Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.007493">
                <pb pagenum="517" xlink:href="016/01/166.jpg"/>
              ex ouis generantur: non enim hæc neceſſi­
                <lb/>
              tate quadam ex ouis, vt piſces, vel volu­
                <lb/>
              cres (vt inferiùs demonſtrabimus) generan­
                <lb/>
              tur, ſed ob naturæ imperfectionem. </s>
              <s id="s.007494">Igitur
                <lb/>
              his ex talibus, membra præciſa reſtauran­
                <lb/>
              tur, ignobilis enim natura oui, & ſeminis
                <lb/>
              veſtigium vix in his diſcernitur. </s>
              <s id="s.007495">Porrò hæc
                <arrow.to.target n="marg1084"/>
                <lb/>
              tria naturam habent admirabilem. </s>
              <s id="s.007496">Primum
                <lb/>
              igitur de crocodilo dicendum eſt. </s>
              <s id="s.007497">Animal
                <lb/>
              hoc lacertæ ſimillimum, ſed dentes habet
                <lb/>
              acerrimos, exteriuſque prominentes, ma­
                <lb/>
              gnóſque, vngues validos, cutim vt corticem
                <lb/>
              quendam impenetrabilem, caudámque ro­
                <lb/>
              buſtiſſimam. </s>
              <s id="s.007498">Solus primùm mouet ſuperio­
                <lb/>
              rem mandibulam, inferiorem verò habet
                <lb/>
              immobilem. </s>
              <s id="s.007499">Secundum in eo miraculum,
                <lb/>
              quòd tandiu creſcat, quandiu viuat. </s>
              <s id="s.007500">Viuit
                <lb/>
              autem ad annum ſexageſimum, totque den­
                <lb/>
              tes habet, totidémque diebus ex ouo exclu­
                <lb/>
              ditur, totque numero oua parit, vt cum hoc
                <lb/>
              numero maximè conuenire videatur. </s>
              <s id="s.007501">Creſcit
                <lb/>
              autem ex ouo anſerino ſimillimo in longitu­
                <lb/>
              dinem cubitorum 18. quandoque. </s>
              <s id="s.007502">Quintum
                <lb/>
              habet præcipuum hoc animal, quòd cùm
                <lb/>
              terreſtre ſit, vitam agit vt piſcis: ſemper enim
                <lb/>
              fermè in aquis latitat, maximè autem in
                <lb/>
              Nilo flumine. </s>
              <s id="s.007503">Vbi & illud admiratione di­
                <lb/>
              gnum, quòd ſupra Chairum vrbem ſæuiat,
                <lb/>
              hominéſque occidat, infra autem mitè. </s>
              <s id="s.007504">Re­
                <lb/>
              ferunt à ſeptingentis annis, quibus Mahu­
                <lb/>
              meti cultores eam regionem obtinent, factos
                <lb/>
              longè ferociores quàm antea: huiúſque cau­
                <lb/>
              ſam eſſe, quòd in fundamentis templi cu­
                <lb/>
              iuſdam, hi ſtatuam plumbeam crocodili in­
                <lb/>
              uenerunt cum literis Ægyptiis, qua confla­
                <lb/>
              ta crocodilos in poſterum deſæuiſſe. </s>
              <s id="s.007505">Cicu­
                <lb/>
              rabant autem eos ſacerdotes mirum in mo­
                <lb/>
              dum, cum tamen nullum animal quod in
                <lb/>
              aquis degat, verè manſueſcat, tum minus
                <lb/>
              hoc quod crudeliſſimum eſt. </s>
              <s id="s.007506">Libet autem ex
                <lb/>
              Strabone ipſa verba, de hac re ab Ariſto­
                <lb/>
              tele etiam ac poſteris confirmata, citare.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007507">Ea ſunt: In præfectura Arſinoë crocodilus
                <lb/>
              mirum in modum colitur, & eſt ſacer apud
                <lb/>
              eos, in lacu quodam nutritus ſeorſum, &
                <lb/>
              ſacerdotibus manſuetus, & Suchus voca­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.007508">Hoſpes itaque vir inter alios honora­
