Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N1C8AF" level="3" n="2" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N1DD6A" level="4" n="3" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N202A8">
                  <s xml:id="N202BD" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Secundi tractatus" file="0167" n="167"/>
                  ciat et ſine tali preſpectione et preſcrutatione nõ po­
                    <lb/>
                  terit ſpacium pertranſitum in totali tempore meti­
                    <lb/>
                  ri: conſequens igitur erit /  in tali caſu nequit certi­
                    <lb/>
                  tudinaliter reſponſionem ferre </s>
                  <s xml:id="N202DB" xml:space="preserve">Et ſic patet ꝓpoſi-
                    <lb/>
                  tio. </s>
                  <s xml:id="N202E0" xml:space="preserve">Credo tamen animas ſeparatas a corpore et in­
                    <lb/>
                  telligentias in imꝑſpecto tempore omīa iſta cogno­
                    <lb/>
                  ſcere </s>
                  <s xml:id="N202E7" xml:space="preserve">Ceſſet / igitur dolor querulantium et non putat
                    <lb/>
                  homo ſua terminus clauſa intelligentia et finita ca­
                    <lb/>
                  pacitate vniuerſalem rerum naturalium amplitu-
                    <lb/>
                  dineꝫ difformes monſtruoſaſ motiones amplecti
                    <lb/>
                  at comprehendere. </s>
                  <s xml:id="N202F2" xml:space="preserve">Hoc enim valde difficile eſt ꝑ-
                    <lb/>
                  inde at infinitam magnitudinem finito loco ꝑſtrī­
                    <lb/>
                  gere
                    <note position="left" xlink:href="note-0167-01a" xlink:label="note-0167-01" xml:id="N203E1" xml:space="preserve">cccleſia-
                      <lb/>
                    ſtes .1. ca.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N202FE" xml:space="preserve">Quare non abs re ſapientiſſimus ille ſalomõ
                    <lb/>
                  rerum naturalium difformes motus animo reuol-
                    <lb/>
                  ueus res naturales quo ad ſui motiones cognitu
                    <lb/>
                  difficiles cenſuit ecclaſiaſtes primo capite inquiēs
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N20308" xml:space="preserve">Cunte res difficiles: non poteſt eas homo explica­
                    <lb/>
                  re ſermone quare non ſatiatur oculus viſu nec au­
                    <lb/>
                  ris auditu
                    <note position="left" xlink:href="note-0167-02a" xlink:label="note-0167-02" xml:id="N203E9" xml:space="preserve">hugo car­
                      <lb/>
                    di.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N20314" xml:space="preserve">Quam ſententiã pertractans hugo car­
                    <lb/>
                  dinalis inquit explicat ecclaſiaſtes quam in explica­
                    <lb/>
                  bilis ſit rerum naturalium mitabilitas dicēs cun-
                    <lb/>
                  ctas res naturales difficiles eſſe tū ad ītelligendū
                    <lb/>
                  tū ēt ad explicãdū </s>
                  <s xml:id="N2031F" xml:space="preserve">Nec eī nūerari poſſūt mĺtitudīe
                    <lb/>
                  nec ↄ̨p̄hendi quãtitate: nec inueſtigari queunt ꝓfun­
                    <lb/>
                  ditate </s>
                  <s xml:id="N20326" xml:space="preserve">Et ſubdit infirmitati noſtri intellectus cõdo­
                    <lb/>
                  lens. </s>
                  <s xml:id="N2032B" xml:space="preserve">Quantis ergo tenebris homo inuoluit̄̄: quan­
                    <lb/>
                  ta ignorantie cecitate humanus ſenſus coartatur /
                    <lb/>
                  vt vix pauca etiam ſecundum ſuperficiem attinge-
                    <lb/>
                  re poteſt qui ſi ſingula ſecundū exteriorē ſpē3 cerne­
                    <lb/>
                  ret: vim lateutem, naturam inuiſibilem rerū nul-
                    <lb/>
                  latenus penetraret. </s>
