1ſit attolli; modò per quaſlibet anguſtias immitti & traduci queat; qua
enim proportione decreſcit baſis, creſcit, altitudo; ſed quæſo te, quid fiet,
ſi aquæ ſuperficies non ſit in AB, ſed in HK.
enim proportione decreſcit baſis, creſcit, altitudo; ſed quæſo te, quid fiet,
ſi aquæ ſuperficies non ſit in AB, ſed in HK.
Antim.
Certum eſt, minorem inde fore aquæ elevationem; quia preſ
ſio in baſim HK minor eſt quam in baſim AB; quia fit ſub minore an
gulo, v.g. ſtante baſi in AB, aſſurgeta qua in DE ſupra libellam FG, de
preſſa verò baſi in HK ſupra libellam HP, aſſurget aqua in R, eritque
PR minor quàm GE. Hîc autem obſervo aliud experimentum, reverà
pulcherrimum, nempe ſuperficies aquæ in HK, non eſt plana, nedum
convexa, ſed omnino concava; cùm tamen AB modo humor extet, ſit
convexa.
ſio in baſim HK minor eſt quam in baſim AB; quia fit ſub minore an
gulo, v.g. ſtante baſi in AB, aſſurgeta qua in DE ſupra libellam FG, de
preſſa verò baſi in HK ſupra libellam HP, aſſurget aqua in R, eritque
PR minor quàm GE. Hîc autem obſervo aliud experimentum, reverà
pulcherrimum, nempe ſuperficies aquæ in HK, non eſt plana, nedum
convexa, ſed omnino concava; cùm tamen AB modo humor extet, ſit
convexa.
Auguſtin.
Hoc etiam ſæpiùs obſervavi, & cauſam hujuſce peregrini
effectus curiosè perſcrutatus ſum; nec crediderim ab vllo vſpiam prodi
tam fuiſſe.
effectus curiosè perſcrutatus ſum; nec crediderim ab vllo vſpiam prodi
tam fuiſſe.
Antim.
Ex præmiſſis facilè deducitur, modò tantulum Geometriæ ac
cedat. Suppono enim AB quaſi baſim trianguli, cujus vertex terminetur
ad HK, cujus trianguli angulus verticis major eſt, qui cadit in centrum
D prædictæ baſis, quàm is, qui cadit in extremitates baſis H vel K ; vt pa
tet ex Geometria; igitur major vis preſſionis incumbit in centrum O,
quàm in H vel K, & conſequenter in ea puncta major, quæ accedunt
propiùs ad centrum O; quid mirum igitur, ſi punctum O ſubſidat, &
tota ſuperficies HOK cava ſit, propter inæqualem illam preſſionis vim.
cedat. Suppono enim AB quaſi baſim trianguli, cujus vertex terminetur
ad HK, cujus trianguli angulus verticis major eſt, qui cadit in centrum
D prædictæ baſis, quàm is, qui cadit in extremitates baſis H vel K ; vt pa
tet ex Geometria; igitur major vis preſſionis incumbit in centrum O,
quàm in H vel K, & conſequenter in ea puncta major, quæ accedunt
propiùs ad centrum O; quid mirum igitur, ſi punctum O ſubſidat, &
tota ſuperficies HOK cava ſit, propter inæqualem illam preſſionis vim.
Chryſoc.
Sed quæſo te, Antime, cur aquæ ſuperficies AB convexa eſt?
video enim, cur cava non ſit, cùm inæqualis illa preſſio deſideretur; cur
tamen convexa ſit, non plana, haud ſatis video.
video enim, cur cava non ſit, cùm inæqualis illa preſſio deſideretur; cur
tamen convexa ſit, non plana, haud ſatis video.
Antim.
Res ſatis trita eſt; nempe illa humoris ſuperficies à centro
mundi æqualiter diſtat ſecundùm omnes partes; ſi enim aliqua longiùs
à præfato centro diſtaret, quàm aliæ, deſcenderet illico; hæc certè vt ve
ritati conſona, negari ab vllo non poſſunt; ſed profectò hæc convexitas
inſenſibilis eſt, nempe arcus vnius minuti continet 1000. paſſus geome
tricos, vnius ſecundi arcus 16. paſſus & id eſt 83. pedes circiter arcus
vnius tertij vnum pedem tubos vix habemus majoris diametri; quis
porrò arcum vnius tertij minuti à linea recta ſenſu diſtinguat? Cùm igi
tur convexam ſuperficiem aquæ probè diſcernamus, aliam omnino eſſe
neceſſe eſt (& hoc ſit aliud experimentum) nempe vbi humor extremita
tes A & B baſis attigit, non effluit aqua, ſed intumeſcit in centro ſuper
ficiei; centro enim minor vis preſſionis incumbit, quàm partibus extre
mis, v.g. in centrum V vis preſſionis incumbens infra horizontalem AB
non cadit, cum tamen incumbens in A & in B infra prædictam horizon
talem deſcendat, vt patet, quò fit, ne aqua ex A vel B effluat & hæc vera
eſt & legitima triti hujus experimenti ratio.
mundi æqualiter diſtat ſecundùm omnes partes; ſi enim aliqua longiùs
à præfato centro diſtaret, quàm aliæ, deſcenderet illico; hæc certè vt ve
ritati conſona, negari ab vllo non poſſunt; ſed profectò hæc convexitas
inſenſibilis eſt, nempe arcus vnius minuti continet 1000. paſſus geome
tricos, vnius ſecundi arcus 16. paſſus & id eſt 83. pedes circiter arcus
vnius tertij vnum pedem tubos vix habemus majoris diametri; quis
porrò arcum vnius tertij minuti à linea recta ſenſu diſtinguat? Cùm igi
tur convexam ſuperficiem aquæ probè diſcernamus, aliam omnino eſſe
neceſſe eſt (& hoc ſit aliud experimentum) nempe vbi humor extremita
tes A & B baſis attigit, non effluit aqua, ſed intumeſcit in centro ſuper
ficiei; centro enim minor vis preſſionis incumbit, quàm partibus extre
mis, v.g. in centrum V vis preſſionis incumbens infra horizontalem AB
non cadit, cum tamen incumbens in A & in B infra prædictam horizon
talem deſcendat, vt patet, quò fit, ne aqua ex A vel B effluat & hæc vera
eſt & legitima triti hujus experimenti ratio.
Chryſocomus.
Non bene capio quid tibi velis; nonnihil, quæſo te,
ſchematis adhibe, tunc enim oculis potiùs quàm auribus fidem ha
bebo.
ſchematis adhibe, tunc enim oculis potiùs quàm auribus fidem ha
bebo.
Antim.
Sit vas quodpiam aqua plenum AEDB, ſit aquæ ſuprema
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib