Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.007493
">
<
pb
pagenum
="
517
"
xlink:href
="
016/01/166.jpg
"/>
ex ouis generantur: non enim hæc neceſſi
<
lb
/>
tate quadam ex ouis, vt piſces, vel volu
<
lb
/>
cres (vt inferiùs demonſtrabimus) generan
<
lb
/>
tur, ſed ob naturæ imperfectionem. </
s
>
<
s
id
="
s.007494
">Igitur
<
lb
/>
his ex talibus, membra præciſa reſtauran
<
lb
/>
tur, ignobilis enim natura oui, & ſeminis
<
lb
/>
veſtigium vix in his diſcernitur. </
s
>
<
s
id
="
s.007495
">Porrò hæc
<
arrow.to.target
n
="
marg1084
"/>
<
lb
/>
tria naturam habent admirabilem. </
s
>
<
s
id
="
s.007496
">Primum
<
lb
/>
igitur de crocodilo dicendum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.007497
">Animal
<
lb
/>
hoc lacertæ ſimillimum, ſed dentes habet
<
lb
/>
acerrimos, exteriuſque prominentes, ma
<
lb
/>
gnóſque, vngues validos, cutim vt corticem
<
lb
/>
quendam impenetrabilem, caudámque ro
<
lb
/>
buſtiſſimam. </
s
>
<
s
id
="
s.007498
">Solus primùm mouet ſuperio
<
lb
/>
rem mandibulam, inferiorem verò habet
<
lb
/>
immobilem. </
s
>
<
s
id
="
s.007499
">Secundum in eo miraculum,
<
lb
/>
quòd tandiu creſcat, quandiu viuat. </
s
>
<
s
id
="
s.007500
">Viuit
<
lb
/>
autem ad annum ſexageſimum, totque den
<
lb
/>
tes habet, totidémque diebus ex ouo exclu
<
lb
/>
ditur, totque numero oua parit, vt cum hoc
<
lb
/>
numero maximè conuenire videatur. </
s
>
<
s
id
="
s.007501
">Creſcit
<
lb
/>
autem ex ouo anſerino ſimillimo in longitu
<
lb
/>
dinem cubitorum 18. quandoque. </
s
>
<
s
id
="
s.007502
">Quintum
<
lb
/>
habet præcipuum hoc animal, quòd cùm
<
lb
/>
terreſtre ſit, vitam agit vt piſcis: ſemper enim
<
lb
/>
fermè in aquis latitat, maximè autem in
<
lb
/>
Nilo flumine. </
s
>
<
s
id
="
s.007503
">Vbi & illud admiratione di
<
lb
/>
gnum, quòd ſupra Chairum vrbem ſæuiat,
<
lb
/>
hominéſque occidat, infra autem mitè. </
s
>
<
s
id
="
s.007504
">Re
<
lb
/>
ferunt à ſeptingentis annis, quibus Mahu
<
lb
/>
meti cultores eam regionem obtinent, factos
<
lb
/>
longè ferociores quàm antea: huiúſque cau
<
lb
/>
ſam eſſe, quòd in fundamentis templi cu
<
lb
/>
iuſdam, hi ſtatuam plumbeam crocodili in
<
lb
/>
uenerunt cum literis Ægyptiis, qua confla
<
lb
/>
ta crocodilos in poſterum deſæuiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.007505
">Cicu
<
lb
/>
rabant autem eos ſacerdotes mirum in mo
<
lb
/>
dum, cum tamen nullum animal quod in
<
lb
/>
aquis degat, verè manſueſcat, tum minus
<
lb
/>
hoc quod crudeliſſimum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.007506
">Libet autem ex
<
lb
/>
Strabone ipſa verba, de hac re ab Ariſto
<
lb
/>
tele etiam ac poſteris confirmata, citare.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.007507
">Ea ſunt: In præfectura Arſinoë crocodilus
<
lb
/>
mirum in modum colitur, & eſt ſacer apud
<
lb
/>
eos, in lacu quodam nutritus ſeorſum, &
<
lb
/>
ſacerdotibus manſuetus, & Suchus voca
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.007508