                  <s xml:id="N20338" xml:space="preserve">Uniuerſitas igitur rerum om-
                    <lb/>
                  nino hoī incõp̄hēſibilis et m exteriorē ſpē3 ē et m ī­
                    <lb/>
                  terioreꝫ qualitatē </s>
                  <s xml:id="N2033F" xml:space="preserve">Hec ille </s>
                  <s xml:id="N20342" xml:space="preserve">Quare non ſolum in p̄-
                    <lb/>
                  dictis caſibus non valet infallibiliter adequatum
                    <lb/>
                  ſpacium tali velocite difformi pertranſitum inue-
                    <lb/>
                  niri (quãuis de facto ſit aliquod adequatum ſpaci­
                    <lb/>
                  um / quod adequate pertranſitur) verumetiam ī no­
                    <lb/>
                  tioribus aliis caſibus talis ſpacii certitudo cecutiē­
                    <lb/>
                  tibus nobis in hoc ſeculo non valet reperiri: et certi­
                    <lb/>
                  tudinaliter metiri: vt ſi quiſpiam ponat /  partita
                    <lb/>
                  hora per partes ꝓportionales proportione dupla
                    <lb/>
                  mobile in prima parte ꝓportionali aliquantū ve-
                    <lb/>
                  lociter mouatur, et in ſecunda in ſexquialtero velo­
                    <lb/>
                  cius et in tertia in ſexquiquinto et in quarta in ſexq̇­
                    <lb/>
                  octauo ꝙ̄ in prima. / et ſic conſequenter procedendo
                    <lb/>
                  per ſpecies proportionis ſuperparticularis inter
                    <lb/>
                  ſcalariter continuo duos omittendo. </s>
                  <s xml:id="N20361" xml:space="preserve">Item ſi diui-
                    <lb/>
                  ſa hora per partes ꝓportionales ꝓportione tripla
                    <lb/>
                  a. mobile in prima parte proportionali moueatur
                    <lb/>
                  aliquãtulum: et in ſecunda in ſexquiquinto velocius
                    <lb/>
                  et in tertia in ſexquinono velocius ꝙ̄ in prima, et in
                    <lb/>
                  quarta in ſexquitridecimo velocius ꝙ̄ ī prima et in
                    <lb/>
                  quinta in ſexdecimo ſeptimo velocius ꝙ̄ in prima /
                    <lb/>
                  et ſic conſequenter procedendo per ſpecies propor-
                    <lb/>
                  tionis ſuperparticularis continuo omittendo tres
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N20375" xml:space="preserve">Item ſic procedendo continuo omittendo quatuor
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N20379" xml:space="preserve">Item omittendo continuo quin et .6. et .7. / et ſic cõ­
                    <lb/>
                  ſequenter: infinite dabuntur velocitates difformes
                    <lb/>
                  quarum vniformitas a nobis nequa̄ naturaliter
                    <lb/>
                  reperiri poteſt. </s>
                  <s xml:id="N20382" xml:space="preserve">Deinde diuiſa hora per partes ꝓ-
                    <lb/>
                  portionales ꝓportione quadrupla. </s>
                  <s xml:id="N20387" xml:space="preserve">et in prima par­
                    <lb/>
                  te ꝓportionali moueatur a. mobile aliquantū velo­
                    <lb/>
                  citer: et in ſecunda in duplo ſexquialtero velocius: et
                    <lb/>
                  in tertia in ſupertripartiente quartas velocius ꝙ̄ ī
                    <lb/>
                  prima: et in quarta in ſexquialtero velocius ꝙ̄ in ṗ­
                    <lb/>
                  ma et in quinta in triplo velocius ꝙ̄ in prima: et ī ſex­
                    <lb/>
                  ta in dupla ſexquiſexto velocius ꝙ̄ in prima / et ſic cõ­
                    <lb/>
                  ſequenter ꝑmiſcendo ſeriatim ſpecies diuerſorum
                    <lb/>
                  generum proportionis. </s>
                  <s xml:id="N2039A" xml:space="preserve">¶ Ex his ſatis facile appa­
                    <cb chead="Capitulum tertium"/>
