiſſura,
                <lb/>
              exterius duplici: poſteriores autem inte­
                <lb/>
              rius duplici, exterius triplici. </s>
              <s id="s.007523">Vnguiculi
                <lb/>
              adunci, corpus totum aſperum, vt crocodi­
                <lb/>
              lo. </s>
              <s id="s.007524">Oculi in receſſu cauo intus recepti, præ­
                <lb/>
              grandes, rotundi, cute ſimili atque reli­
                <lb/>
              quum corpus obducti: media ſui parte per
                <lb/>
              quàm exigua detecti qua videant. </s>
              <s id="s.007525">Quæ qui­
                <lb/>
              dem videndi ſedes nunquam cute operitur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007526">Nec pupillæ motu, ſed totius oculi conuer­
                <lb/>
              ſione atque in orbem mutatione quoquo
                <lb/>
              verſus aſpicit quæ velit. </s>
              <s id="s.007527">Mutat colorem ſuum
                <lb/>
              inflatus. </s>
              <s id="s.007528">Verùm niger, non longè crocodilo
                <lb/>
              diſſimilis, & pallidus vt lacertæ, & maculis
                <lb/>
              diſtinctus nigris vt pardi. </s>
              <s id="s.007529">Mutatur autem
                <lb/>
              color toto in corpore, nam & cauda, & ocu­
                <lb/>
              li concolores fiunt corpori. </s>
              <s id="s.007530">Motus qualis te­
                <lb/>
              ſtudini tardus, & cum moritur palleſcit, nec
                <lb/>
              mortuus amplius colorem mutat. </s>
              <s id="s.007531">Gulam,
                <lb/>
              arteriámque ſitu eodem habet quo lacerta.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007532">Carnem nuſquam, niſi in capite & maxil­
                <lb/>
              lis, & poſtremò caudæ perquàm exiguam
                <lb/>
              poſſidet. </s>
              <s id="s.007533">Nec alibi ſanguinem quàm in cor­
                <lb/>
              de & oculis, & loco corde ſuperiore, & ve­
                <lb/>
              nulis hinc tendentibus. </s>
              <s id="s.007534">Verùm nec in his
                <lb/>
              copia vlla ſanguinis, ſed pauxillum tantùm
                <lb/>
              continetur. </s>
              <s id="s.007535">Cerebrum propè oculos ſuperius
                <lb/>
              poſitum, ac penè contiguum illis, cingi­
                <lb/>
              tur oculus quodam circulo tenui lucido qua­
                <lb/>
              ſi æneo annulo, qui detracta exteriore ocu­
                <lb/>
              li cui videtur. </s>
              <s id="s.007536">Membranæ in omnes corporis
                <lb/>
              partes multæ ac validæ, longæque firmio­
                <lb/>
              res quàm in reliquis animalibus tendunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007537">Diſſectus quamvis totus, diu ſpirare poteſt,
                <lb/>
              motu perquàm exiguo adhuc circa cordis
                <lb/>
              ſedem ſeruato. </s>
              <s id="s.007538">Et cùm omnes corporis partes
                <lb/>
              contrahit, tum vel maximè coſtas cogere at­
                <lb/>
              que adducere poteſt. </s>
              <s id="s.007539">Lienem conſpicuum
                <lb/>
              non habet. </s>
              <s id="s.007540">Subit autem cauernas, &
                <lb/>
              latitat lacertarum more. </s>
              <s id="s.007541">Hæc inquam Ari­
                <lb/>
              ſtoteles tam multa, in aliis adeò breuis, ad-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>