">Hoſpes itaque vir inter alios honora
<
lb
/>
tiſſimus, qui nobis ſacra commonſtrabat,
<
lb
/>
ad lacum veniens placentulam & carnem
<
lb
/>
aſſam, & quoddam mulſi vaſculum ex cœ
<
lb
/>
na attulit. </
s
>
<
s
id
="
s.007509
">Belluam in ripa lacus inuenimus:
<
lb
/>
ex ſacerdotibus alius os eius aperuit, alius
<
lb
/>
bellaria iniecit, inde carnes ac mulſum: il
<
lb
/>
le in lacum exiliens in vlteriorem partem
<
lb
/>
traiecit. </
s
>
<
s
id
="
s.007510
">Hæc tam robuſta tamen ac grandis
<
lb
/>
bellua Tentyritas ( Ægyptij & hi ſunt ) ti
<
lb
/>
met ac formidat. </
s
>
<
s
id
="
s.007511
">Strabo enim inquit poſt
<
lb
/>
pauca: Cúmque crocodili Romam allati
<
lb
/>
eſſent vt viderentur, Tentyritæ eos ſeque
<
lb
/>
bantur. </
s
>
<
s
id
="
s.007512
">Facta eſt illis piſcina quædam, &
<
lb
/>
foramen in vno laterum, vt ex aqua in
<
lb
/>
apricum egredi poſſent: Tentyritæ aderant
<
lb
/>
qui eos interdum reti educebant ad ſolem,
<
lb
/>
vt à ſpectatoribus viderentur, interdum in
<
lb
/>
aquam intrantes eos in piſcinam retrahe
<
lb
/>
bant. </
s
>
<
s
id
="
s.007513
">Credendum eſt medicamento dato
<
lb
/>
ab his crocodillos hebetari: nam paruas
<
lb
/>
belluas occidunt medicamenta, magnas
<
lb
/>
prius ſolent hebetare. </
s
>
<
s
id
="
s.007514
">Igitur in hoc animali
<
lb
/>
tot taliáque admiratione digna ſpectare li
<
lb
/>
cet. </
s
>
<
s
id
="
s.007515
">Viſu extra aquam eſt acutiſſimo, &
<
lb
/>
cùm non facilè ſe circumuertat, ſi quis fu
<
lb
/>
giendo obliquè currat, non aſſequitur, aliàs
<
lb
/>
euadere difficillimum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.007516
">Deferuntur ad nos
<
lb
/>
multi mortui, dignoſcuntúrque à lacertis
<
lb
/>
maioribus qui in India naſcuntur, & quo
<
lb
/>
rum ſtercus optimè olet, ſeu corpus eo
<
lb
/>
rum, mandibula inferiore immobili, den
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1085
"/>
<
lb
/>
tibúſque. </
s
>
<
s
id
="
s.007517
">Rarior chamæleon, minórque
<
lb
/>
multo, ſed longè maiore miraculo huic li
<
lb
/>
bro inſeritur. </
s
>
<
s
id
="
s.007518
">Referam igitur primùm quæ
<
lb
/>
Ariſtoteles de ipſo ſcripſit, quem cognouiſ
<
lb
/>
ſe, diligentérque attrectaſſe, diſſecuiſſe quo
<
lb
/>
que, ex eius verbis facilè licet deprehende
<
lb
/>
re: demum quæ ex aliis accepimus, adiicie
<
lb
/>
mus. </
s
>
<
s
id
="
s.007519
">Sunt autem Ariſtotelis verba hæc:
<
lb
/>
Chamæleon figurà totius corporis lacertam
<
lb
/>
planè repræſentat: latera deorſum ducta
<
lb
/>
ventri iunguntur vt piſcibus, & ſpina mo
<
lb
/>
do piſcium eminet: roſtrum ſimiæ porca
<
lb
/>
riæ ſimillimum: cauda prælonga in tenue
<
lb
/>
deſinens, & longis multiſque lori modo
<
lb
/>
implicata in ſe orbibus. </
s
>
<
s
id
="
s.007520
">Elatior eſt à
<
lb
/>
terra quàm lacerta, crurum inflexus quales
<
lb
/>
lacertæ. </
s
>
<
s
id
="
s.007521
">Pedes ſinguli bipartitò ſecantur,
<
lb
/>
partéſque talem inter ſe habent ſitum, qua
<
lb