                  ret multa talia nobis incomprehenſibilia eſſe. </s>
                  <s xml:id="N203A0" xml:space="preserve">Nec
                    <lb/>
                  tamen propterea hec ars reiicienda eſt: quoniã et ſi
                    <lb/>
                  infinita ſint nobis incomprehēſibilia: infinita etiã
                    <lb/>
                  mathematica demonſtratione valent a nobis infal­
                    <lb/>
                  libiliter demonſtrari. </s>
                  <s xml:id="N203AB" xml:space="preserve">puta ea que continuum ordi-
                    <lb/>
                  nem alicuius ꝓportionis obſeruant vt ſuperius di­
                    <lb/>
                  ctum eſt </s>
                  <s xml:id="N203B2" xml:space="preserve">Cetera vero ſicut nullum ordinem ſeruant
                    <lb/>
                  ita nullis regulis ſcientie aſtringi valent
                    <note position="right" xlink:href="note-0167-03a" xlink:label="note-0167-03" xml:id="N203F1" xml:space="preserve">nota.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N203BC" xml:space="preserve">¶Hic ta-
                    <lb/>
                  men vnum aduertendum eſt /  plerun homo arbi­
                    <lb/>
                  trabitur nullam eſſe ſeriem aut ordinem proportio­
                    <lb/>
                  num in aliquo caſu ſibi propoſito: nihilominꝰ ma­
                    <lb/>
                  turius et diutius conſideranti occurret talis ordo.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N203C8" xml:space="preserve">ſicut in caſu quarte concluſionis non apparet ali-
                    <lb/>
                  quis ordo alicuius ꝓportionis continue: nihilomi­
                    <lb/>
                  nus ibi reperitur continuo equalitas velocitatū in
                    <lb/>
                  partibus inequalibus.
                    <note position="right" xlink:href="note-0167-04a" xlink:label="note-0167-04" xml:id="N203F7" xml:space="preserve">Queſtio</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N203D6" xml:space="preserve">¶ Sed petes / q̇d igitur calcu­
                    <lb/>
                  latori proponenti tales caſus in publica et celebri
                    <lb/>
                  litteraria paleſtra reſpondendum ſit.</s>
                </p>
                <note position="right" xml:id="N203FD" xml:space="preserve">horen.</note>
                <p xml:id="N20401">
                  <s xml:id="N20402" xml:space="preserve">Reſpondeo ponendo / quandam ꝓpo-
                    <lb/>
                  ſitionem quã ponit doctiſſimus ꝓportionū indaga­
                    <lb/>
                  tor magiſter nicholaus horen. </s>
                  <s xml:id="N20409" xml:space="preserve">¶ Ubicun occurrit
                    <lb/>
                  multiplicitas ꝓportionum inṫ quas facile nõ repe­
                    <lb/>
                  ritur proportio cenſendum eſt multas earum irra-
                    <lb/>
                  tionales eſſe ad inuicem, quare et ſpacia pertranſi­
                    <lb/>
                  ta irrationalia eſſe </s>
                  <s xml:id="N20414" xml:space="preserve">Qua propter cuꝫ talis caſus ꝓ­
                    <lb/>
                  ponitur reſpondendum eſt ſpacium pertranſitū in
                    <lb/>
                  tota hora incõmenſurabile eſſe ſpacio pertranſito
                    <lb/>
                  in prima parte ꝓportionali. </s>
                  <s xml:id="N2041D" xml:space="preserve">¶ Sed dices īſtabit ta­
                    <lb/>
                  men totis viribus illiberalis at acerrimus calcu­
                    <lb/>
                  lator: grandia verba trutinando inflata bucca:
                    <lb/>
                  ſupercilio eleuato: rugata fronte: at ore tragi-
                    <lb/>
                  co: rationem ſuam inſolubilem perſonabit, multiſ­
                    <lb/>
                   clamoribus reſpondentem vulgo ſuperatum at­
                    <lb/>
                   deuictum nitetur oſtendere.</s>
                </p>
                <p xml:id="N2042C">
                  <s xml:id="N2042D" xml:space="preserve">Reſpondeo /  in ſimili negocio dupli-