                <lb/>
              tiſſimus, qui nobis ſacra commonſtrabat,
                <lb/>
              ad lacum veniens placentulam & carnem
                <lb/>
              aſſam, & quoddam mulſi vaſculum ex cœ­
                <lb/>
              na attulit. </s>
              <s id="s.007509">Belluam in ripa lacus inuenimus:
                <lb/>
              ex ſacerdotibus alius os eius aperuit, alius
                <lb/>
              bellaria iniecit, inde carnes ac mulſum: il­
                <lb/>
              le in lacum exiliens in vlteriorem partem
                <lb/>
              traiecit. </s>
              <s id="s.007510">Hæc tam robuſta tamen ac grandis
                <lb/>
              bellua Tentyritas ( Ægyptij & hi ſunt ) ti­
                <lb/>
              met ac formidat. </s>
              <s id="s.007511">Strabo enim inquit poſt
                <lb/>
              pauca: Cúmque crocodili Romam allati
                <lb/>
              eſſent vt viderentur, Tentyritæ eos ſeque­
                <lb/>
              bantur. </s>
              <s id="s.007512">Facta eſt illis piſcina quædam, &
                <lb/>
              foramen in vno laterum, vt ex aqua in
                <lb/>
              apricum egredi poſſent: Tentyritæ aderant
                <lb/>
              qui eos interdum reti educebant ad ſolem,
                <lb/>
              vt à ſpectatoribus viderentur, interdum in
                <lb/>
              aquam intrantes eos in piſcinam retrahe­
                <lb/>
              bant. </s>
              <s id="s.007513">Credendum eſt medicamento dato
                <lb/>
              ab his crocodillos hebetari: nam paruas
                <lb/>
              belluas occidunt medicamenta, magnas
                <lb/>
              prius ſolent hebetare. </s>
              <s id="s.007514">Igitur in hoc animali
                <lb/>
              tot taliáque admiratione digna ſpectare li­
                <lb/>
              cet. </s>
              <s id="s.007515">Viſu extra aquam eſt acutiſſimo, &
                <lb/>
              cùm non facilè ſe circumuertat, ſi quis fu­
                <lb/>
              giendo obliquè currat, non aſſequitur, aliàs
                <lb/>
              euadere difficillimum eſt. </s>
              <s id="s.007516">Deferuntur ad nos
                <lb/>
              multi mortui, dignoſcuntúrque à lacertis
                <lb/>
              maioribus qui in India naſcuntur, & quo­
                <lb/>
              rum ſtercus optimè olet, ſeu corpus eo­
                <lb/>
              rum, mandibula inferiore immobili, den­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1085"/>
                <lb/>
              tibúſque. </s>
              <s id="s.007517">Rarior chamæleon, minórque
                <lb/>
              multo, ſed longè maiore miraculo huic li­
                <lb/>
              bro inſeritur. </s>
              <s id="s.007518">Referam igitur primùm quæ
                <lb/>
              Ariſtoteles de ipſo ſcripſit, quem cognouiſ­
                <lb/>
              ſe, diligentérque attrectaſſe, diſſecuiſſe quo­
                <lb/>
              que, ex eius verbis facilè licet deprehende­
                <lb/>
              re: demum quæ ex aliis accepimus, adiicie­
                <lb/>
              mus. </s>
              <s id="s.007519">Sunt autem Ariſtotelis verba hæc:
                <lb/>
              Chamæleon figurà totius corporis lacertam
                <lb/>
              planè repræſentat: latera deorſum ducta
                <lb/>
              ventri iunguntur vt piſcibus, & ſpina mo­
                <lb/>
              do piſcium eminet: roſtrum ſimiæ porca­
                <lb/>
              riæ ſimillimum: cauda prælonga in tenue
                <lb/>
              deſinens, & longis multiſque lori modo
                <lb/>
              implicata in ſe orbibus. </s>
              <s id="s.007520">Elatior eſt à
                <lb/>
              terra quàm lacerta, crurum inflexus quales
                <lb/>
              lacertæ. </s>
              <s id="s.007521">Pedes ſinguli bipartitò ſecantur,
                <lb/>
              partéſque talem inter ſe habent ſitum, qua­
                <lb/>
              lem pollex digitus ad reliquam manus par­
                <lb/>
              tem obiectam. </s>
              <s id="s.007522">Sed ipſæ etiam reliquæ partes
                <lb/>
              paulotenus in digitos quoſdam finduntur,
                <lb/>
              videlicet anteriores triplici interitus fiſſura,
                <lb/>
              exterius duplici: poſteriores autem inte­
                <lb/>
              rius duplici, exterius triplici. </s>
              <s id="s.007523">Vnguiculi
                <lb/>
              adunci, corpus totum aſperum, vt crocodi­
                <lb/>
              lo. </s>
              <s id="s.007524">Oculi in receſſu cauo intus recepti, præ­
                <lb/>
              grandes, rotundi, cute ſimili atque reli­
                <lb/>
              quum corpus obducti: media ſui parte per
                <lb/>
              quàm exigua detecti qua videant. </s>
              <s id="s.007525">Quæ qui­
                <lb/>
              dem videndi ſedes nunquam cute operitur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007526">Nec pupillæ motu, ſed totius oculi conuer­
                <lb/>
              ſione atque in orbem mutatione quoquo
                <lb/>
              verſus aſpicit quæ velit. </s>
              <s id="s.007527">Mutat colorem ſuum
                <lb/>
              inflatus. </s>
              <s id="s.007528">Verùm niger, non longè crocodilo
                <lb/>
              diſſimilis, & pallidus vt lacertæ, & maculis
                <lb/>
              diſtinctus nigris vt pardi. </s>
              <s id="s.007529">Mutatur autem
                <lb/>
              color toto in corpore, nam & cauda, & ocu­
                <lb/>
              li concolores fiunt corpori. </s>
              <s id="s.007530">Motus qualis te­
                <lb/>
              ſtudini tardus, & cum moritur palleſcit, nec
                <lb/>
              mortuus amplius colorem mutat. </s>
              <s id="s.007531">Gulam,
                <lb/>
              arteriámque ſitu eodem habet quo lacerta.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007532">Carnem nuſquam, niſi in capite & maxil­
                <lb/>
              lis, & poſtremò caudæ perquàm exiguam
                <lb/>
              poſſidet. </s>
              <s id="s.007533">Nec alibi ſanguinem quàm in cor­
                <lb/>
              de & oculis, & loco corde ſuperiore, & ve­
                <lb/>
              nulis hinc tendentibus. </s>
              <s id="s.007534">Verùm nec in his
                <lb/>
              copia vlla ſanguinis, ſed pauxillum tantùm
                <lb/>
              continetur. </s>
              <s id="s.007535">Cerebrum propè oculos ſuperius
                <lb/>
              poſitum, ac penè contiguum illis, cingi­
                <lb/>
              tur oculus quodam circulo tenui lucido qua­
                <lb/>
              ſi æneo annulo, qui detracta exteriore ocu­
                <lb/>
              li cui videtur. </s>
              <s id="s.007536">Membranæ in omnes corporis
                <lb/>
              partes multæ ac validæ, longæque firmio­
                <lb/>
              res quàm in reliquis animalibus tendunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007537">Diſſectus quamvis totus, diu ſpirare poteſt,
                <lb/>
              motu perquàm exiguo adhuc circa cordis
                <lb/>
              ſedem ſeruato. </s>
              <s id="s.007538">Et cùm omnes corporis partes
                <lb/>
              contrahit, tum vel maximè coſtas cogere at­
                <lb/>
              que adducere poteſt. </s>
              <s id="s.007539">Lienem conſpicuum
                <lb/>
              non habet. </s>
              <s id="s.007540">Subit autem cauernas, &
                <lb/>
              latitat lacertarum more. </s>
              <s id="s.007541">Hæc inquam Ari­
                <lb/>
              ſtoteles tam multa, in aliis adeò breuis, ad-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>