/>
lem pollex digitus ad reliquam manus par
<
lb
/>
tem obiectam. </
s
>
<
s
id
="
s.007522
">Sed ipſæ etiam reliquæ partes
<
lb
/>
paulotenus in digitos quoſdam finduntur,
<
lb
/>
videlicet anteriores triplici interitus fiſſura,
<
lb
/>
exterius duplici: poſteriores autem inte
<
lb
/>
rius duplici, exterius triplici. </
s
>
<
s
id
="
s.007523
">Vnguiculi
<
lb
/>
adunci, corpus totum aſperum, vt crocodi
<
lb
/>
lo. </
s
>
<
s
id
="
s.007524
">Oculi in receſſu cauo intus recepti, præ
<
lb
/>
grandes, rotundi, cute ſimili atque reli
<
lb
/>
quum corpus obducti: media ſui parte per
<
lb
/>
quàm exigua detecti qua videant. </
s
>
<
s
id
="
s.007525
">Quæ qui
<
lb
/>
dem videndi ſedes nunquam cute operitur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.007526
">Nec pupillæ motu, ſed totius oculi conuer
<
lb
/>
ſione atque in orbem mutatione quoquo
<
lb
/>
verſus aſpicit quæ velit. </
s
>
<
s
id
="
s.007527
">Mutat colorem ſuum
<
lb
/>
inflatus. </
s
>
<
s
id
="
s.007528
">Verùm niger, non longè crocodilo
<
lb
/>
diſſimilis, & pallidus vt lacertæ, & maculis
<
lb
/>
diſtinctus nigris vt pardi. </
s
>
<
s
id
="
s.007529
">Mutatur autem
<
lb
/>
color toto in corpore, nam & cauda, & ocu
<
lb
/>
li concolores fiunt corpori. </
s
>
<
s
id
="
s.007530
">Motus qualis te
<
lb
/>
ſtudini tardus, & cum moritur palleſcit, nec
<
lb
/>
mortuus amplius colorem mutat. </
s
>
<
s
id
="
s.007531
">Gulam,
<
lb
/>
arteriámque ſitu eodem habet quo lacerta.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.007532
">Carnem nuſquam, niſi in capite & maxil
<
lb
/>
lis, & poſtremò caudæ perquàm exiguam
<
lb
/>
poſſidet. </
s
>
<
s
id
="
s.007533
">Nec alibi ſanguinem quàm in cor
<
lb
/>
de & oculis, & loco corde ſuperiore, & ve
<
lb
/>
nulis hinc tendentibus. </
s
>
<
s
id
="
s.007534
">Verùm nec in his
<
lb
/>
copia vlla ſanguinis, ſed pauxillum tantùm
<
lb
/>
continetur. </
s
>
<
s
id
="
s.007535
">Cerebrum propè oculos ſuperius
<
lb
/>
poſitum, ac penè contiguum illis, cingi
<
lb
/>
tur oculus quodam circulo tenui lucido qua
<
lb
/>
ſi æneo annulo, qui detracta exteriore ocu
<
lb
/>
li cui videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.007536
">Membranæ in omnes corporis
<
lb
/>
partes multæ ac validæ, longæque firmio
<
lb
/>
res quàm in reliquis animalibus tendunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.007537
">Diſſectus quamvis totus, diu ſpirare poteſt,
<
lb
/>
motu perquàm exiguo adhuc circa cordis
<
lb
/>
ſedem ſeruato. </
s
>
<
s
id
="
s.007538
">Et cùm omnes corporis partes
<
lb
/>
contrahit, tum vel maximè coſtas cogere at
<
lb
/>
que adducere poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.007539
">Lienem conſpicuum
<
lb
/>
non habet. </
s
>
<
s
id
="
s.007540
">Subit autem cauernas, &
<
lb
/>
latitat lacertarum more. </
s
>
<
s
id
="
s.007541
">Hæc inquam Ari
<
lb
/>
ſtoteles tam multa, in aliis adeò breuis, ad-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>