                    <lb/>
                  ci cautela vtendum cenſeo </s>
                  <s xml:id="N20432" xml:space="preserve">¶ Prima pro delubrio et
                    <lb/>
                  ridiculo habeatur argumentum eius tan̄ inutile
                    <lb/>
                  et intelligibile petatur calamus et atramentariū /
                    <lb/>
                  vt ſpecie multiplicationis ceteriſ algoriſmi ſpe-
                    <lb/>
                  ciebꝰ calculari valeat velocitatis ītēſio in caſu ꝑ eū
                    <lb/>
                  poſito. </s>
                  <s xml:id="N2043F" xml:space="preserve">¶ Secunda cautela </s>
                  <s xml:id="N20442" xml:space="preserve">Dicatur breuiter arguē­
                    <lb/>
                  ti /  talis velocitas non poteſt infallibiliter et certi­
                    <lb/>
                  tudinaliter calculari perinde at multe alie diffor­
                    <lb/>
                  mes velocitates non valent naturaliter ad vnifor-
                    <lb/>
                  mitatem reduci. </s>
                  <s xml:id="N2044D" xml:space="preserve">Et ſi clamoribus velit reſponden-
                    <lb/>
                  tem expugnare oppoſitum aſſeuerendo: proponat
                    <lb/>
                  ei reſpondens ſimilem caſum et dicat ei vt certificet
                    <lb/>
                  illi de ſpacio pertranſito adequato mediante tali
                    <lb/>
                  velocitate difformi. </s>
                  <s xml:id="N20458" xml:space="preserve">Et ſi dixerit /  non eſt poſſibile
                    <lb/>
                  naturaliter inuenire velocitatem adequatam in ta­
                    <lb/>
                  li caſu: ſubiungat reſpondens /  nec in ſuo ſimiliter
                    <lb/>
                  pari ratione. </s>
                  <s xml:id="N20461" xml:space="preserve">Si autem dicat opponens ſe nolle ta­
                    <lb/>
                  le ſpacium aſſignare quauis aſſignabile ſit natura­
                    <lb/>
                  liter: hoc idem dicat ei reſpondens.
                    <note position="right" xlink:href="note-0167-05a" xlink:label="note-0167-05" xml:id="N2049F" xml:space="preserve">luce .20.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N2046D" xml:space="preserve">
                    <note position="right" xlink:href="note-0167-06a" xlink:label="note-0167-06" xml:id="N204A5" xml:space="preserve">hebre. 4.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N20475" xml:space="preserve">Et hac cautela
                    <lb/>
                  reſpondendi (ſi fas eſt etiam eam cautelam in ꝓpo­
                    <lb/>
                  ſito appellare) vſus eſt redemptor noſter luce .20.
                    <lb/>
                  cuius oculis omnia nuda et aperta ſūt ad hebreos
                    <lb/>
                  quarto cum interrogantibus principibus ſacerdo­
                    <lb/>
                  tum in qua poteſtate hoc facis: dixit: interrogabo
                    <lb/>
                  vus et ego vnum aliud verbum. </s>
                  <s xml:id="N20484" xml:space="preserve">Reſpondente michi
                    <lb/>
                  baptiſmus iohannis de celo erat an ex hominibus
                    <lb/>
                  qui perplexi in reſponſione ne videlicet in igno-
                    <lb/>
                  miniam aut iram populi inciderent: reſpondebant
                    <lb/>
                  ſe neſcire. </s>
                  <s xml:id="N2048F" xml:space="preserve">Et rurſum ſubiunxit dominus nec ego di­
                    <lb/>
                  cam vobis in qua poteſtate hec facio </s>
                  <s xml:id="N20494" xml:space="preserve">¶ His exactis
                    <lb/>
                  ſecundum noſtri ingenioli capacitatē ſit concluſio
                    <lb/>
                  reſponſiua ad queſtionem.</s>
                </p>
                <p xml:id="N204AB">
                  <s xml:id="N204AC" xml:space="preserve">Oīs motꝰ vniformiter difformis quo </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>